Na skróty

W wieku 88 lat zmarł Jeremi Przybora, jak sam o sobie mówił - “lirycysta", autor słów znakomitych piosenek, wraz z Jerzym Wasowskim twórca legendarnego “Kabaretu Starszych Panów" (1958-66). Pisał teksty słuchowisk radiowych i widowisk telewizyjnych, libretto musicalu “Piotruś Pan", opublikował “Memuary". W tym numerze “Tygodnika" , który kilka miesięcy temu przeprowadził dla “TP" . W wieku 91 lat zmarł Witold Rudziński, kompozytor, teoretyk i historyk muzyki, absolwent Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, uczeń Nadii Boulanger w Paryżu, autor oper (m.in. “Odprawa posłów greckich"), oratoriów, symfonii i koncertów, a także popularnej monografii Stanisława Moniuszki. W “Twórczości" (2004, nr 2/3) artykuł Doroty Bielawskiej o posmaku historycznoliterackiej sensacji. Autorka dowodzi, że Zbigniew Herbert rozległe fragmenty eseju “Kamień z katedry" (z tomu “Barbarzyńca w ogrodzie")... de facto przepisał z książki francuskiego historyka Jeana Gimpela “Les batisseurs de cathedrales" (1959). W miesięczniku również bardzo ciekawy dziennik Jarosława Iwaszkiewicza z lat 60.: “Czy zmarnowałem swoje życie? Pytanie to wstaje we mnie wtedy, kiedy słyszę »Miroirs« Ravela czy trzecią część »Szeherezady« Korsakowa, kiedy wydaje mi się, że istniały krainy, do których mogłem wejść, a nie wszedłem. (...) Rozumiem, że te wszystkie rozważania są kompletnie bezcelowe, ale nie mogę powstrzymać się od tych myśli, kiedy siedzę sam w domu i mimo woli muszę sumować - chociaż z samych zer niewielka się zbierze suma. A może za mało kochałem? Bo przecież do niczego innego nie byłem zdolny. I w tym wypadku przyszedł ten mały rozmiar, coś, co mnie prześladuje zawsze. A rzecz czarnoleska nie uleczy, wiadomo nie od dziś. Ale ja chyba i w swoje posłannictwo artystyczne za mało wierzyłem. (...) Gdy wieczorami wychodzę przed dom i widzę gwiezdne niebo, ogarnia mnie rozpacz: już prędko umrę i nigdy się nie dowiem, co to znaczy. Czym jest to niebo i te gwiazdy? Co to jest? A moja literatura, jakież to nieważne. Efemeryda, łątka skazana na natychmiastowe umarcie". Są też szkice o twórczości Iwaszkiewicza oraz jego listy do Piotra Lachmanna. “Celem tej książki jest poparcie tezy Huxleya, że największa groźba współczesnej biotechnologii wynika z faktu, iż może ona zmienić naturę ludzką i w związku z tym przenieść nas w »poczłowieczy« etap historii" - pisze Francis Fukuyama w opublikowanej przez Znak nowej książce “Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej". Autor będzie gościł w Polsce od 12 marca. Świt McWiedzy zapowiada w najnowszym numerze “The New York Review of Books" Richard Horton, recenzując książkę Sheldona Krimsky’ego “Science in the Private Interest: Has the Lure of Profits Corrupted Biomedical Research?" i powołując się na nauczanie Jana Pawła II, który ostrzega, że na naszych oczach nauka przestaje być bezinteresownym poszukiwaniem prawdy. Zdaniem Krimsky’ego, fizyka i filozofa, uniwersytety nie są już społecznościami, których zadaniem był intelektualny rozwój, ale raczej korporacjami, dążącymi do prywatyzacji wiedzy. Otrzymując wielomilionowe dotacje od przemysłu, ośrodki badawcze stają się integralną częścią rynku. Szczególnie niebezpieczne konsekwencje ma to w medycynie (autor książki szacuje, że około 25 proc. naukowców zajmujących się medycyną jest związanych finansowo z przemysłem): koncerny farmaceutyczne sponsorujące badania mogą utajniać ich wyniki, jeśli wskazują one na niebezpieczeństwa związane ze stosowaniem produkowanych przez nie leków. Nawet czasopisma naukowe, czerpiąc zyski z reklam, uzależniają się od firm ryzykując swój obiektywizm i niezależność. Na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono Polskie Nagrody Filmowe “Orły 2004". Za najlepszy film ubiegłego roku uznano “Zmruż oczy" Andrzeja Jakimowskiego, uhonorowany w kategoriach: “film", “reżyser", “aktor pierwszoplanowy" i “scenariusz" oraz “nagroda publiczności". Najlepszą aktorką wybrano Katarzynę Figurę (“Żurek"), najlepszym aktorem - Zbigniewa Zamachowskiego (“Zmruż oczy"), wyróżnienie za zdjęcia otrzymał Krzysztof Ptak, za muzykę - Zygmunt Konieczny (współtwórcy “Pornografii" Jana Jakuba Kolskiego). Nagrodę za Osiągnięcia Życia wręczono Kazimierzowi Kutzowi. “Orły" przyznawane są przez członków Polskiej Akademii Filmowej, na czele której stoi Sekretariat w składzie: Stanisław Różewicz, Witold Adamek, Filip Bajon, Piotr Dzięcioł, Robert Gliński, Krzysztof Krauze, Michał Kwieciński, Tadeusz Lampka, Juliusz Machulski, Jerzy R. Michaluk, Włodzimierz Niderhaus, Henryk Romanowski i Dariusz Jabłoński. “Świat pełen jest tajemnic i pytań. Widzimy twarz drugiego człowieka, ale nie wiemy, co skrywa. Dla mnie ta niejasność jest szczególnie pociągająca. Nie chcę odpowiedzi, wolę pytania" - mówi w wywiadzie dla “Kina" (2004, nr 3) Andriej Zwiagincew, reżyser wchodzącego na polskie ekrany rosyjskiego filmu “Powrót", wedle Tadeusza Lubelskiego: “największej rewelacji obecnego sezonu". O sztukę “2 maja" Andrzeja Saramonowicza w reżyserii Agnieszki Glińskiej (Teatr Narodowy) spierają się w “Gazecie Wyborczej" Roman Pawłowski i Marek Radziwon. Pawłowski: “to udana próba narysowania zbiorowego portretu Polaków początku XXI w. Przedstawia losy mieszkańców warszawskiej kamienicy, którzy na gruzach swego domu rozpoczynają nowe życie. Ta zbiorowość to Polska w pigułce: mamy tu byłego ubeka i byłego opozycjonistę, żarliwą katoliczkę i dilera narkotykowego, karierowicza z Platformy Obywatelskiej i prezesa telewizji z Ordynackiej. Nie są to jednak wycięte z papieru idee, ale ludzie z krwi i kości". Radziwon: “w przedstawieniu nie ma ról, bo w samym tekście nie ma postaci. Z przedstawienia o najnowszej polskiej historii zostają tylko stereotypowe ogólniki". W tym numerze “Tygodnika" o “2 maja" pisze Piotr Gruszczyński. “Pamiętnik z powstania warszawskiego" w adaptacji Marii Zmarz-Koczanowicz i Tadeusza Sobolewskiego oraz “Miłości" - adaptacja opowiadań Olgi Tokarczuk w reżyserii Filipa Zylbera to pierwsze projekty skierowane do produkcji przez nowego szefa Teatru TVP Pawła Konica. Nowy podwójny numer “Notatnika Teatralnego" (2003/2004, nr 30/31) poświęcony jest Henrykowi Tomaszewskiemu (1919-2001) i przynosi m.in. niepublikowany wywiad z twórcą Wrocławskiego Teatru Pantomimy, artykuły (Kazimierza Wiśniaka, Józefa Opalskiego, Rafała Węgrzyniaka...), rozmowy z aktorami Tomaszewskiego i bogatą dokumentację fotograficzną. W numerze znajdziemy także materiały związane z Janem Kottem, m.in. jego listy do Romana Kalety i Janusza Deglera. Milion egzemplarzy “Tryptyku rzymskiego" Jana Pawła II wydrukowano dotąd na całym świecie, z czego ok. 600 tys. ukazało się w Polsce. W Muzeum Archidiecezjalnym w Krakowie można oglądać retrospektywną wystawę obrazów Tadeusza Boruty. W Grenoble otwarto obszerną wystawę prac Witolda Wojtkiewicza, jedną z pierwszych imprez tegorocznego “Sezonu Polskiego" we Francji. Po trzech latach przerwy zostanie reaktywowany wrocławski festiwal Jazz nad Odrą. Przegląd filmów “55 lat polskiej animacji" (od Jana Lenicy, przez Zbigniewa Rybczyńskiego i Piotra Dumałę, po Tomasza Bagińskiego) oglądać będzie można w Warszawie, Krakowie, Gdańsku, Szczecinie, Wrocławiu, Poznaniu, Lublinie i Zielonej Górze. Szczegóły: . “Zakochany anioł" to tytuł drugiej części filmu “Anioł w Krakowie", autorstwa Witolda Beresia i Artura Więcka, do której zdjęcia rozpoczną się w połowie tego roku. Chilijski reżyser Raoul Ruiz przygotowuje film o Gustavie Klimcie; zagra John Malkovich. Powstanie ekranizacja “Lwa, czarownicy i starej szafy", z cyklu “Opowieści z Narni" C.S. Lewisa. Prezes TVP Jan Dworak chce, by Monika Olejnik prowadziła w telewizji publicznej codzienne wywiady. Chcąc uprościć strukturę zarządzania i zwolnić z pracy czterech dyrektorów generalnych, TVP będzie musiała zapłacić ok. 1,5 miliona złotych (koszt trzymiesięcznego wypowiedzenia dyrektorów - każdy zarabiał ponad 20 tys. złotych - oraz równowartość rocznej pensji wypłaconą pod warunkiem, że zwolnieni nie podejmą pracy w firmach konkurencyjnych). Zarząd portalu Wirtualna Polska złożył do sądu wniosek o ogłoszenie upadłości. Według badań instytutu SMG/KRC z internetu korzysta niecałe 22 proc. Polaków.