Na skróty

90. urodziny obchodził ksiądz Jan Twardowski, poeta. “Zachowanie w sobie dziecięcej wiary ratuje od rozpaczy - mówił w wywiadzie udzielonym “Rzeczpospolitej". - Trzeba tu oczywiście odróżnić słowo »dziecięcy« od »dziecinny«. »Dziecinny« trąci infantylizmem. »Dziecięcy« nie łączy się z wiekiem, lecz z pewnym stopniem wrażliwości i ufności. Tej dziecięcej ufności oczekuje od nas Bóg". Ostatnio do księgarń trafiła kolejna książka ks. Twardowskiego - “Budzić nadzieję. Abecadło 90-latka". Nagroda miesięcznika “Odra" za rok 2004 przypadła Karolowi Modzelewskiemu, autorowi książki “Barbarzyńska Europa". “Rzetelna i krytyczna praca na źródłach, świadomość badawczych ograniczeń, zarazem odwaga w stawianiu hipotez, a przede wszystkim wielka pokora stanowią cechy historyka par excellence. Norman Davies powtarza przewrotnie, ale i całkiem serio, że »historyk zawsze kłamie«. Ma rację, ale odnoszę wrażenie, że owe memento powinno brzmieć: »Historyk zawsze zmyśla« - pisze w “Odrze" nasz redakcyjny kolega, Marek Zając. - Kłamstwo skrywa bowiem w sobie zamierzony fałsz, zmyślenie zaś bliższe jest działaniom mimowolnym. Chodzi przecież o to, że badacz nigdy nie ma pewności, czy zamierzchłe źródła są zgodne ze stanem faktycznym. Dziejopisarstwo stanowi zatem w dużym stopniu sztukę intuicyjnego rekonstruowania przeszłości. Umysł historyka musi funkcjonować w ramach paradoksu: idealnie wyważyć między wyobraźnią i empirią, kwantum namacalnych faktów i błyskotliwą ich interpretacją. »Barbarzyńską Europę« można uznać za dzieło pod tym względem wzorcowe". W interesującym najnowszym numerze pisma (2005, nr 5) znajdziemy też fragment książki Edgara Morina (filozof znany w Polsce przede wszystkim jako autor dzieła “Zagubiony paradygmat - natura ludzka") oraz obszerny blok materiałów poświęconych literaturze francuskiej (m.in. Alainowi Robbe-Grilletowi). Przede wszystkim zaś poruszający wiersz Tadeusza Różewicza “cóż z tego że we śnie", z którego zacytujmy zakończenie: “piszę na wodzie / piszę na piasku / z garści ocalonych słów / z kilku zdań prostych / jak proza cieśli / z kilku nagich wierszy / buduję arkę / żeby coś uratować / z potopu / który nas zaskakuje / w biały dzień / albo w środku nocy / zmywa z powierzchni ziemi / buduję moją arkę / pijany statek / papierowy okręcik / pod czerwonymi / czarnymi żaglami / Cóż z tego że we śnie". Laureatami Nagród Ministra Kultury w roku 2005 zostali: Magdalena Abakanowicz, Aleksander Błachowski, Jacek Bocheński, Michał Bristiger, Krzysztof Gąsiorowski, Janusz Głowacki, Genowefa Grabowska, Jerzy Hoffman, Mieczysław Jahoda, Zygmunt Krauze, Zygmunt Kuchta, Marek Kwiatkowski, Andrzej Łapicki, Jerzy Maksymiuk, Janusz Morgenstern, Andrzej Mroczek, Janusz Pulnar, Jerzy Semkow, Jerzy Trela i Józef Wilkoń. Specjalną honorową nagrodę otrzymał Zespół Zamku Królewskiego w Warszawie. W przyszłym roku przypada 250. rocznica urodzin Wolfganga Amadeusza Mozarta. Obchody zaplanowano m.in. w Wiedniu, gdzie w odrestaurowanym Theater an der Wien prezentowane będą nowe inscenizacje dzieł operowych genialnego kompozytora. Wśród zaproszonych reżyserów znalazł się Krystian Lupa, który wyreżyseruje - jako swoje pierwsze przedstawienie operowe - “Czarodziejski flet". Premiera planowana jest na 13 maja 2006 r. W Kielcach powstała Galeria Współczesnej Sztuki Sakralnej, założona przez Leszka Mądzika, reżysera, twórcę spektakli Sceny Plastycznej KUL. Na pierwszej wystawie można oglądać prace m.in. Beresia, Fijałkowskiego, Gierowskiego, Hasiora, Nowosielskiego, Rodzińskiego... Jury toruńskiego Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Kontakt 2005 przyznało następujące nagrody. Nagroda I - “White Star", reż. Lies Pauwels (Teatr Victoria z Gent); II - “Madagaskar", reż. Rimas Tuminas (Wileński Teatr Mały); III - “Skrzypce Rotszylda", reż. Kama Ginkas (Moskiewski Teatr Młodego Widza); najlepszy reżyser - Rimas Tuminas; najlepszy młody twórca - Jan Klata za “...córkę Fizdejki" (Teatr Dramatyczny im. Szaniawskiego z Wałbrzycha). Zakończył się drugi Warszawski Festiwal Poezji im. Zbigniewa Herberta. W jego ramach zaprezentowano oparty o wiersze Herberta spektakl “Tyle pytań. Eschatologiczne przeczucia Pana Cogito" i koncert Anny Szałapak, która wykonała piosenki do utworów Ewy Lipskiej. Odbyły się też spotkania autorskie, m.in. Julii Hartwig, Jerzego Górzańskiego, Juliana Kornhausera i Jarosława Mikołajewskiego. Kraków i Warszawa gościły Festiwal Literatury Popularnej “Poplit", zorganizowany przez Instytut Książki. Z czytelnikami spotkali się Zofia Beszczyńska, Eduard Mendoza, Anita Nair, Edmund Niziurski, Joanna Olech i Andrzej Sapkowski, w ramach przeglądu filmowego obejrzeć można było m.in.: “Nigdy w życiu", “Dziecko Rosemary" i “Solaris", odbyły się też warsztaty rysowania komiksów. O “tożsamość Europejki" spierały się Rujana Jeger, Noemi Szecsi, Natalka Śniadanko, Judith Kuckart i Katarzyna Sowula, zaś “bitwę o POP" stoczyli Kinga Dunin, Tomasz Kołodziejczak, Wojciech Orliński, Andrzej Sapkowski, Paweł Dunin-Wąsowicz i Dariusz Nowacki. W Sopocie odbywał się V Krajowy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej “Dwa Teatry". O główne nagrody ubiegało się 16 słuchowisk i 15 spektakli Teatru Telewizji, m.in. “Dzień podróżny" Eustachego Rylskiego w reż. Kazimierza Kutza, “Antygona" w reż. Andrzeja Seweryna oraz “Pamiętnik z Powstania Warszawskiego" w reż. Marii Zmarz-Koczanowicz. W Łodzi zakończył się 8. Festiwal Muzyki Filmowej. Jego głównym bohaterem był Henryk Wars, autor tak znanych piosenek jak “Miłość ci wszystko wybaczy" czy “Umówiłem się z nią na dziewiątą". Zakończył się 45. Krakowski Festiwal Filmowy. Smoka Smoków otrzymał Jurij Norstein - pisze o nim w tym numerze “TP" Bogusław Zmudziński - a w ramach konkursów oraz imprez towarzyszących widzowie mogli obejrzeć ponad 400 dzieł. Relacja - w następnym numerze. Mieszkający w Paryżu polski kolekcjoner, Marek Keller przekazał Muzeum Chopina autograf niepublikowanego dotąd listu Fryderyka Chopina z 1848 r. Na deskach Teatru Wielkiego-Opery Narodowej Teatr Tańca Sashy Waltz z Berlina zaprezentował spektakl “Ciała", rozpoczynając Międzynarodowy Festiwal Tańca Współczesnego Ciało-Umysł. Szczegółowy program trwającego do 11 czerwca festiwalu: W dniach 9 - 12 czerwca we Wrocławiu odbędzie się drugi Festiwal Kultury Białoruskiej, zorganizowany przez Kolegium Europy Wschodniej i Urząd Miasta. W programie m.in. projekcje filmów dokumentalnych, wystawy, koncerty muzyki cerkiewnej i rockowej, panel “Polsko-białoruska współpraca kulturalna". Szczegóły: W Polsce gościł Horst Eckert, urodzony w Zabrzu pisarz niemiecki, znany czytelnikom na całym świecie jako Janosch, autor cyklu książek dla dzieci, którego bohaterami są Miś i Tygrysek (w Polsce od kilku lat wydaje je Znak). W programie wizyty znalazł się m.in. spektakl katowickiego Teatru Korez według powieści Janoscha “Cholonek, czyli dobry Pan Bóg z gliny". 11 czerwca w siedzibie Collegium Civitas w Pałacu Kultury i Nauki odbędzie się - zorganizowana przez tę uczelnię oraz Stowarzyszenie Wolnego Słowa - konferencja “Kultura niezależna w PRL". Wśród tematów prelekcji znajdą się m.in. niezależne organizacje młodzieżowe, wydawnictwa drugoobiegowe, rola mediów emigracyjnych, teatr stanu wojennego czy pieśniarstwo Jacka Kaczmarskiego. W plebiscycie na ulubionego bohatera kina science-fiction, zorganizowanym wśród czytelników “Cinemy", “Esensji" oraz internetowego portalu Stopklatka.pl, zwyciężył znany z cyklu “Gwiezdne wojny" lord Darth Vader.