Kronika religijna

• Po raz pierwszy po wakacjach Jan Paweł II wygłosił kazanie w Bazylice św. Piotra. 27 września, podczas Mszy sprawowanej w intencji Pawła VI i Jana Pawła I, powiedział, że “w jednym i drugim znalazła odbicie uspokajająca radość Kościoła. Nawet gdy poddany on jest wielkim cierpieniom, nie boi się; nie zamyka się w sobie, lecz pokłada ufność w Panu". Jan Paweł II podkreślił, że zmarli 25 lat temu papieże “nie ulegli osądom chwili i wizjom związanym z okolicznościami", a jednocześnie “nie wahali się prowadzić dialogu z wszystkimi ludźmi dobrej woli. Byli wewnętrznie wolni, ponieważ mieli świadomość, że Duch Święty »tchnie, kędy chce«".
• Pod nieobecność Papieża na środowej audiencji generalnej katechezę, poświęconą pochwale wielkości Stwórcy i godności człowieka w Psalmie 8, odczytał kard. Angelo Sodano. Rozważania te zakończyły rozpoczęty półtora roku temu cykl katechez o modlitwach Liturgii Godzin (Papież omówił 84 modlitwy biblijne). Na zakończenie audiencji odtworzono na ekranie pozdrowienia i błogosławieństwo Papieża dla zgromadzonych.
• Jan Paweł II napisał list do uczestników sympozjum zorganizowanego przez Kongregację Nauki Wiary z okazji 10. rocznicy publikacji encykliki “Veritatis splendor". “Na pytania ludzkości natury religijnej i moralnej Jezus Chrystus nie tylko udziela mądrej odpowiedzi, ale to On sam stanowi decydującą odpowiedź, ponieważ w Jego tajemnicy Słowa wcielonego odnajduje prawdziwe światło tajemnica osoby ludzkiej" - uważa Papież. Jan Paweł II zdaje sobie sprawę, że pasterze, uczeni i nauczyciele moralności chrześcijańskiej, którzy pomagają wiernym “formułować osądy zgodnie z prawdą", mają coraz większe trudności “w klimacie kontestacji prawdy, która niesie zbawienie i powszechnego relatywizmu w stosunku do prawa moralnego".
• Przewodniczący włoskiego oddziału Międzynarodowego Instytutu Pamięci o Holokauście Yad Vashem zaproponował przyznanie Papieżowi medalu “Sprawiedliwy wśród narodów świata". “W 1942 r. Karolowi Wojtyle przedstawiono 2-letniego żydowskiego sierotę. Opiekę nad nim powierzył mieszkającemu na wsi małżeństwu" - mówił przewodniczący Pacifici na kongresie w 60. rocznicę deportacji Żydów z Rzymu. Pod koniec wojny małżeństwo prosiło o chrzest dla chłopca. Przyszły papież odmówił, tłumacząc, że dziecko powinno być wychowane w tradycji żydowskiej. “Jeśli znałbym imię sieroty, mógłbym wystąpić o przyznanie medalu" - wyjaśnił Pacifici.
• Benito Mussolini prosił papieża Piusa XI o ekskomunikowanie Adolfa Hitlera na krótko przed zawarciem z sojuszu z Niemcami w 1938 r - twierdzi włoska historyczka Emma Frattorini, pisząca książkę o pontyfikacie Piusa XI, powołując się na niedawno odtajnione archiwa watykańskie. Jej zdaniem Mussolini prowadził “podwójną grę" i miał Hitlerowi za złe aneksję Austrii. Z dokumentów nie wynika, czy Watykan rozważał ogłoszenie ekskomuniki.

Kościół w świecie...

• W Astanie odbył się pierwszy Zjazd Głów Religii Światowych i Tradycyjnych. Zwołany z inicjatywy prezydenta Kazachstanu Nursułtana Nazarbajewa obradował pod hasłem “Dialog wyznań" (23-24 września). Wzięli w nim udział m.in. zwierzchnicy i wysokiej rangi przedstawiciele chrześcijaństwa, islamu, judaizmu, hinduizmu, buddyzmu i bahaizmu. Na czele delegacji Stolicy Apostolskiej stał kard. Jozef Tomko, przewodniczący Papieskiego Komitetu Międzynarodowych Kongresów Eucharystycznych. Zjazd zakończył się przyjęciem “Deklaracji o potrzebie współpracy wyznawców różnych religii na rzecz pokoju i dla dobra całej ludzkości". W dokumencie uznano prawo każdego człowieka do swobodnego wyboru, wyrażania i wyznawania religii, a dialog międzyreligijny nazwano jednym z najważniejszych narzędzi zagwarantowania pokoju i zgody między narodami. Uczestnicy zjazdu podkreślili też, że “tolerancja, prawda, sprawiedliwość i miłość winny być celem każdego orędzia religijnego". Potępili ekstremizm, terroryzm i każdą formę przemocy w imię religii.
• Wznowiono dialog prawosławno-starokatolicki. Patriarcha ekumeniczny Konstantynopola Bartłomiej I przyjął w Stambule delegację Międzynarodowej Konferencji Biskupów Starokatolickich, której przewodniczył arcybiskup Utrechtu Joris Vercammen. Starokatolicyzm powstał po ogłoszeniu w 1871 r. przez Sobór Watykański I dogmatu o nieomylności papieża (nazwa wspólnoty wyraża ideę powrotu do tradycji starochrześcijańskiej). Poza odrzuceniem dogmatu i władzy papieskiej, starokatolicy zrezygnowali z celibatu księży i na długo przed Vaticanum II wprowadzili języki narodowe do liturgii. Później, w wyniku rozmów z prawosławiem, odrzucili filioque w wyznaniu wiary, a za powszechne uznali jedynie siedem pierwszych soborów. Liczbę wiernych ocenia się na niespełna pół miliona, z czego ponad 300 tys. to członkowie Polskiego Narodowego Kościoła Katolickiego USA i Kanady, a ok. 50 tys. należy do Kościoła Polskokatolickiego.
• Katoliccy biskupi Niemiec opowiadają się za poszanowaniem wolności religijnej muzułmanów żyjących w ich kraju - tak wynika z dokumentu “Chrześcijanie i muzułmanie w Niemczech", przedstawionego podczas jesiennej sesji plenarnej Episkopatu Niemiec. Zdaniem biskupów muzułmanie powinni mieć również prawo do budowy meczetów i prowadzenia działalności misyjnej. Jednocześnie hierarchowie wyrazili niepokój z powodu niektórych zasad islamskich (np. ograniczających rolę kobiety czy definiujących “dżihad" jako “wojnę za wiarę"). Przypomnieli też o prześladowaniach chrześcijan w krajach islamskich. W sprawie dyskutowanej obecnie w Niemczech, czy nauczycielka może przychodzić na lekcje w islamskiej chuście na głowie, biskupi zwrócili uwagę, że - ich zdaniem - islam nie nakazuje jednoznacznie noszenia chust, jednak społeczeństwo musi respektować decyzję sumienia muzułmanek.
• Jedynym symbolem religijnym, jaki wolno wieszać na ścianach w szkołach publicznych, jest krzyż - oświadczyła włoska minister oświaty Letizia Moratti. Kilkanaście dni temu w klasie jednej z podstawówek syn szefa związku muzułmanów Adela Smitha powiesił obok krzyża cytat z Koranu. Kiedy dyrekcja szkoły usunęła cytat, Smith skierował sprawę do sądu.

... i w Polsce

• Projekty umowy między Episkopatem a właścicielem Radia Maryja - warszawską prowincją redemptorystów oraz instrukcji “Duchowni a media" analizowała Rada Prawna Episkopatu. Zdaniem przewodniczącego Zespołu Duszpasterskiej Troski o Radio Maryja, bp. Sławoja Leszka Głodzia jasne zdefiniowanie zadań Radia oraz powołanie jego rady programowej (o tym m.in. mowa w projekcie) to niewątpliwy krok naprzód. Z kolei w instrukcji “Duchowni a media" znalazł się zapis, że duchowni mogą występować w mediach tylko za zgodą ordynariusza miejsca. Oba dokumenty będą głosowane na zebraniu plenarnym Konferencji Episkopatu pod koniec października.
• Fundacja “Dzieło Nowego Tysiąclecia" ogłosiła nominacje do nagród TOTUS 2003. Za promowanie nauczania Jana Pawła II wyróżniono: KAI, Fundację Jana Pawła II oraz ks. prof. Józefa Kudasiewicza - biblistę z KUL. W dziedzinie kultury chrześcijańskiej nominowani są: Adam Bujak - fotografik, ks. Andrzej Surowiec - założyciel Katolickiego Centrum Kultury w Jarosławiu, o. Andrzej Bujnowski OP - plastyk, muzyk i autor tekstów pieśni; Gustaw Zemła - rzeźbiarz, Danuta Michałowska - aktorka i reżyser. W kategorii pracy charytatywnej: s. Małgorzata Chmielewska - opiekunka bezdomnych, Piotr Pawłowski - założyciel Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji, Maria i Teresa Sawickie - krakowianki, które od 20 lat we własnym mieszkaniu gotują obiady dla setki bezdomnych, Jakub Wygnański - animator ruchu pozarządowego w Polsce oraz s. Weronika Mościcka, kierująca Hospicjum Domowym Stacji Opieki Caritas w Olsztynie. W kategorii medialnej nominowano: pierwszy w kraju katolicki portal internetowy “Mateusz", magazyn dla osób niepełnosprawnych “Integracja", Ruch Lednicki animowany przez o. Jana Górę, Teatr Polskiego Radia oraz twórców filmu “Edi". Laureaci Nagrody Totus zostaną ogłoszeni 11 października. Zwycięzcy otrzymają kwoty 50 tys. złotych.
• O ok. 2,8 procent w stosunku do ubiegłego roku wzrosła liczba kandydatów, którzy zgłosili się do seminariów diecezjalnych i zakonnych na pierwszy rok studiów. W całej Polsce zgłosiło się w sumie 1438 kleryków, czyli o czterdziestu więcej niż w 2002 r. W sumie na wszystkich latach nowy rok akademicki rozpocznie 6682 kleryków, z czego 4791 diecezjalnych i 1891 zakonnych.