Na skróty

W wieku 94 lat zmarła Maria Kaniewska, aktorka, reżyser, pedagog, autorka m.in. ekranizacji "Szatana z siódmej klasy" i "Awantury o Basię" Makuszyńskiego. "Dla tych, którzy chcą poznawać siebie, książki Kierkegaarda są objawieniem, zawsze mówią »O Tobie«, »Do Ciebie«, mówią czytelnikowi coś o nim. Rodzą się zatem pytania: czego od Kierkegaarda mogę nauczyć się o sobie? Czy przyjmując jego punkt widzenia, dowiem się czegoś o mnie samym? Odpowiedzi będą oczywiście różne w zależności od napotkanego czytelnika. Może on, jeśli tego zechce, ujrzeć Kierkegaarda jako poetę i badacza ludzkich serc. Kogoś, kto potrafi w tak pomysłowo pociągający sposób, a nade wszystko w psychologicznie trafnych terminach zaprezentować ludzkie wnętrze. Jego pisma jawią się przeto jako przewodniki na drodze samospełnienia. Korzystanie z nich oznacza nie tyle podążanie drogą Kierkegaarda, co raczej podążanie drogą przez niego oświetloną" - sylwetkę autora "Albo albo" w 150-lecie jego śmierci przypomina w "Odrze" (2005, nr 12) Jacek Aleksander Prokopski. Kierkegaard "był nie tylko filozofem, ale i reformatorem. Prawdopodobnie nigdy wcześniej tak mocno nie przymuszono chrześcijaństwa do tego, by sprostało wymogom świata. Reformatorska filozofia Kierkegaarda staje się w tym kontekście swoistym wyrzutem sumienia. Jest bowiem wezwaniem, by nie zapominać o tym, co stanowi istotę różnicy, uświadomieniem, że w sporze o ideę chrześcijaństwa idzie o coś absolutnego, że wszelkie odstępstwa od drogi Mistrza z Nazaretu prowadzą ostatecznie do zasklepienia ducha, a nawet do zwyrodnienia. (...) Zdaniem Kierkegaarda, niebezpieczeństwo w relacji Kościół-Państwo tkwi w ich wzajemnym utożsamieniu, a nawet skorumpowaniu. Może się zdarzyć, że państwo, które staje się chrześcijańskim, w tym sensie, iż poręcza za instytucję Kościoła i sankcjonuje jego urząd, przy czym obdarowuje go finansowymi gratyfikacjami, sprzyja powstawaniu iluzji, że wszyscy obywatele są chrześcijanami. W takim przypadku Kościół nierzadko zapomina o zatroskaniu w swym wewnętrznym życiu i rozwoju. Państwo zaś, kładąc akcent na zewnętrzne zabezpieczenie Kościoła, nie pamięta o jego duchowej kondycji". W miesięczniku także m.in. "Modlitwy" Kierkegaarda oraz dyskusja o dialogu między religiami z udziałem Stanisława Obirka. "Większość polityków nie interesuje się prawdą, tylko władzą i jej utrzymaniem. Dla utrzymania władzy istotne jest, by ludzie żyli w niewiedzy, by żyli w niewiedzy o prawdzie, nawet o prawdzie w ich własnym życiu. Oplata nas wtedy sieć kłamstw, którymi się karmimy" - mówił Harold Pinter w czasie przemówienia noblowskiego. Jego mowa była poświęcona w większości polityce, a przede wszystkim oskarżeniu powojennej polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych. Prezydent Aleksander Kwaśniewski odznaczył Krzysztofa Pendereckiego Orderem Orła Białego, Andrzeja Wajdę i Andrzeja Walickiego zaś Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski. W konkursie organizowanym przez miesięcznik "Press" tytuł Dziennikarza Roku 2005 zdobyła Justyna Pochanke z TVN 24. Nagrody Grand Press otrzymali: Roman Daszczyński i Krzysztof Wójcik (kategoria "news" - korupcja w gdańskim sądzie); Maciej Samcik i Bianka Mikołajewska (dziennikarstwo specjalistyczne - działalność Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych); Teresa Torańska (najlepszy wywiad - rozmowa z Michałem Głowińskim); Magdalena Grochowska (reportaż prasowy); Ewa Winnicka (tekst publicystyczny); Mariusz Zielke (artykuł śledczy); Anna Machowska i Grzegorz Kuczek z TVN (reportaż telewizyjny o Radiu Maryja) oraz Janina Jankowska i Magdalena Skawińska z Polskiego Radia (reportaż radiowy o Annie Walentynowicz). Barbara Engelking-Boni, kierownik Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Socjologii i Filozofii PAN, otrzymała tegoroczną Nagrodę im. Łukasza Hirszowicza, przyznawaną przez Żydowski Instytut Historyczny za "działalność naukową, artystyczną lub edukacyjną, upamiętniającą obecność, kulturę i losy społeczności żydowskiej w Polsce". Laureatem Nagrody im. Wacława Felczaka i Henryka Wereszyckiego został w tym roku słoweński historyk Vasilij Melik za książkę "Slovenci 1848-1918" (Maribor 2002); o nagrodzie pisze obok Tomasz Fiałkowski. Laureatem Nagrody im. Zbyszka Cybulskiego dla młodych aktorów został Marcin Dorociński, występujący m.in. w filmie "Pitbull" Patryka Vegi. Grand Prix w tegorocznym konkursie polskich reklam Złote Orły otrzymały agencje: G7 (uznana też za najlepszą agencję roku) za reklamę filmową "Johnny 11 Palców", DDB Warszawa (reklama drukowana - Knorr "Para") oraz PZL (kampania "Filmy Plusa"). Nagrodę specjalną otrzymał Kabaret Mumio (reklamy Plus GSM). Laureatami nagród Polskiej Sekcji IBBY (International Board on Books for Young People) dla najlepszych książek dla dzieci zostali Rafał Kosik, autor powieści "Felix, Net i Nika" oraz Anita Andrzejewska i Andrzej Pilichowski-Ragno, którzy zilustrowali "Alfabet z obrazkami" Małgorzaty Strzałkowskiej. Odznaczenia za całokształt twórczości otrzymali Joanna Papuzińska i Adam Kilian. Początki sprawowania urzędu przez ministra kultury Kazimierza M. Ujazdowskiego obfitują w napięcia między ministerstwem a środowiskami twórczymi. Nie zakończyła się jeszcze sprawa Instytutu Książki, o której pisaliśmy tydzień temu, a w Krakowie pojawiły się plotki, iż minister zamierza odwołać Mikołaja Grabowskiego ze stanowiska dyrektora Starego Teatru, by powierzyć tę funkcję Andrzejowi Sewerynowi. Wzbudziło to protesty aktorów i reżyserów - m.in. mówiono o odejściu ze Starego Krystiana Lupy. Ujazdowski zdementował tę informację. Grudniowy numer miesięcznika "Teatr" może być ostatnim w historii tego pisma. Oficyna Świat Literacki zawiesza tytuł, nie mogąc - z powodu unijnych limitów dla wydawców komercyjnych - otrzymać w przyszłym roku dotacji Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Redakcja szuka nowego wydawcy. We Wrocławiu odsłonięto rzeźbę Jerzego Kaliny "Przejście 1977-2005" - wykonana z brązu grupa osób zapada się pod ziemię po jednej stronie ulicy Świdnickiej, by wyłonić się z drugiej strony. Kalina po raz pierwszy zaprezentował swoją - wtedy gipsową - rzeźbę w nocy z 12 na 13 grudnia 1977 r. w Warszawie; interpretowano ją później m.in. jako profetyczną zapowiedź stanu wojennego. W warszawskiej Zachęcie można oglądać wielką wystawę "Boznańska nieznana", prezentującą obrazy artystki, której 140. rocznicę urodzin i 65. rocznicę śmierci obchodzono w tym roku. O wystawie napisze w "TP" za tydzień Bogusław Deptuła. W ankiecie obchodzącego 40. urodziny pisma "Jazz Forum" za najważniejszego polskiego muzyka jazzowego w historii uznano Krzysztofa Komedę, za najważniejszą płytę - jego album "Astigmatic". 10-lecie istnienia obchodził Teatr Montownia, wystawiając "Peer Gynta" Ibsena na swej nowej scenie - dawnym basenie w budynku YMCA przy ul. Konopnickiej w Warszawie. Niedawno pisaliśmy o działaniach wytwórni filmowej Disneya, mających na celu zmianę wizerunku jednego z najbardziej znanych dziecięcych bohaterów - Kubusia Puchatka. Firma poinformowała, że w kolejnym filmie o misiu jego przyjaciela Krzysia zastąpi rudowłosa dziewczynka.