Na skróty

W wieku 83 lat zmarł w Krakowie Czesław Słania - artysta grafik, absolwent krakowskiej ASP, od 1956 r. mieszkający w Szwecji. Nazywany “królem rylca", mistrz graficznego detalu, był jednym z najsłynniejszych w świecie projektantów znaczków pocztowych i banknotów. Autor ponad 1000 znaczków wielu krajów, w Szwecji obdarzony został tytułem grawera królewskiego. “TP" opublikował w numerze 51-52 z 2003 r. reportaż o Czesławie Słani (Michał Kuźmiński, “Mistrz ze Sztokholmu"). “Od początku niepodległości litewskie środowisko artystyczne oraz postawy wspólne pisarzom jednego kręgu różnicowały się coraz bardziej, poszerzało się spektrum działań alternatywnych i nieformalnych oraz niezależnych form wyrazu. Mniej więcej do przełomu lat 1994-95 w środowiskach twórczych dominowało - naturalne w sytuacji rozpadu wartości - napięcie związane z próbą stworzenia ekwiwalentu wysokiego modernizmu oraz z kryzysem tradycji literatury litewskiej. Ostatnio jednak można zaobserwować nowe zjawiska: z jednej strony duże znaczenie zyskuje alternatywna sztuka postmodernistyczna, pozbawiona tradycyjnej tożsamości, z drugiej zaś - dążenie, by w doświadczeniu osobistym znaleźć niewielkie choćby, niezmienne atomy tego, co jednostkowe, własne, co z kolei pozwoliłoby odzyskać przynajmniej część wartości literatury klasycznej i romantycznej. Według młodych autorów zmalało poczucie przytłoczenia tradycją, ale jednocześnie zaczyna też brakować powodów, by się buntować przeciw kanonom literackim, by formułować odmienne poglądy artystyczne, trwać w opozycji: obecnie najważniejszy staje się problem adresata literatury oraz kwestia miejsca subiektywnej, autentycznej twórczości w chaotycznym świecie skomercjalizowanego społeczeństwa, rządzącego się prawami konkurencji rynkowej, przy jednoczesnym unowocześnieniu komunikacji" - pisze Mindaugas Kvietkauskas w “Literaturze na Świecie" (2005, nr 1-2). Nowy numer miesięcznika przynosi obszerną prezentację współczesnej prozy i poezji litewskiej; znajdziemy tu m.in. wiersze Marcelijusa Martinaitisa, Gintarasa Grajauskasa i Sigitasa Parulskisa, opowiadania Sauliusa Tomasa Kondrotasa, Rimvydasa Stankevičiusa i Ričardasa Gavelisa oraz poświęcone poszczególnym twórcom szkice krytyczne. Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami powstanie film poświęcony Sierpniowi 1980. Będzie się on składał z 12 nowelek, reżyserami których będą: Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi, Jan Jakub Kolski, Juliusz Machulski, Robert Gliński, Feliks Falk, Jacek Bromski, Jerzy Domaradzki, Ryszard Bugajski, Małgorzata Szumowska, Piotr Trzaskalski i Andrzej Jakimowski. Planowana emisja: 31 sierpnia 2005 roku w Programie 1 TVP. Maciej Dejczer wyreżyseruje film fabularny o zabójstwie gen. Marka Papały, którego akcja będzie obejmować ostatnie 24 godziny z życia generała. Powstanie też dokument, którego scenarzystką została Anna Marszałek, dziennikarka “Rzeczpospolitej". Oba projekty zrealizuje łódzkie Contra Studio. Najprawdopodobniej 27 kwietnia pojawi się w kioskach nowy tygodnik społeczny “Ozon", wydawany przez grupę Ozon Media, stworzoną przez Janusza Palikota. Ma on być adresowany głównie do “wykształconych osób w wieku 20-40 lat, zarabiających powyżej średniej krajowej, mieszkających w większych miastach" i wyróżniać się wysokim poziomem intelektualnym publikowanych materiałów. Wśród stałych współpracowników znajdą się m.in. o. Maciej Zięba, Ryszard Bugaj, Filip Bajon, Agata Passent i Andrzej Stasiuk. Poznański kwartalnik “Czas Kultury" obchodzi 20. urodziny. Powołany do życia w podziemiu, przez pierwsze lata ukazywał się pod redakcją Rafała Grupińskiego, będąc przede wszystkim pismem poświęconym literaturze. Na początku lat 90. ukazywały się w nim głośne teksty polemiczne Grupińskiego, publikowali m.in. Natasza Goerke, Izabela Filipiak, Andrzej Stasiuk i Marcin Świetlicki. Obecnie redakcji szefuje Marek Wasilewski, a na łamach dominują materiały związane ze współczesnymi sztukami plastycznymi i muzyką. Z okazji jubileuszu w Poznaniu trwa “Wiosna z »Czasem Kultury«", wśród imprez m.in. wystawa z udziałem grupy Azorro, Mirosława Bałki, Jadwigi Sawickiej, Grupy Twożywo, Waldemara Świerzego i Joanny Rajkowskiej. W Krakowie zakończył się muzyczny festiwal Misteria Paschalia. Wśród wykonawców znaleźli się m.in. francuski zespół Orlando Consort, kontratenor Phillippe Jaroussky oraz znany polski zespół muzyki dawnej Arte dei Suonatori. W Wielką Sobotę na Rynku Głównym odbyło się pierwsze wykonanie Misterium Męki Pańskiej z muzyką Jana Kantego Pawluśkiewicza do tekstów Leszka Aleksandra Moczulskiego w reżyserii Jerzego Fedorowicza. Teatr Wielki - Opera Narodowa znajduje się w bardzo złej sytuacji finansowej. Z tego powodu do dymisji podał się Jacek Kaspszyk, dyrektor naczelny i artystyczny opery. Minister kultury nie podjął jeszcze decyzji, czy przyjmie rezygnację. 14 kwietnia, o godz. 19.00, w Filharmonii Narodowej w Warszawie odbędzie się nadzwyczajny koncert kameralny, w którym brytyjska orkiestra Academy of St. Martin-in-the-Fields pod dyrekcją skrzypka Joshuy Bella zaprezentuje “Cztery pory roku" Vivaldiego oraz “Souvenir de Florence" Piotra Czajkowskiego. Patronat nad koncertem objął “Tygodnik Powszechny". Z okazji obchodzonego na całym świecie Roku “Don Kichota" (pierwsze wydanie tej słynnej książki ukazało się w Madrycie 400 lat temu) w krakowskiej Galerii Exlibris można oglądać wystawę “Motywy Don Kichota w ekslibrisie", prezentującą prace ponad 50 grafików z 15 krajów. Natomiast w kwietniu w Muzeum Narodowym otwarta zostanie wystawa “Salvador Dali. Ilustrator", m.in. z ilustracjami do “Don Kichota". “Trzy miesiące po zniknięciu z anteny najstarszego z tzw. katalogowych programów prezentujących kulturalne aktualności z niejakim żalem można stwierdzić, że nie czuje się wielkiej straty po »Pegazie«. Nie czuje się jej przede wszystkim dlatego, że formułę »Pegaza« przejęło wcześniej z powodzeniem kilka innych programów. (...) Niektóre z nich są od »Pegaza« lepsze zarówno koncepcyjnie, jak i merytorycznie - pisze Michał Chaciński w “Gazecie Wyborczej". - TV 4 od prawie dwóch lat realizuje program »Sztukateria«, którą łatwo w programie przeoczyć, bo w ramówce ma miejsce nie najlepsze (sobota, 11.30), a powtórki prezentowane są w porach zupełnie już idiotycznych. Tymczasem jest to obecnie najlepszy katalogowy program kulturalny w naszej telewizji. Przede wszystkim umiejętnie unika sztucznego podziału na sztukę wysoką i niską. Materiały z wystaw i koncertów uznanych artystów są tu przeplatane materiałami np. o komiksie. Do tego »Sztukateria« wyszukuje nowe trendy i wydarzenia mało rozreklamowane. (...) A przy okazji Agnieszka Iwańska okazuje się najciekawszą prowadzącą programy kulturalne w telewizji. Bez autolansu i kokieterii sprawia wrażenie osoby dobrze zorientowanej w temacie, kiedy trzeba dowcipnej, ale też bez zażenowania zadającej artystom pryncypialne pytania".