Na skróty

W Warszawie w wieku 70 lat zmarł Jacek Kuroń. W Krakowie w wieku 84 lat zmarł Lech Kalinowski, wybitny historyk sztuki, profesor UJ, członek czynny Polskiej Akademii Umiejętności, członek-korespondent British Academy, przez lata nieoficjalny przedstawiciel Fundacji Lanckorońskich w Polsce, laureat m. in. Nagrody Herdera (1997). Profesora wspomina obok Wojciech Bałus. W Warszawie zmarła Maria Twardowska, architekt. W stanie wojennym wraz z mężem Czesławem Bieleckim założyła podziemne wydawnictwo CDN, w którym drukowano m. in. “Tygodnik Mazowsze". “Kartki z dziennika" Stefana Chwina budzą polemiki. Przed tygodniem abp Józef Życiński pisał w “Rzeczpospolitej" o pretensjach Chwina do księdza Twardowskiego, że “w swojej poezji nie mówi o rzeczach strasznych", a jego poetycka wizja “rodzi się w lękliwym skurczu przed bólem świata". W sobotnio-niedzielnej “Rzeczpospolitej" Chwin odpowiada: “Nigdy by mi do głowy nawet nie przyszło zarzucać poetom, że nie piszą o »rzeczach strasznych«. (...) Zawsze tylko byłem ciekaw, jak wyglądałby na przykład wiersz o wilku rozdzierającym jagnię, gdyby taki wiersz ksiądz Twardowski zechciał kiedykolwiek napisać. (...) Interesuje mnie tylko, dlaczego taki wiersz nie powstał (...) dla każdego pisarza ważne jest nie tylko to, co pisze, lecz także to, czego z jakichś powodów nie chce pisać. (...) Ja w żadnym miejscu nie sugeruję, jak odczytuje moją myśl arcybiskup Życiński, że ksiądz Twardowski zamyka tchórzliwie oczy na »ból świata«. Cierpienie, ból, nieszczęście są w jego poezji po stokroć obecne. Ja w paru miejscach sugeruję, że ksiądz Twardowski (...) pisze tak jak pisze, dlatego, że nie chce dopuścić do swego serca najstraszniejszych myśli, jakie nas nawiedzają. A najstraszniejszą myślą, która co jakiś czas nawiedza ludzkie serce - także serca księży (rozmawiałem z niektórymi, więc wiem, jak to wygląda) nie są trudne pytania teodycei (...), tylko myśl, że nie ma Boga, śmierć pochłonie nie tylko nas, żyjących, ale cały gatunek ludzki, po którym nie pozostanie nawet ślad w otchłaniach kosmosu, a także myśl, że Bóg może być zupełnie inny niż myślimy. (...) Ja się kurczę z lęku, że ta straszna myśl może być prawdą. I właśnie dlatego sięgam po wiersze księdza Twardowskiego i czytam je. Bo u ich podłoża - być może najzupełniej mylnie - wyczuwam ten sam skurcz leku, jaki ja czuję w sobie (...) a także mocną chęć oddalenia od siebie tej myśli właśnie dlatego, że ona może być prawdą. Bo trzeba wielkiej siły ducha, żeby tę myśl od siebie odrzucić, kiedy się patrzy na to, czym świat jest i co się na nim wyprawia". “Inscenizacja ta jest jednym z najważniejszych przedstawień szekspirowskich ostatnich lat. Otwiera nam oczy na świat, który czterysta lat po Szekspirze nie ruszył z miejsca i nadal zafascynowany jest wojną i władzą - pisze Roman Pawłowski o “Makbecie" Krzysztofa Warlikowskiego, przygotowanym dla hanowerskiego festiwalu Theaterformen. - Warlikowski stawia najważniejsze dzisiaj pytanie: dlaczego doświadczenie XX wieku nie nauczyło niczego ludzkości, która u progu nowego stulecia znów idzie na wojnę? Jak to się dzieje, że młodzi chłopcy wysłani na drugą półkulę zmieniają się w potwory, które torturują i zabijają? Makbet w tym przedstawieniu jest przecież jednym z nas! Grający tę rolę Fabian Gerhardt lubi long drinki i kino. Kiedy zdejmie mundur i założy garnitur, może wmieszać się niezauważony w tłum menedżerów (...). Lady Makbet (...) można spotkać na zakupach w Kaufmarkt. To nie są bestie, ale zwyczajni ludzie. Co więc sprawia, że do osiągnięcia swych celów życiowych używają brzytwy?". Wypowiedź reżysera nt. tej inscenizacji cytowaliśmy w poprzednim “Na skróty"; wkrótce recenzja Piotra Gruszczyńskiego. Jury Konkursu na Najlepszą Inscenizację Dzieł Dramatycznych Williama Szekspira w sezonie 2003/2004 nagrodziło Złotym Yorickiem “Króla Ryszarda III" w reżyserii Janusza Wiśniewskiego z Teatru Nowego w Poznaniu. Nagroda zostanie wręczona w sierpniu podczas VIII Międzynarodowego Festiwalu Szekspirowskiego w Gdańsku. 19 czerwca na Zamku Królewskim w Warszawie wręczono Nagrody Ministra Kultury za rok 2003. Otrzymali je: Małgorzata Baranowska, Jan Berdyszak, Grażyna Dąbrowska, Ryszard Dembiński, Witold Gruca, Wojciech Karpiński, Jan Kobuszewski, Eugeniusz Markowski, Ewa Pobłocka, Bohdan Pociej, Teresa Pryzmont, Witold Sobociński, Franciszek Starowieyski, ks. Andrzej Surowiec i Marek Walczewski. Zbiorowe nagrody przypadły zespołowi Narodowej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach oraz zespołowi organizacyjnemu Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień". Pośmiertnie wyróżniono Jacka Kaczmarskiego. Film dokumentalny Witolda Adamka “Konkurs", poświęcony dziewczynkom biorącym udział w wyborach Mini Miss Polski, zdobył Grand Prix na międzynarodowym festiwalu telewizyjnym w Szanghaju. Nagrodę Pokojową Księgarzy Niemieckich, wręczaną jesienią podczas frankfurckich Targów Książki, otrzyma w tym roku Péter Esterházy, ur. w 1950 r. węgierski prozaik i eseista, autor m.in. znanych w Polsce “Wozaków", “Czasowników posiłkowych serca" i “Księgi Hrabala". “Ceny książek w 2003 r. wzrosły nieznacznie - średnio za jeden egzemplarz w księgarni płaciliśmy 29,10 zł, czyli o ok. 1 proc. więcej niż rok wcześniej. W tym roku nie powinniśmy obawiać się znacznych podwyżek, choć obowiązujący od maja VAT na druk może w niewielkim stopniu wpłynąć na ceny" - pisze w “Rzeczpospolitej" Łukasz Gołębiewski. Wielu wydawców zamiast podnosić cenę książek, stara się więcej sprzedawać, ale w powszechnej ocenie książki są nadal drogie. W 2003 sprzedano o 4 proc. mniej książek niż w 2002. W najbliższych latach książki zapewne podrożeją. W Warszawskiej Operze Kameralnej trwa 14. Festiwal Mozartowski, podczas którego prezentowane są wszystkie dzieła sceniczne oraz wybrane symfonie, utwory oratoryjne i kameralne autora “Czarodziejskiego fletu". W Warszawie (potem w Łodzi, Wrocławiu, Krakowie, Poznaniu i Gdańsku) odbywa się piąty Festiwal Filmów Latynoamerykańskich, prezentujący 50 filmów z Argentyny, Brazylii, Chile, Kolumbii, Kuby, Meksyku i Wenezueli, m.in. nominowany do Oscara dokument “Balseros" o losach Kubańczyków, którzy na tratwach uciekli na Florydę. Wydarzeniem Festiwalu będzie zapewne przedpremierowy pokaz “Dzienników motorowych", najnowszego filmu Waltera Sellesa, poświęconego Che Guevarze. W Zachęcie otwarto wystawę “Fundamenty pamięci" prezentującą twórczość architekta Daniela Libeskinda, twórcy m.in. Muzeum Żydowskiego w Berlinie, projektu odbudowy WTC w Nowym Jorku oraz projektu Muzeum Dalego w Pradze. Canal +, nadawca programu dla najmłodszych MiniMini, chce wprowadzić “Kartę zasad przyjmowania do emisji reklam adresowanych do dzieci", m. in. zakazującą nadawania w sąsiedztwie audycji dla dzieci poniżej siódmego roku życia reklam zawierających przemoc lub dyskryminujących jakąkolwiek grupę społeczną, a także reklam piwa, środków antykoncepcyjnych, leków i militariów. 18 czerwca w Moskwie rozpoczął się 26. Międzynarodowy Festiwal Filmowy. W jury zasiadają m. in. Alan Parker, Jerzy Stuhr oraz Borys Akunin, znany autor powieści kryminalnych. Podczas Festiwalu Meryl Streep odbierze nagrodę im. Konstantego Stanisławskiego za całokształt osiągnięć aktorskich. Według badań opinii publicznej przeprowadzonych na zlecenie “Polityki", Polacy za najsławniejszego rodaka uważają Czesława Miłosza, który wyprzedził m.in. Tomasza Lisa, Grażynę Torbicką i... Michała Wiśniewskiego. Ile zarabiają gwiazdy polskiego show-businessu? W tłustych latach ich tantiemy wynoszą ok. miliona złotych - czytamy w “Rzeczpospolitej". “Dochody najbardziej popularnych wykonawców mogą być nawet dwukrotnie wyższe". Najlepiej zarabia Michał Wiśniewski, który np. za program “Jestem, jaki jestem" otrzymał milion dolarów. Ale gwiazdor ma duże wydatki: kolekcja kostiumów na ostatnie tournée kosztowała go 400 tys. zł.