Na skróty

“Nie istnieje nic, z czego moglibyśmy się uczyć, poza przeszłością. W czasach, gdy teoretyczne modele kolektywnego ludzkiego zachowania zostały zdyskredytowane, historia ma większą siłę przyciągania. Interesuje mnie idea moralnego wychowywania w oparciu o wiedzę historyczną. Powinienem się tego wstydzić, bo całe pokolenie oksfordzkich nauczycieli kładło mi do głowy, by tak nie robić. Nie udało im się. Pomysł, że z historii uczymy się wyłącznie tego, jak popełniać nowe błędy, zawsze uderzał mnie swym brakiem nadziei. Bliżej mi do twierdzenia, że to właśnie ci, którzy nie uczą się z historii, wciąż popełniają stare błędy. Myślę przy tym, że ciągle źle przedstawiamy przeszłość. Weźmy filmy, w których wszyscy są dobrze odżywieni, podczas gdy w rzeczywistości aż do bardzo niedawna dobrze odżywiony był jedynie mały procent ludzi, reszta zaś chronicznie głodna, chora i odrażająca fizycznie z powodu niedożywienia. Gdybyśmy naprawdę potrafili oddać przeszłość w filmie, nikt nie mógłby znieść jej prawdziwego obrazu. Ma to znaczenie także w odniesieniu do historii sztuki, bo artyści kłamali, przedstawiając ludzkie ciała. Wydaje mi się niezwykle istotne szokowanie ludzi całkowitą obcością przeszłości, uświadamianie im absolutnej wyjątkowości naszych współczesnych warunków życia. Weźmy choćby wiedzę, że człowiek żyjący średnio 75 lat to w historii naszego gatunku sytuacja nadzwyczajna. Prawie cała znana nam kultura ludzka to wytwór społeczeństw o dużo niższej średniej" - w wywiadzie udzielonym “Europie", dodatkowi do dziennika “Fakt", Niall Ferguson, historyk, wykładowca w Oksfordzie i na Uniwersytecie Harvarda, odpowiada na pytanie o sens zajmowania się historią. Sejmowa komisja Kultury i Środków Przekazu przyjęła projekt uchwały w sprawie ogłoszenia roku 2006 rokiem Jerzego Giedroycia. Ostateczną decyzję podejmie w tej sprawie Sejm. W przyszłym roku przypadają setne rocznice urodzin Giedroycia i Juliusza Mieroszewskiego oraz 60-lecie utworzenia Instytutu Literackiego. Program obchodów - przygotowany przez Towarzystwo Opieki nad Archiwum Instytutu Literackiego - obejmuje m.in. wydanie w wersji komputerowej wszystkich numerów “Kultury". Zmarł Ernest Lehman, scenarzysta, autor scenariuszy do tak znanych filmów jak “Północ - północny zachód", “West Side Story" czy “Kto się boi Wirginii Wolf?", współpracownik m.in. Alfreda Hitchcocka i Billy Wildera. Adam Zagajewski i niemiecka dramatopisarka Barbara Honigmann otrzymali nagrody literackie Spychera, przyznane przez szwajcarską Fundację Zamku Leuk. Nagroda umożliwia m.in. czasowe zamieszkanie na zamku, malowniczo położonym w kantonie Valais. Trwa przygotowana przez Muzeum Narodowe w Warszawie wystawa “Władysław Hasior 1928-1999". “Hasior - pisze Dorota Jarecka - łączył to, co oferowała małomiasteczkowa kultura wizualna, z techniką asamblażu znaną ze sztuki najnowszej. Potrafił znaleźć nieoczekiwane źródła inspiracji: wykorzystał w swoich kompozycjach formę kościelnego feretronu, sztandaru niesionego w procesji. Robił asamblaże i rzeźby, które naśladowały formę domowej kapliczki uczynionej z telewizora postawionego na stoliczku z serwetką. Tylko że oczywiście podstawiał pod to, co dobrze znane i oswojone, przedmioty inne, dzikie, zdestruowane i absurdalne". Natomiast w Zakopanem w dniach 16-17 bm. odbędzie się cykl imprez artystycznych, wśród nich m.in. wręczenie Nagrody im. Władysława Hasiora, przyznawanej “za wkład w krzewienie i ochronę kultury ludowej oraz za wybitne osiągnięcia w dziedzinie pracy twórczej związanej z kulturą ludową". Otrzymają ją Krzysztof Kołtun, Władysław Tomczyk i Grzegorz Król. Prace Wilhelma Sasnala (ur. 1972) można oglądać w Wielkiej Brytanii na wystawie zorganizowanej przez znanego kolekcjonera i mecenasa sztuki Charlesa Saatchiego. “Przywołam stwierdzenie, które padło z ust bodajże najważniejszego autorytetu z dziedziny krytyki sztuki lat powojennych w Polsce, Mieczysława Porębskiego, że krytyk ma oko, ale ma także ucho. Nie należy tego interpretować tak, że krytyk ma słuchać, co do niego mówią, a potem przelewać to na papier. Krytyk powinien się wsłuchiwać w odbiorców, do których adresuje swój tekst. Myślę, że to jest w krytyce bardzo ważne. To jest przyczyna, dla której warto chodzić na wernisaże i inne wydarzenia. Czasami zdarzają się tacy krytycy, którzy nie chodzą na wernisaże, a nawet i tacy, którzy nie chodzą na wystawy, które później opisują. Z tekstów bardzo łatwo odczytać, czy krytyk był na wystawie, czy tylko może zajrzał do katalogu oraz zdjęć zamieszczonych w Internecie. Istotne jest, aby słuchać, jaka to jest publiczność, która interesuje się danym artystą i wydarzeniem" - mówi Piotr Bernatowicz w dyskusji o stanie polskiej krytyki sztuki, którą drukuje najnowszy “Czas Kultury" (2005, nr 2). W poznańskim piśmie znajdziemy też m.in. wiersze Dariusza Sośnickiego i Kazimierza Biculewicza oraz blok artykułów pod hasłem “bezdomność" (np. o hip-hopie jako “poszukiwaniu domu"). W Chorzowie, na jedynym koncercie w Polsce wystąpiła grupa U2, gromadząc 70-tysięczną widownię. Zbierający świetne recenzje koncert był częścią światowej trasy promującej album “How To Dismantle An Atomic Bomb", sprzedany już w ponad 10 milionach egzemplarzy. Rozpoczął się 59. festiwal teatralny w Awinionie. Z Polski organizatorzy zaprosili spektakl “Krum" w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. W Łagowie zakończyło się 35. Lubuskie Lato Filmowe. Główną nagrodę otrzymał film Lajosa Koltaia “Los utracony", nakręcony na podstawie książki Imre Kertesza. O festiwalu piszemy obszerniej obok. Film “Karol - człowiek, który został Papieżem" obejrzało w Polsce już ponad milion widzów. 15 lipca we Wrocławiu rozpoczyna się drugi muzyczny “Festiwal Trzech Baroków". Wśród gości znajdą się m.in. sopranistki Maria Keohane i Emmanuelle Halimi, fleciści Bolette Roed i Alexis Kossenko, klawesynista Allan Rasmussen, gambista Guido Balestracci oraz zespół Arte dei Suonatori. Szczegóły: W Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego otwarto - zorganizowaną wspólnie z Uniwersytetem Stanforda - wystawę “Herbert Hoover a Polska", dokumentującą m.in. działalność przyszłego prezydenta USA jako szefa Amerykańskiej Misji Pomocy, która po I wojnie światowej rozdzielała pomoc humanitarną znajdującym się w dramatycznej sytuacji obywatelom powstającego państwa polskiego. Firma Dark Rome oferuje zwiedzanie Rzymu śladami bohaterów kryminalnego bestsellera Dana Browna “Anioły i demony", “demaskującego" watykańskie wielowiekowe spiski. Miejsca trzeba podobno rezerwować ze znacznym wyprzedzeniem...