Kościół, islam, dialog: kalendarium

631: W Medynie odbyło się pierwsze w dziejach międzyreligijne spotkanie chrześcijan i muzułmanów, wspomniane przez Koran w trzeciej surze.

IX-X w.: W Bagdadzie miały miejsce dysputy uczonych islamskich i chrześcijańskich oraz wspólna praca nad przekładami i komentarzami do greckich dzieł filozoficznych.

1076: Sułtan Al-Nasir z Saldae (obecnie Algieria) wysłał list do Grzegorza VII z prośbą o wyświęcenie biskupa do sprawowania pieczy nad jego chrześcijańskimi poddanymi. Papież odpowiedział listem apostolskim "Gaudemus in Domino", w którym stwierdził, że inicjatywa sułtana jest dziełem Boga, i podkreślił, że chrześcijanie i muzułmanie winni sobie okazywać miłosierdzie i czynić dobro z uwagi na wiarę, chociaż różnie wyrażaną, w jedynego Boga. Grzegorz VII nazwał sułtana swoim bratem w Abrahamie.

1143: Z inicjatywy Piotra Czcigodnego, opata Cluny, powstało pierwsze łacińskie tłumaczenie Koranu.

Początek XX w.: Karol de Foucauld (zm. 1916) żył wśród islamskich Tuaregów na Saharze. Bez zamiaru prozelityzmu dawał świadectwo poprzez ascezę, modlitwę, gościnność i przyjaźń.

1949: Ojcowie Biali (Zgromadzenie Misjonarzy Afryki) utworzyli w Tunisie instytut, który wkrótce przekształcił się w Papieski Instytut Studiów Arabistycznych i Islamistycznych i w 1964 r. został przeniesiony do Rzymu.

1956: Rozpoczynają się coroczne spotkania chrześcijan zaangażowanych w dialog z muzułmanami - tzw. Dni Rzymskie.

1959: Z inicjatywy kard. Franza Königa powstał w Wiedniu Afro-Asiatisches Institut - ośrodek międzyreligijny, w którym znajduje się również meczet.

1964: Sobór Watykański II wydał dekret o ekumenizmie "Unitatis redintegratio", który wspominał również o konieczności dialogu z innymi religiami.

Paweł VI powołał Sekretariat dla Niechrześcijan, który w 1989 r. został przemianowany na Papieską Radę ds. Dialogu Międzyreligijnego.

1965: Soborowa "Deklaracja o stosunku Kościoła do religii niechrześcijańskich" ("Nostra aetate") stała się momentem zwrotnym w relacjach z islamem. W punkcie 43. czytamy: "Kościół spogląda z szacunkiem również na mahometan, oddających cześć jedynemu Bogu, żywemu i samoistnemu, miłosiernemu i wszechmocnemu, Stwórcy nieba i ziemi, Temu, który przemówił do ludzi; Jego nawet zakrytym postanowieniom całym sercem próbują się podporządkować, tak jak podporządkował się Bogu Abraham, do którego wiara islamu chętnie nawiązuje. Jezusowi, którego nie uznają wprawdzie za Boga, oddają cześć jako Prorokowi i czczą dziewiczą Jego Matkę Maryję, a nieraz nawet pobożnie ją wzywają. Ponadto oczekują dnia sądu, w którym Bóg będzie wymierzał sprawiedliwość wszystkim ludziom wskrzeszonym z martwych. Z tego powodu cenią życie moralne i oddają Bogu cześć głównie przez modlitwę, jałmużny i post. Jeżeli więc w ciągu wieków wiele powstawało sporów i wrogości między chrześcijanami i mahometanami, Święty Sobór wzywa wszystkich, aby wymazując z pamięci przeszłość szczerze pracowali nad zrozumieniem wzajemnym i w interesie całej ludzkości wspólnie strzegli i rozwijali sprawiedliwość społeczną, dobra moralne oraz pokój i wolność".

Na zaproszenie strony muzułmańskiej kard. Franz König wygłosił odczyt o monoteizmie na kairskim uniwersytecie Al-Azhar.

1967: Podczas pielgrzymki do Turcji Paweł VI odwiedził świątynię Hagia Sofia, która po zdobyciu Konstantynopola została zamieniona na meczet.

1971: Światowa Rada Kościołów powołała Podkomisję ds. Dialogu z Ludźmi Żyjących Religii i Ideologii (jest to efekt spotkania chrześcijan i muzułmanów w marcu 1969 r. w Cartigny); w 1991 r. podkomisja zmieniła nazwę na Biuro Kontaktów Międzyreligijnych.

1974: Centrum Studiów i Badań Ekonomiczno-Społecznych z Tunisu zapoczątkowało serię spotkań wyznawców obu religii.

1976: Powstało Centrum Badań nad Islamem i Kontaktami Chrześcijańsko-Muzułmańskimi, które od 1999 r. wchodzi w skład Wydziału Teologii na Uniwersytecie w Birmingham (studiują tam chrześcijanie i muzułmanie).

1980: Rozpoczęły się spotkania w ramach "Dni Arras", które gromadzą przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich, zaangażowanych w popularyzację współpracy między chrześcijanami a muzułmanami w Europie.

W nabożeństwie w warszawskim kościele Św. Anny, rozpoczynającym Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan, wzięli udział również muzułmanie.

1981: Jan Paweł II wydał adhortację apostolską "Familiaris consortio", która poruszała problem małżeństw mieszanych, w tym chrześcijańsko-muzułmańskich, i wskazywała, że przy zachowaniu określonych warunków takie małżeństwo ma charakter sakramentalny.

Sekretariat dla Niechrześcijan opublikował "Wskazówki dla dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego".

1985: Podczas spotkania z młodzieżą muzułmańską w Casablance, Jan Paweł II powiedział: "Wierzymy w tego samego Boga, Boga jedynego, Boga Żyjącego, Boga, który stwarza wszechświat i swoje stworzenia doprowadza do doskonałości".

1986: W przemówieniu Jana Pawła II do przywódców muzułmańskich w Nairobi pojawiło się stwierdzenie, że Kościół wie, iż kult oddawany Jedynemu, Żywemu, Istniejącemu, Miłosiernemu i Wszechmogącemu Stwórcy jest wspólny, oraz wskazuje na oddawanie przez islam czci Jezusowi i Maryi.

Odbył się bezprecedensowy międzyreligijny Dzień Modlitw o Pokój w Asyżu; powtórzony w 2002 r.

1989: Spotkania delegacji chrześcijan i muzułmanów w Rzymie i Ammanie, będące efektem współpracy Królewskiej Akademii Badań nad Cywilizacją Islamską z Jordanii z Papieską Radą ds. Dialogu Międzyreligijnego.

1989-94: Papieska Rada ds. Dialogu Międzyreligijnego zorganizowała regionalne spotkania w Asyżu, w nigeryjskim Ibadanie i w Pattayi w Tajlandii. Ich uczestnicy nie dzielili się na chrześcijan i muzułmanów, lecz tworzyli mieszane delegacje narodowe.

1995: W książce "Przekroczyć próg nadziei" na pytanie dotyczące islamu Jan Paweł II odpowiedział: "Bóg Koranu obdarzony zostaje najpiękniejszymi imionami, jakie zna ludzki język, ale ostatecznie­ jest to Bóg poza-światowy, Bóg, który pozostaje tylko Majestatem, a nie jest nigdy Emanuelem, Bogiem-z-nami. Islam nie jest religią odkupienia. Nie ma w nim miejsca dla krzyża i zmartwychwstania, chociaż wspomniany jest Jezus, ale jedynie jako prorok przygotowujący przyjście Proroka Muhammada. Wspomniana jest Maryja, Jego Dziewicza Matka. Ale to tylko tyle. Nie ma całego dramatu odkupienia. Dlatego nie tylko teologia, ale także i antropologia islamu tak bardzo różni się od antropologii chrześcijańskiej".

1997: Kard. Francis Arinze, przewodniczący Papieskiej Rady ds. Dialogu Międzyreligijnego, przekazał "drogim przyjaciołom muzułmanom" przesłanie "Chrześcijanie i muzułmanie - wierzący w Boga wiernego człowiekowi" z okazji kończącego Ramadan święta Id al-Fitr. Od tej pory podobne przesłania przewodniczącego Rady są publikowane co roku.

W Warszawie powstała Rada Wspólna Katolików i Muzułmanów, której współprzewodniczącymi są Selim Chazbijewicz i Zdzisław Bielecki.

1998: Z inicjatywy Papieskiej Rady Popierania Jedności Chrześcijan i kairskiego Komitetu Stałego al-Azharu ds. Dialogu z Religiami Monoteistycznymi powstała Katolicko-Islamska Komisja Wspólna, spotykająca się co roku na przemian w Kairze i Rzymie.

1999: Papież ucałował Koran; takim sensacyjnym akcentem zakończyła się audiencja patriarchy Raphaela, przywódcy Kościoła chaldejskiego w Iraku.

2000: Wyjątkową rangę w odniesieniu do relacji chrześcijańsko-muzułmańskich posiadały jubileuszowe pielgrzymki Jana Pawła II na Górę Synaj i do Ziemi Świętej; Papież spotkał się m.in. z Wielkim Muftim Jerozolimy.

Kongregacja Nauki Wiary opublikowała deklarację "Dominus Iesus" o jedyności i powszechności zbawczej Jezusa Chrystusa i Kościoła, uznawaną przez wielu za krok wstecz w nauczaniu na temat innych religii, które z wyjątkiem judaizmu mają być tworem czysto ludzkiej mądrości, a nie odpowiedzią na Boże Objawienie.

2001: Jan Paweł II spotkał się z duchownymi muzułmańskimi w meczecie Omajjadów w Damaszku.

W Polsce, z woli Konferencji Episkopatu Polski, odbył się pierwszy doroczny Dzień Islamu.

2002: Katolicko-Islamska Komisja Wspólna oświadczyła, że chrześcijaństwo i islam odrzucają agresję przeciwko osobie ludzkiej i sprzeciwiają się "gwałceniu ludzkiego prawa do życia i prawa do prowadzenia tego życia w bezpieczeństwie i pokoju. (...) Wyrywanie fragmentów [świętych ksiąg obu religii] z ich kontekstu i posługiwanie się nimi w celu usprawiedliwienia przemocy jest przeciwne duchowi obu religii".

2005: Benedykt XVI, podczas pierwszej pielgrzymki do Niemiec, spotkał się z przedstawicielami niemieckich muzułmanów.

2006: Podczas wykładu w Ratyzbonie Papież zacytował fragmenty pochodzącego z XIV wieku dialogu między bizantyjskim cesarzem Manuelem II Paleologiem a wykształconym Persem: "Wskaż mi, co nowego wniósł Mahomet; wtedy znajdziesz tylko to, co złe i nieludzkie, jak choćby to, że nakazał szerzyć mieczem wiarę, którą głosił". Później trzykrotnie, przy różnych okazjach, publicznie zapewnił, że nie podziela przekonań wyrażonych w średniowiecznym cytacie.

Opr. Jarosław Borowiec i Józef Majewski, korzystając m.in. z prac Agaty Skowron-Nalborczyk, ks. Stanisława Grodzia, Eugeniusza Sakowicza i serwisu KAI.

Dziękujemy, że nas czytasz!

Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →

Dostęp 10/10

  • 10 dni dostępu - poznaj nas
  • Natychmiastowy dostęp
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
10,00 zł

Dostęp kwartalny

Kwartalny dostęp do TygodnikPowszechny.pl
  • Natychmiastowy dostęp
  • 92 dni dostępu = aż 13 numerów Tygodnika
  • Ogromne archiwum
  • Zapamiętaj i czytaj później
  • Autorskie newslettery premium
  • Także w formatach PDF, EPUB i MOBI
89,90 zł
© Wszelkie prawa w tym prawa autorów i wydawcy zastrzeżone. Jakiekolwiek dalsze rozpowszechnianie artykułów i innych części czasopisma bez zgody wydawcy zabronione [nota wydawnicza]. Jeśli na końcu artykułu znajduje się znak ℗, wówczas istnieje możliwość przedruku po zakupieniu licencji od Wydawcy [kontakt z Wydawcą]

Artykuł pochodzi z numeru TP 40/2006