W swoim długim życiu – zmarł w roku 2005, w wieku 97 lat – jako polityk kierował się koncepcją, którą jego przyjaciele określili kiedyś żartobliwie jako „stommizm”. Wypracowany w warunkach komunizmu i sowieckiej dominacji nad Polską, „stommizm” charakteryzowały takie pojęcia jak „minimalizm”, „katolicka nauka społeczna”, „mądrość etapu”, „neopozytywizm”, „racja stanu”, „kompromis”.

Gdy patrzymy z obecnej perspektywy na tamten czas, na Stanisława Stommę i jego strategię „małych kroków”, która miała prowadzić do stopniowego poszerzania „pól wolności”, widzimy, jak często spotykały go bolesne porażki. Radosław Ptaszyński, redaktor „Pism wybranych” – obejmujących ponad 70-letni okres publicystycznej aktywności Stommy – konstatuje, że patrząc na przełomowe momenty z dziejów PRL, można by wręcz sądzić, iż Stomma ponosił wtedy właściwie same klęski.

A jednak inaczej wygląda to...