Na skróty (18-24 XII)

W Warszawie w wieku 70 lat zmarła Danuta Rinn, piosenkarka. W Warszawie w wieku 73 lat zmarł Andrzej Szmidt, poeta, redaktor działu poezji w miesięczniku "Więź", autor m.in. wiersza "Taki pejzaż", który śpiewała Ewa Demarczyk. W Los Angeles w wieku 95 lat zmarł Joseph Barbera, współtwórca wytwórni filmów animowanych Hanna-Barbera, w której wraz z Williamem Hanna realizował m.in. filmy o Tomie i Jerrym, misiu Yogi, psie Huckleberrym i Flintstone’ach. Czesław Miłosz "postulował potrzebę tworzenia w Polsce prozy, która bez żadnych ułatwień i przemilczeń przedstawiłaby rozterki duchowe przeciętnego polskiego katolika, o których istnieniu wymownie świadczą, nierzadko pełne tajonego cierpienia, listy czytelników do redakcji »Tygodnika Powszechnego«. Owa proza winna sformułować cały szereg fundamentalnych pytań: »Jak być katolikiem? Czy to znaczy, że trzeba przyjąć wszystko, czego Kościół naucza, i że przestaje się nim być, kiedy przyjmuje się, ale nie wszystko? I gdzie jest granica, jeżeli jedno jest dogmatem, inne zaleceniem, jeszcze inne przedmiotem debaty teologów?« - pisze w "Znaku" Aleksander Fiut. - Niestety, niewielu z tych postulatów sprostała proza ostatnich lat! Prozą tą albo steruje łatwy, nie podlegający weryfikacji, stereotyp, mechanicznie powtarzane uprzedzenia, ślepa, nie przebierająca w środkach, negacja. Albo też, uciekając w wyższe rejony ducha, posługuje się ta proza estetycznie wyrafinowaną, literacką parabolą oraz eseistycznym dyskursem. W jednym i drugim przypadku znika z literatury miazga rzeczywistości, splątane dramatycznie i zawęźlone ze sobą pojedyncze życiorysy - całe »bogactwo rzeczywistości«, o które upominał się Miłosz. Zawężona perspektywa socjologiczna sprawia, że autorzy ułatwiają sobie zadanie, ekstrapolując, niewątpliwie nasilające się, naganne fenomeny polskiego życia katolickiego. Ich antyklerykalizm jest wszakże płytki oraz pozbawiony intelektualnych podstaw, zaś ateizm czy agnostycyzm sprowadzony do poziomu elementarnych społecznych odruchów. Uderzające, że w takim pejzażu polskiego katolicyzmu brak nawet próby opisu złożonej tkanki, która łączy we wspólnocie parafialnej proboszcza z wiernymi - jak gdyby cały ten temat rzekomo wyczerpywał już serial »Plebania«! Brak w tym pejzażu miejsca dla uczciwych i dobrych duchownych, ludzi żarliwie i głęboko wierzących, środowiska »Znaku«, »Więzi« i »TP«, młodzieży Jana Pawła II". Najnowszy numer miesięcznika (2006, nr 12) nosi tytuł "Bóg ukryty w literaturze polskiej". Obok Aleksandra Fiuta głos zabierają Wojciech Ligęza (o poezji), Tadeusz Januszkiewicz (o Różewiczu) i Łukasz Tischner ("Gombrowicz na Golgocie"). W "Znaku" znajdziemy także m.in. szkic Northropa Frye’a o Blake’u oraz Barbary Skargi i Tadeusza Gadacza o Lévinasie... "»Aby uwierzyć w istnienie ośmiornicy, trzeba ją zobaczyć na własne oczy«. Aby uwierzyć w istnienie Marii Janion, trzeba czytać jej książki? Bardzo niefortunnie powiedziane. Oczywiście nie z racji ośmiorniczej metafory, ta akurat jest wystarczająco zmysłowa, by była w niej i umysłowa trafność. Któż, jakiż autor nie chciałby być opleciony albo choć dotknięty tyloma mackami? - Macką rozumu, macką piękna, macką wrażliwości, macką historyka literatury i macką filozofa, macką porządkującą kontekst tradycji i macką rozgrzebującą siedliska demonów, wreszcie: »cudownie opierzoną Watermanem« macką świetnej pisarki. Toteż powiedzenie: Aby uwierzyć w istnienie Marii Janion, trzeba ją czytać - ma sens rachityczny; tu trzeba powiedzieć i trzeba powiedzieć dobitnie: Jak się czyta Marię Janion, trudno uwierzyć w jej istnienie" - pisze Jerzy Pilch w "Dzienniku". 18 grudnia w siedzibie "Gazety Wyborczej" odbyły się uroczyste obchody 80. urodzin Pani Profesor, zorganizowane przez jej przyjaciół i uczniów. Autorka "Gorączki romantycznej" przyjmowała hołdy od studentów i współpracowników, Ewa Prus interpretowała "Je ne regrette rien" Edith Piaff , na fortepianie grał Sławomir Jaskułke, recytowano "Dziady", Miłosza i Virginię Woolf, Bartek Porczyk, zwycięzca Przeglądu Piosenki Aktorskiej, przebrany za drag queen śpiewał "Happy Birthday", a Kazimiera Szczuka - jedna z organizatorek wieczoru - obdzieliła tortem kilkuset gości... W czasie uroczystości można było nabyć "Niesamowitą Słowiańszczyznę", najnowszą książkę Janion (pisał o niej Lektor w poprzednim numerze "TP"), wydawnictwo słowo/obraz terytoria zapowiedziało zaś publikację na początku 2007 r. "Księgi Janion", na którą złożą się prace 44 uczniów Pani Profesor. Obchodzące 25-lecie istnienia "Zeszyty Literackie" przyznały swoje wyróżnienia. Poetycką Nagrodę im. Josifa Brodskiego otrzymał Tomasz Różycki, Nagrodę im. Pawła Hertza - tłumaczki Maryna Ochab i Teresa Worowska, Nagrodę im. Józefa Czapskiego za esej - Tomasz Cyz, krytyk muzyczny, stały współpracownik "TP", zaś nagrodę im. Konstantego A. Jeleńskiego (za debiut) - również współpracująca z "TP" młoda krytyk literacka - Zofia Król. Zwycięzcą konkursu poetyckiego im. Jacka Bierezina został Przemysław Owczarek. Konkurs, organizowany przez łódzki oddział Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, adresowany jest do autorów przed debiutem książkowym, nagrodą główną jest wydanie tomu laureata. Jury 24. Międzynarodowego Festiwalu Filmów Młodego Widza "Ale Kino!" przyznało Złote Koziołki filmowi "Opalowe marzenie" Petera Cattaneo oraz (w kategorii filmów animowanych) obrazowi "Azur i Asmar" Michela Ocelot. Specjalne Platynowe Koziołki otrzymała Dorota Kędzierzawska za film "Jestem". W warszawskiej Zachęcie trwa wystawa "Malarstwo polskie XXI wieku", prezentująca najnowsze dzieła 60 artystów różnych pokoleń. "Co jest odkryciem? Nie starsi malarze, Gierowski, Fijałkowski i Tarasin, o których wiem, że są klasykami. Nie młodzi, o których wiem, że i tak im się uda. Odkryciem jest średnie pokolenie, które tutaj wychyla się z jakiegoś niebytu. Pokolenie pięćdziesięciolatków, obciążone niekorzystnym dla siebie nijakim wiekiem, pomiędzy młodością a starością, obciążone też klęskami generacji, które trafiło z młodością prosto w ciemnię kulturalną lat 80. - pisze Dorota Jarecka. - Marek Sobczyk, Paweł Jarodzki, Włodzimierz Pawlak, Paweł Susid pokazują na tej wystawie swoją siłę i wciąż nowe pomysły na obrazy. Niezwykłe są np. prace Pawlaka z cyklu »Dziennik Malarza«, komponowane z wyciśniętej wprost z tuby farby, ładne i zgryźliwe do bólu, bo pytają przecież o to, co jeszcze »wycisnąć« można z malarstwa". W Krakowie powstanie pierwsza w Polsce galeria Jerzego Dudy-Gracza, zmarłego dwa lata temu malarza, rysownika i scenografa. Otwarcie galerii, do której obrazy przekażą spadkobiercy artysty, planowane jest na 2008 r. Klub Stypendystów Zagranicznych Fundacji Nauki Polskiej będzie przyznawał wynoszącą 5 tys. złotych Nagrodę im. Artura Rojszczaka, mającą "promować humanistyczną postawę, szerokość horyzontów i umiejętność przekraczania ram wąskich specjalizacji naukowych", a przeznaczoną dla doktorów, którzy swoje prace doktorskie obronili w ciągu ostatnich dwóch lat. Termin składania wniosków: 31 stycznia. Regulamin nagrody: www.ksz-fnp.org. Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich przyznało miano "Hieny Roku" Jakubowi Urbańskiemu, dziennikarzowi tygodnika "Wprost", który w artykule "Donos na Pana Cogito" sugerował, że Zbigniew Herbert był współpracownikiem SB.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 53/2006

Podobne artykuły

Obraz tygodnia
"Kiedy pada pytanie, co z kina Kieślowskiego pozosta­ło dzisiaj, mam odczucie, że jego postać i dzie­ło nie przestają drażnić, głównie chyba w śro­dowisku polskiego kina. Proponowałbym więc, żeby zo­stawić psychologiczne urazy i kompleksy, i dostrzec ogromną aktualność, nowocze­sność i piękno jego filmów. Ale może to, co najważniejsze - dostrzec ten potężny ładunek empatii... Wtedy może zaczniemy szczerze roz­mawiać, czego brakuje we współczesnej sztu­ce, a co jest w jego twórczości. Czasem spoty­kając się z interpretacją jego twórczości, łapię się za głowę: jakich strun on do­tykał! Równie często w tych tekstach zamiast opisu jego dzieła widzę jakąś psychodramę, autoanalizę, jakiś psychologiczny opis nie tyle tego, co jest na ekranie, ile problemów, z któ­rymi boryka się autor. Być może szczerość jego filmów, ich siła powodu­je, iż chciałoby się go zamknąć i otworzyć za 20 lat, bo byłoby łatwiej. Nie przeszkadzałyby pytania, które stawiał, tematy, które podej­mował, talent i pracowitość oraz uczciwość, które ewidentnie z jego utworów emanują - mówi Krzysztof Piesiewicz w dyskusji na temat filmów Krzysztofa Kieślowskiego ("Kino" nr 1/2006). - Być może te pojawiające się w Polsce głosy, że jego kino jest anachroniczne, to próba powiedzenia: dosyć z tym facetem, wystarczy! Chciałoby się go przeskoczyć i pójść dalej. My­ślę jednak, że w takim stanie emocji to się nie uda: nie zrobi się nic na jego miarę". Redakcyjną rozmową z udziałem także Natalii Korynckiej-Gruz, Katarzyny Taras, Konrada J. Zarębskiego i Stanisława Zawiślińskiego "Kino" inauguruje Rok Kieślowskiego, w którym obchodzić będziemy 10-lecie śmierci reżysera. Styczniowy numer miesięcznika ukazał się w odnowionej szacie graficznej. Znajdziemy w nim m.in. szkic Piotra Wojciechowskiego o "Harrym Potterze" oraz rozmowę z Agnieszką Odorowicz.
W wieku 88 lat zmarła Birgit Nilsson, wybitna szwedzka śpiewaczka operowa, legendarna odtwórczyni ról wagnerowskich, m.in. Brunhildy w "Pierścieniu Nibelunga" i Izoldy w "Tristanie i Izoldzie".
Paszporty "Polityki" otrzymali w tym roku: Rafał Blechacz (muzyka), Jan Klata (teatr), Robert Kuśmirowski (sztuki piękne), Marek Krajewski (literatura), Przemysław Wojcieszek (film), zespół Skalpel (estrada) oraz Paweł Dunin-Wąsowicz (kreator kultury).
W warszawskim Muzeum Narodowym trwa wielka monograficzna wystawa Józefa Pankiewicza, prezentująca ponad 500 dzieł artysty, którego 140. rocznica urodzin przypada w tym roku. "Trzeba chodzić po tej wystawie z pełną świadomością swoistości tego zjawiska, symptomatycznego dla polskiej sztuki, rzadko radykalnej, rzadko przecierającej szlaki całkiem nowe. Ale trzeba je docenić" - pisze Dorota Jarecka. Obok - recenzja Bogusława Deptuły.
Obraz tygodnia
Według badań przeprowadzonych przez Zakład Badań Czytelnictwa Biblioteki Narodowej w Warszawie około połowa Polaków w ogóle nie czyta książek. Jako osoby mające systematyczny kontakt z książką (przynajmniej siedem książek rocznie) ocenia się 17 proc. społeczeństwa.
W Stanach Zjednoczonych ukazały się wiersze zebrane Zbigniewa Herberta. 600-stronicowy tom "The Collected Poems 1956-1998" sprzedał się w nakładzie 15 tys. egzemplarzy i zbiera znakomite recenzje. "Gazeta Wyborcza" cytuje m.in. Charlesa Simica z "The New York Review of Books": "Choć Herbert nie zdążył otrzymać Nobla jak Miłosz czy Szymborska, z pewnością zasługuje na to, aby być w ich towarzystwie. Z tej trójcy jest poetą najbardziej oryginalnym i obdarzonym największym poczuciem humoru".
W Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie odbyła się prezentacja książki "Ewangelia według Judasza", której autorzy - poczytny pisarz Jeffrey Archer i biblista prof. F. Moloney - próbują przedstawić historię Jezusa z punktu widzenia Judasza. Książka trafi do księgarń 14 krajów, w Polsce wydał ją Rebis.
Nagrodę im. Karla Dedeciusa, przyznawaną po raz trzeci przez Fundację Roberta Boscha dla polskich tłumaczy literatury niemieckojęzycznej i niemieckich tłumaczy literatury polskiej, otrzymają w roku 2007 Tadeusz Zatorski i Martin Pollack. Tadeusz Zatorski jest autorem przekładów dzieł m.in. Heinricha Heinego, Heinricha Bölla, Maxa Webera oraz myśli i aforyzmów Georga Christopha Lichtenberga. Martin Pollack ma w swoim translatorskim dorobku książki Ryszarda Kapuścińskiego, Henryka Grynberga, Wilhelma Dichtera i Michała Głowińskiego.
Tymczasowym dyrektorem Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie została Elżbieta Ofat, dotychczas odpowiedzialna za sprawy administracyjne i operacyjne placówki.