Na skróty

W wieku 73 lat zmarła w Nowym Jorku amerykańska aktorka filmowa i teatralna Anne Bancroft, znana przede wszystkim z “Absolwenta", w którym stworzyła niezapomnianą kreację pani Robinson. 29 czerwca 75. urodziny obchodzić będzie Sławomir Mrożek. W Krakowie otwarto plenerową wystawę jego rysunków “Wszyscy razem i każdy z osobna"; powiększone do kilkumetrowych rozmiarów prace oglądać można na Plantach, Rynku i w Barbakanie. “Czy Maria Janion jest wampirem? - pyta w kwartalniku “Migotania, przejaśnienia" (2005, nr 2) Ewa Nawrocka, wspominając gdański okres pracy naukowej i dydaktycznej autorki “Płaczu generała". - Janion dała się poznać w Gdańsku jako nauczyciel o ogromnej sile oddziaływania na sferę intelektu, co zawsze oznaczało wielką przygodę umysłu. Miała przy tym dar rozbudzania w ludziach wiary we własne możliwości intelektualne - aktywizowała, pobudzała, uskrzydlała... w pewnym sensie uwodziła, oczarowywała. Zawsze imponowała i porażała jej erudycja, ale chyba jeszcze w większym stopniu pasja, emocjonalne zaangażowanie, które jednak stale było pod kontrolą. Miała aktorskie zdolności wspomagane dobitną, wyrazistą dykcją, modulacją głosu, znajomością reguł retoryki. Jej ekspresja udzielała się słuchaczom. Tak! To była Mistrzyni. Zawsze otaczała Ją aura czegoś niezwykłego, porywającego, ekscytującego zwłaszcza wszystkich »nowych«: młodych studentów, magistrantów, doktorantów, którzy wkraczali w krąg wtajemniczenia. Ale i Ona z kontaktu z nimi czerpała twórczą energię, żywiła się niejako ich »krwią«, to znaczy zapałem, intelektualną świeżością, oddaniem i uwielbieniem. Ale biada, gdy się ktoś do niej emocjonalnie przywiązał, od niej uzależnił, od jej aprobaty, pochwały, akceptacji... Płacił wysoką cenę za tę niedojrzałość... za niemożność przecięcia pępowiny, za potrzebę więzi z substytutem Matki, za lęk przed samodzielnością". Przyznaną po raz pierwszy Man Booker International Prize (czyli międzynarodowy odpowiednik najważniejszej brytyjskiej nagrody literackiej) otrzymał pisarz albański Ismail Kadare (od 1990 r. mieszka we Francji), najbardziej znany ze swej książki “Generał martwej armii". Ostatnio w Polsce ukazała się m.in. jego powieść “Potwór". Laureatami tegorocznej Nagrody Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego zostali Paweł Huelle (ostatnio opublikował powieść “Castorp") i niemiecki prozaik Hans Joachim Schaedlich. Wśród wyróżnionych byli wcześniej m.in. Wisława Szymborska i Gűnter Grass, Zbigniew Herbert i Karl Dedecius, Hanna Krall i Marcel Reich-Ranicki. Redakcja Polskiego Słownika Bibliograficznego rozpoczęła wprowadzanie jego haseł do internetu. Pod adresem www.tvp.pl/PSB znaleźć już można pierwsze 10 biogramów, wzbogaconych o obszerne zbiory multimedialne. Całość 25 tys. haseł ma być dostępna za 3 lata. Szerzej o iPSB piszemy w tym numerze “Tygodnika". Z udziałem 70 krajów rozpoczęło się 51. Biennale Sztuki w Wenecji. Polskę reprezentuje Artur Żmijewski, przedstawiający film “Powtórzenie", zapis powtórki słynnego “więziennego" eksperymentu prof. Zimbardo, w którym przypadkowi ludzie na kilka dni wcielają się w role strażników i więźniów. Zakończył się 45. Krakowski Festiwal Filmowy. Grand Prix w konkursie polskim zdobył “Herkules" w reżyserii Lidii Dudy, w konkursie międzynarodowym “Prostitution Behind The Veil" w reżyserii Nahid Persson oraz “The Other Side Of Burka" w reżyserii Mehrdada Oskouei. Zakończył się V Krajowy Festiwal Teatru Polskiego Radia i Teatru Telewizji Polskiej. Za najlepsze słuchowisko uznano “Saksofon basowy" Josefa Škvoreckiego (adapt. i reż.: Andrzej Piszczatowski), za najlepszy spektakl Teatru TV - “Pamiętnik z Powstania Warszawskiego" Mirona Białoszewskiego w reżyserii Marii Zmarz-Koczanowicz. Ze znaną dokumentalistką, autorką m.in. filmowego portretu Jerzego Turowicza, rozmawia w “Kinie" (2005, nr 6) Łukasz Maciejewski. “- W 2002 nakręciła Pani film »Dzieci rewolucji«, pytając, czy rewolucja roku 1989 w Europie Środkowej pożarła swoje dzieci. Tamten film, w połączeniu z »dziennikiem.pl« [o polskich 20-latkach], i »Pokoleniem ’89« [o 30-40-latkach], tworzy pokoleniowy tryptyk. - Być może dlatego temat jest mi tak bliski, że sama nie przynależałam do żadnego z tych pokoleń? Jestem pomiędzy. Filmowe studia kończyłam w ’81 roku, tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego. Jeżeli ktoś mówi o pokoleniu »nic« w PRL-u, było to moje pokolenie; pokolenie martwych lat. Traciliśmy młodość i energię. (...) Życie polityczne zdechło, kwitło tylko życie rodzinne. Owszem, robiłam jakieś filmy, niektóre nawet się udały, życie środowiskowe również w miarę sprawnie funkcjonowało, ale towarzyszyło nam narastające poczucie beznadziei i niemal pewność, że nic się nie zmieni. (...) - Jak w sławnej piosence Osieckiej - szare ulice, szare balkony z widokiem na inne szare balkony... - Szare żony, szare spódnice. To minęło. Problemem bohaterów »dziennika.pl«, »Pokolenia ‘89« nie jest już szarość ulic, tylko szarość duszy. Ale chyba każde pokolenie zna tę przypadłość". Andrzej Barański rozpoczął zdjęcia do filmu “Miron i Jadwiga", opartego na dziennikach Jadwigi Stańczakowej, wieloletniej przyjaciółki Mirona Białoszewskiego. W tytułowych rolach wystąpią Andrzej Hudziak i Krystyna Janda. Premiera planowana jest na jesień br. W warszawskim kościele ewangelicko-augsburskim Św. Trójcy odbywa się do 25 sierpnia 8. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Organowej “Bach... ale nie tylko" - cykl czwartkowych koncertów, prezentujących utwory m.in. Bacha, Vivaldiego i Telemanna. Z badań Fundacji “Commitment to Europe", organizatora “Czytelmanii", czyli Ogólnopolskiej Kampanii na Rzecz Wspierania Czytelnictwa, wynika, że tylko 10 proc. Polaków przyznaje, że nie czyta ani książek, ani prasy. Jednak 42 proc. z pozostałej grupy czyta książki sporadycznie (co najwyżej sześć rocznie), prasę zaś nieregularnie. Około 24 proc. czyta regularnie prasę. Około 13 proc. sięga rocznie po 7 lub więcej książek. Szczegóły: “W powieściach historycznych omawianych tu pisarzy obserwujemy zasilające na nowo rzekę powieści jawne lub ukryte gry międzytekstowe, twórcze wykorzystanie mitów, symboli i toposów literatury. (...) Po wtóre, niezależnie od stopnia wierności źródłom i opracowaniom historycznym, utwory te są przykładem interpretacji dziejów w czasie. Na ogół nie ma mowy o prawdzie dziejowej (...), a jedynie o prawdach cząstkowych, o historiach różnych podmiotów i grup. Prawda historyczna ulega relatywizacji, zawieszeniu - pisze w “Literaturze na świecie" (2005, nr 3-4) Hanna Serkowska. - Po trzecie, bardziej niż na odsłonięciu obrazu minionych dziejów zależy pisarzom na ukazaniu niezmiennej natury człowieka, prawideł ludzkiej egzystencji. Jak dawniej zainteresowanie przeszłością rodzi się głównie z troski o teraźniejszość". Nowy numer miesięcznika poświęcony jest współczesnej prozie włoskiej - znajdziemy tu fragmenty utworów m.in. Gesualdo Bufalino, Vincenzo Consolo, Sebastiano Vassalego czy - najlepiej znanego w Polsce - Andrei Camilleriego. Według sondażu sopockiej Pracowni Badań Społecznych za najbardziej wiarygodne medium Polacy uważają telewizję (w pierwszym rzędzie publiczną), która znacząco wyprzedza stacje radiowe (na pierwszym miejscu RMF FM) oraz gazety (najbardziej wiarygodny dziennik to “Gazeta Wyborcza"). Minister kultury Waldemar Dąbrowski zapowiedział zbudowanie w Pacanowie bajkowego Domu Kultury im. Koziołka Matołka: “To będzie dom pełen tajemnic, ale także tego wszystkiego, co niezbędne, aby zanurzyć się w aurze bajki. Będzie kino, teatrzyk, będzie biblioteka, ogródek i miejsce, gdzie dzieci będą mogły spotkać się ze zwierzętami"...