Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Fascynujący film dokumentalny "Life Extended" pokazuje współczesną obsesję przedłużania ludzkiego trwania. Dzisiejszemu człowiekowi coraz częściej przestają wystarczać oferowane przez religie obietnice życia wiecznego. Majstruje przy łańcuchach DNA, by poprawiać ułomną ludzką naturę. Marzy o tworzeniu zapasowych kopii naszych mózgów, na wzór komputerowych dysków. Ale tym eksperymentom towarzyszą coraz to nowe pytania: czy życie przedłużone rzeczywiście będzie lepsze? Co myśli o tym skazany na dożywocie więzień, człowiek obłożnie chory albo wierzący w reinkarnację hindus? Czy pozbawiona swej naturalnej dramaturgii egzystencja nie stanie się loterią, w której śmierć będzie już tylko przypadkiem, a nie naturalnym następstwem i przeznaczeniem każdego z nas? Antropolog, biochemiczka, mnich zastanawiają się nad konsekwencjami zabaw w Pana Boga. Poznajemy płynące z nich dobrodziejstwa, ale i realne zagrożenia. A wszystko to w formie dalekiej od naukowego wykładu, ze wskazaniem na wszelkie możliwe paradoksy wynikające z naszych faustowskich tęsknot.
Porywająca jest przede wszystkim wizualna strona filmu: zamiast "gadających głów" typowych dla dokumentu oświatowego, para szwedzkich artystów znanych jako Bigert & Bergström proponuje coś na kształt filmowej instalacji. W cudowny sposób ożywają ryciny ze średniowiecznych podręczników Ars moriendi, kiełkują na naszych oczach wykonane z ziemniaków ludziki, przewracają się rządki ułożonego z książek domina, ubrani na czarno mężczyźni w pustym korytarzu odtwarzają na użytek filmu pracę naszych neuronów...
Pozornie "Life Extended" brzmi jak pean na cześć współczesnej nauki: przedłużenie ludzkiego życia w nieskończoność wydaje się już tylko kwestią czasu i nawet słynne światło w tunelu opisywane przez doświadczających śmierć kliniczną da się racjonalnie uzasadnić - niskim poziomem tlenu w siatkówce. Ale w tle tych wszystkich uczonych komentarzy słyszymy fragmenty hitlerowskich przemówień. Pojawia się widmo przeludnienia i całkowitej degradacji środowiska. W sposób daleki od dosłowności twórcy filmu wyrażają swój niepokój o przyszłość świata zbudowanego na eksperymentach za wszelką cenę ulepszających ludzką kondycję. Niekonwencjonalna forma filmu sprawia, że zaczynamy odczuwać rządzący naszym życiem absurd, polegający na kontrolowaniu natury we wszystkich jej przejawach. Być może, tak jak ma to miejsce u pewnej odmiany nicieni, wystarczy wymienić jeden gen, by zatrzymać proces starzenia.
Być może, jak postuluje pewna pisarka, szczęście człowieka nie polega na wydłużaniu życia ad infinitum, ale na możliwości zatrzymania chwili - tej jednej jedynej, która wydaje się tak piękna, że chciałoby się, jak u Goethego, żeby trwała wiecznie. Tylko czy mając świadomość, że możemy tę chwilę dowolnie rozciągać w czasie, nie odbieramy jej tego ulotnego piękna?
"BLASKI I CIENIE DŁUGOWIECZNOŚCI" ("Life Extended") - reż. Bigert & Bergström, Szwecja 2009, Planete, niedziela 21 VI, 13.45, poniedziałek 22 VI, 17.20, wtorek 23 VI, 17.20.
