Myślenie na żywo w Katowicach

65. rocznicę istnienia "Tygodnik Powszechny" świętował m.in. w Katowicach, gdzie 25 marca odbyła się pierwsza debata z cyklu "Myślenie na żywo". W dużej sali kinowej Centrum Sztuki Filmowej zebrało się blisko 250 osób, by posłuchać dyskusji o tabu w kulturze, w której wzięli udział prof. Joanna Tokarska-Bakir, prof. Tadeusz Sławek i reżyser Marcin Koszałka.

26.03.2010

Czyta się kilka minut

Od prawej: Joanna Tokarska-Bakir, Tadeusz Sławek, Marcin Koszałka i prowadzący debatę z cyklu "Myślenie na żywo" Grzegorz Jankowicz. Katowice, 25 marca 2010 r. /fot. Janusz Szewczyk /
Od prawej: Joanna Tokarska-Bakir, Tadeusz Sławek, Marcin Koszałka i prowadzący debatę z cyklu "Myślenie na żywo" Grzegorz Jankowicz. Katowice, 25 marca 2010 r. /fot. Janusz Szewczyk /

65. rocznicę istnienia "Tygodnik Powszechny" świętował m.in. w Katowicach, gdzie 25 marca odbyła się pierwsza debata z cyklu "Myślenie na żywo". W dużej sali kinowej Centrum Sztuki Filmowej zebrało się blisko 250 osób, by posłuchać dyskusji o tabu w kulturze. Pisaliśmy na ten temat w jednym z lutowych numerów "TP". Z licznych (afirmatywnych i krytycznych) listów, jakie przyszły do redakcji, wynikało, że czytelnicy odczuwają niedosyt, dlatego postanowiliśmy jeszcze raz przyjrzeć się kwestii tabu. Do rozmowy zaprosiliśmy prof. Joannę Tokarską-Bakir (antropolożkę, która na co dzień zajmuje się problemem kulturowych zakazów), prof. Tadeusza Sławka (literaturoznawcę, który ostatnią książkę poświęcił zagadnieniu wspólnoty, ściśle związanemu z kwestią tabu) oraz Marcina Koszałkę (reżysera i operatora, którego filmy w niezwykle intrygujący sposób przełamują tabu rodziny).

Debatę poprowadził Grzegorz Jankowicz, który rozpoczął od pytania o sens pojęcia tabu we współczesnej kulturze, o jego różne rodzaje i ich sposoby funkcjonowania. Prof. Sławek postawił tezę, że na miano tabu zasługują tylko te zakazy, które dotyczą sfery mitycznej i religijnej. Zakazy, które spotykamy w innych przestrzeniach kultury, owszem, odgrywają ważną rolę w zawiązywaniu wspólnoty, regulowaniu jej wewnętrznych relacji, niemniej nie stawiają przed nami tak dramatycznego wyzwania, jak tabu mityczne.

Inne rozumienie tabu zaproponowała prof. Tokarska-Bakir, według której pojawia się ono we wszystkich obszarach kultury, determinując nasze działania. Podkreśliła również, że każdemu naruszeniu zakazu towarzyszy gest odwrotny, który polega na ustanowieniu nowego tabu. Przekonanie o tym, że żyjemy w czasach, w których wszystkie zakazy zostały złamane, jest fałszywe. Owszem, tabu mityczne czy religijne było w nowoczesności wielokrotnie krytykowane, ale to nie znaczy, że zakaz jako taki zniknął z pola kultury.

Marcin Koszałka zwrócił uwagę na intuicyjny charakter pracy artystycznej. Kiedy pracuje nad filmem, nie myśli o przekraczaniu jakiegoś konkretnego tabu, choć efekt może być właśnie taki. Stara się natomiast zbliżyć do swojego bohatera, który jest uwikłany w sieć emocjonalnych i społecznych relacji. W filmach "Takiego pięknego syna urodziłam" i "Do bólu" są to patologiczne relacje rodzinne, wokół których panuje zmowa milczenia. Nie mówimy o tych problemach, staramy się ich nie zauważać, tworząc silne tabu społeczne. Filmy Koszałki - które zostały zaprezentowane po debacie - ten zakaz łamią, inicjując tak potrzebną rozmowę o przemocy w rodzinie.

Następna dyskusja, na którą już teraz gorąco zapraszamy, odbędzie się również w Katowicach, 29 kwietnia. Kolejny temat: "Skazani na przeżycie. O życiu i śmierci w biopolitycznych czasach".

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]