Na skróty

W wieku 62. lat zmarł David Hemmings, odtwórca głównej roli w “Powiększeniu" Antonioniego. Minęło pół wieku od śmierci Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. O autorze “Zielonej Gęsi" pisała w poprzednim “TP" Marta Wyka. Złotą Żabę na Festiwalu Camerimage 2003 otrzymał brazylijski film “Miasto Boga" ze zdjęciami Cesara Charlona. Kolejne nagrody przypadły: “Bliźniaczkom" (Srebrna Żaba, operator: Piotr Kukla), “Girl with a Pearl Earring" (Brązowa Żaba, operator: Eduardo Serra) oraz “Zmruż oczy" (Nagroda Specjalna Jury, operatorzy: Paweł Śmietanka i Adam Bajerski). Nagrodę za całokształt twórczości wręczono Williamowi Frakerowi (zdjęcia do m.in. “Bullita" i “Dziecka Rosemary"). Wśród gości XI już Festiwalu znaleźli się tym razem m.in. Peter Weir (nagroda dla duetu reżysersko-operatorskiego Weir i Russell Boyd), James Ivory (otrzymał nagrodę dla reżysera “o szczególnej wrażliwości wizualnej") i David Lynch, który podczas festiwalu nakręcił filmową etiudę o Łodzi. Twórca “Miasteczka Twin Peaks" mówił w wywiadzie udzielonym “Gazecie Wyborczej": “Każdego dnia doświadczamy konkretnych zdarzeń, których nie da się zamknąć w dosłownym opisie. Pod powierzchnią konkretu kryje się zawsze coś więcej - dla jednych to świat dziwacznych abstrakcji, dla innych - emocjonalna, intuicyjna rzeczywistość, przypominająca sen na jawie. Tajemnica jest obsesją każdego z nas. Poszukiwanie tajemnicy, dziwności, ale też sensu pcha nas do przodu, nie pozwala stanąć w miejscu. Najbardziej twórcza jest świadomość, że znajdujemy się w samym środku wielkiej tajemnicy". O Jamesie Ivory, którego nowy film “Rozwód po francusku" wchodzi na polskie ekrany 12 grudnia, pisze w “Kinie" Kamil Rudziński: jego “kino jest synonimem dobrego smaku, błyskotliwej reżyserii i wytrawnego aktorstwa. Ale najważniejsza jest propozycja intelektualna. To kino nawołujące do wnikliwej obserwacji i uczestnictwa w procesie przenikania kultur, rozwijania w sobie fascynacji kulturową odmiennością i tolerancji dla zjawisk potrafiących wzbogacić nasze widzenie świata". W trakcie festiwalu odbył się też pierwszy polski pokaz rosyjskiego filmu “Powrót" Andrieja Zwiagincewa, nagrodzonego Złotym Lwem podczas festiwalu w Wenecji. Przyznano Europejskie Nagrody Filmowe 2003. Na czele uplasował się “Good bye, Lenin!" Wolfganga Beckera, otrzymując wyróżnienia dla najlepszego filmu, aktora pierwszoplanowego (Daniel Brühl) i scenarzysty (Bernd Lichtenberg). Za najlepszego reżysera roku uznano Larsa von Triera, twórcę “Dogville". W berlińskiej Staatsoper odbyła się premiera “Damy pikowej" Piotra Czajkowskiego w reż. Mariusza Trelińskiego. Inscenizację zrealizowała ekipa polskich artystów, m.in. Boris F. Kudlicka, twórca scenografii do wszystkich przedstawień operowych Trelińskiego. W obsadzie znajduje się Placido Domingo, orkiestrą zaś dyryguje Daniel Barenboim. Przedstawiciele Watykanu zwrócili się do Mela Gibsona o udostępnienie kopii jego filmu “The Passion of Christ", który miałby być zaprezentowany w trakcie planowanego przez Stolicę Apostolską spotkania teologów i filmowców “Christ in Film: A Cinematic Canon". Jeden z organizatorów spotkania, arcybiskup John P. Foley (publikujemy rozmowę z nim w tym numerze “TP"), po obejrzeniu fragmentów stwierdził: “to wspaniały film. Myślę, że jego krytyka jest nieuzasadniona, ponieważ cała historia opiera się na Ewangelii i nie ma w niej niczego, o czym nie pisano by w Ewangelii. Jeżeli ktoś krytykuje film, krytykuje Pismo Święte". Oficjalna premiera kontrowersyjnego (krytykowanego m.in. przez środowiska żydowskie) filmu planowana jest na 25 lutego przyszłego roku. Teatrem Telewizji będzie kierować od stycznia Paweł Konic, dotychczasowy szef Teatru Małego, jednej z najprężniejszych polskich scen. Średnia oglądalność wszystkich teatrów telewizji w okresie 1 stycznia - 1 grudnia 2003 r. w programie pierwszym TVP wyniosła 1 342 tys. widzów (ok. 11 proc. całej widowni), w programie drugim - 613 tys. (ok. 9,6 proc.). Koncertem w Katedrze w Uppsali zakończył się Rok Polski w Szwecji, organizowany przez Instytut Adama Mickiewicza i Instytut Polski w Sztokholmie. W minionym roku w Szwecji na spotkaniach autorskich wystąpili m.in. Hanna Krall, Wisława Szymborska, Olga Tokarczuk, Stefan Chwin, Ryszard Kapuściński, Andrzej Stasiuk i Adam Zagajewski, koncertowali Urszula Dudziak, Michał Urbaniak, Zbigniew Namysłowski oraz trio Oleś-Trzaska-Oleś, Polska była honorowym gościem na Międzynarodowych Targach Książki w Gőteborgu, prezentowała współczesną grafikę i plakat oraz wystawę “Trzy Korony i Polski Orzeł", poświęconą stosunkom polsko-szwedzkim w XVI-XVIII w. W warszawskiej Zachęcie obejrzeć można obszerną wystawę “Nowa strefa", prezentującą malarstwo, rzeźbę, fotografię oraz instalacje 27 artystów, współtworzących oblicze współczesnej sztuki chińskiej. Obok propozycji artystycznej (niejednokrotnie kontrowersyjnej obyczajowo, jak wtedy, gdy w zapisie wideo prezentuje się celowo zainscenizowaną śmierć zwierząt), wystawa - ciesząca się dużą popularnością w Europie Zachodniej - jest też dowodem na liberalizację chińskiej polityki kulturalnej: znaczna część “eksportowanych" dziś dzieł jeszcze niedawno byłaby objęta zapisem cenzorskim. Starmach Gallery w Krakowie prezentuje wystawę rzeźb i litografii słynnego szwajcarskiego rzeźbiarza Alberto Giacomettiego (1901-66). Jego dzieła “mówią o samotności, wyobcowaniu i rozdarciu człowieka - pisze Katarzyna Bik. - Tworzył wychudzone, odarte z mięśni, na granicy unicestwienia, wydłużone i spłaszczone do granic możliwości figury. Po wojnie powierzchnia tych rzeźb uległa zbrużdżeniu, stała się chropowata, niczym poparzona skóra, potęgując ekspresję pojedynczych kroczących figur, patrzących głów i aktów". W prestiżowym mediolańskim wydawnictwie Libri Scheiwiller ukazał się pierwszy w świecie pełny zapis “partytury" spektaklu “Umarła klasa" Tadeusza Kantora. Tom we włoskim tłumaczeniu Silvii Parlagreco zawiera założenia i wskazówki Kantora, jak również uwagi powstałe w trakcie improwizowanej pracy nad spektaklem. Oficyna opublikowała niedawno także “Uno spasso" (“Sto pociech"), kolejny tom Wisławy Szymborskiej przełożony przez Pietro Marchesaniego. W Krakowie trwa wystawa nowych prac Tadeusza Boruty. Obrazy z cyklu “Metanoia" oglądać można w galerii “Krypta u Pijarów". Malarz opublikował ostatnio książkę “Szkoła patrzenia", na którą złożyły się eseje o sztuce publikowane na łamach “TP". Ukazało się polskie tłumaczenie “Pamiętników" Leni Riefenstahl, zmarłej 9 września br. wybitnej niemieckiej aktorki, reżyserki filmowej i fotograficzki, autorki słynnego dokumentu propagandowego “Triumf woli" (o zjeździe NSDAP w 1934 r.) i filmu o olimpiadzie w Berlinie. Wydawnictwo Dolnośląskie rozpoczęło planowaną na 12 tomów edycję “Utworów zebranych" Tadeusza Różewicza. “Pióro Fredry" podczas Wrocławskich Promocji Dobrych Książek otrzymało wydawnictwo Bosz za książkę, na którą składają się wiersze Wisławy Szymborskiej w opracowaniu graficznym Elki Hołoweńko-Matuszewskiej, autorki zielników-kolaży, będących graficznym dopełnieniem utworów poetki. W Wellington, stolicy Nowej Zelandii, odbyła się światowa prapremiera “Powrotu króla", ostatniej części trylogii “Władca pierścieni", nakręconej przez Petera Jacksona na podstawie powieści J.R.R. Tolkiena. W Polsce film można będzie oglądać od 1 stycznia przyszłego roku. Jackson zapowiada, że w roku 2007 ukończy ekranizację “Hobbita". Rozpoczęło nadawanie (na razie w Krakowie, Warszawie i Szczecinie) radio RMF Classic, stworzona przez komercyjnego giganta rozgłośnia o tematyce kulturalnej, grająca m.in. muzykę klasyczną i filmową. “Nadal jesteśmy zainteresowani kupnem naziemnej stacji telewizyjnej - poinformowała na European Leadership Forum prezes Agory Wanda Rapaczyńska, o czym donosi portal www.wirtualnemedia.pl. - Jesteśmy również zainteresowani nabyciem stacji radiowej poza Polską. Przyglądamy się także gazetom poza Polską, w tym na Ukrainie".