***

Idealny czytelnik to pisarz sprzed momentu, w którym słowa układają się na stronie.

***

Idealni czytelnicy nie podążają za opowieścią: oni biorą w niej udział.

***

Słynny program książkowy dla dzieci w BBC zaczynał się zawsze od pytania prowadzącego: "Czy siedzicie wygodnie? Jeśli tak, to zaczynamy". Idealny czytelnik musi umieć idealnie siedzieć.

***

Idealny czytelnik to tłumacz, który umie rozkroić tekst, obrać ze skóry, dobrać się do szpiku, podążać za każdą tętnicą i żyłą, a potem postawić na nogi całkiem nowe, czujące stworzenie. Idealny czytelnik nie jest wypychaczem zwierząt.

***

Idealny czytelnik ma nieograniczoną umiejętność zapominania i może wyrzucić z pamięci fakt, że Dr. Jekyll i Mr. Hyde to jedna i ta sama osoba, że Julianowi Sorelowi odetną głowę, a morderca Rogera Ackroyda nazywa się Tak-a-tak.

***

Idealny czytelnik wie, co pisarz jedynie przeczuwa.

***

Idealny czytelnik lubi korzystać ze słownika.

***

Idealny czytelnik Stendhala: "Piszę dla ledwie setki czytelników, dla nieszczęśliwych, kochanych, czarujących istot, dalekich od moralności i hipokryzji, którym chciałbym sprawić przyjemność; znam z nich ledwie jednego lub dwóch".

***

Pinochet, który zakazał czytania "Don Kichota", gdyż według niego popierał on cywilne nieposłuszeństwo, był tej książki idealnym czytelnikiem.

***

Każdy idealny czytelnik jest czytelnikiem kojarzącym, który czyta tak, jakby wszystkie książki były dziełem jednego ponadczasowego i płodnego autora.

***

Idealni czytelnicy nie umieją wysłowić swojej wiedzy.

***

Robinson Crusoe nie jest idealnym czytelnikiem. Czyta Biblię, by znaleźć odpowiedzi. Idealny czytelnik czyta, by znaleźć pytania.

***

Idealny czytelnik jest zarazem hojny i chciwy.

***

Idealny czytelnik ocenia książkę po jej okładce.

***

Paolo i Francesca nie byli idealnymi czytelnikami, albowiem wyznali Dantemu, że po pierwszym pocałunku nigdy już nie czytali.

Idealni czytelnicy całowaliby się i czytali dalej. Jedna miłość nie wyklucza drugiej.

***

Idealny czytelnik to politeista.

***

Idealny czytelnik składa książce obietnicę zmartwychwstania.

***

Każda książka, dobra lub zła, ma swego idealnego czytelnika.

***

Idealny czytelnik każdą książkę, do pewnego stopnia, czyta jak autobiografię.

***

Idealny czytelnik musi być gotów nie tylko zawiesić swoją niewiarę, ale też przyjąć nową wiarę.

***

Pisanie na marginesie to znak idealnego czytelnika.

***

Idealnego czytelnika nie obchodzi anachronizm, prawda dokumentalna, dokładność historyczna, ścisłość topografii. Idealny czytelnik nie jest archeologiem.

***

Idealny czytelnik jest bezwzględnym wykonawcą praw i reguł ustanawianych przez książkę.

***

Idealny czytelnik nawraca.

***

"Są trzy rodzaje czytelników: pierwsi bawią się, lecz nie oceniają; trzeci oceniają nie bawiąc się; pomiędzy nimi są ci, którzy oceniają, gdy się bawią, i bawią się, gdy oceniają.

Ostatnia klasa naprawdę na nowo odkrywa dzieło sztuki; jej członkowie są nieliczni". Goethe w liście do Johanna Friedricha Rochlitza.

***

Czytelnicy, którzy popełnili samobójstwo po lekturze "Wertera", nie są idealnymi, lecz tylko sentymentalnymi czytelnikami.

***

Idealny czytelnik jest (lub wydaje się być) inteligentniejszy od pisarza; idealny czytelnik nie obraca tego przeciwko pisarzowi.

***

Literatura nie zależy od idealnych czytelników, lecz jedynie od zwykłych, dobrych czytelników.

***

Idealny czytelnik zmienia się z wiekiem. Czternastoletni idealny czytelnik "Dwudziestu wierszy o miłości" Pabla Nerudy nie jest ich idealnym czytelnikiem, gdy przekroczy trzydziestkę. Doświadczenie stępia niektóre lektury.

***

Odkładając książkę, idealni czytelnicy czują, że gdyby jej nie czytali, świat byłby uboższy.

Przeł. Michał Paweł Markowski

Alberto Manguel urodził się w Argentynie, w 1948 roku, młodość spędził w Izraelu, gdzie jego ojciec był ambasadorem. Alberto poznał angielski przed hiszpańskim, wcześnie nauczył się też niemieckiego. Młodość spędził w Buenos Aires, gdzie jako nastolatek został zatrudniony przez niewidomego Jorge Luisa Borgesa do głośnego czytania książek. Po roku studiów wyjechał do Francji, następnie do Anglii i Włoch, gdzie pracował dla różnych wydawców, w tym Gallimarda i Denoëla. Wydawał książki na Tahiti i w Anglii, aż wreszcie osiadł w Kanadzie. Przez lata zajmował się układaniem antologii literackich, tłumaczeniem i pisaniem recenzji do gazet. Debiutował w roku 1980 zbiorem "The Dictionary of Imaginary Places", po czym skompilował między innymi "Black Water: The Book of Fantastic Literature" (1984), "Other Fires: Short Fiction by Latin American Women" (1986), "Meanwhile, In Another Part of the Forest: Gay Stories from Alice Munro to Yukio Mishima" (1994), "God’s Spies: Stories in Defiance of Oppression" (1999). W roku 2000 Manguel osiadł w dolinie Loary, we Francji, gdzie w średniowiecznym opactwie mieszka do dziś.

Manguel znany jest najbardziej jako nagradzany na świecie autor książek o czytaniu książek. Jego "A History of Reading" ukazała się w 1996 roku (wydanie polskie: "Moja historia czytania", 2007) i została we Francji uhonorowana prestiżową Prix Medici w kategorii esej. W 2006 roku Manguel opublikował "The Library at Night", a w 2010 roku zbiór esejów "A Reader on Reading". We wstępie do tego ostatniego czytamy: "Wierzę, że w istocie jesteśmy czytającymi zwierzętami, i że sztuka czytania określa nasz gatunek. Przychodzimy na świat z zamiarem znalezienia we wszystkim jakiejś narracji: w krajobrazie, na niebie, w twarzach innych ludzi i oczywiście obrazach oraz słowach wytworzonych przez nasz gatunek. Czytamy żywoty nasze i cudze, odczytujemy społeczeństwa, w których żyjemy, i te, które leżą poza naszymi granicami, odczytujemy obrazy i budynki, czytamy to, co mieści się między okładkami książki". A w zakończeniu eseju "A Reader in the Looking-Glass Wood" pisze tak oto: "Wśród niepewności i rozmaitych lęków, wywołanych utratą i zmianą, których nie sposób załagodzić, czytelnicy wiedzą, że tu lub tam istnieje kilka bezpiecznych miejsc, równie rzeczywistych jak papier i równie orzeźwiających jak atrament, gdzie możemy znaleźć schronienie w naszej wędrówce przez ciemny i bezimienny las". W wędrówce przez ten las Alberto Manguel jest nieocenionym przewodnikiem.

Alberto Manguel, "Notes Towards a Definition of the Ideal Reader", rozdział z książki "A Reader on Reading", Yale University Press 2010.