Jerzy Giedroyc i „Kultura” 1961 – 1967

Instytut Literacki i „Kultura” uzyskują statut prawny – mogą wydawać samodzielnie. Następuje uniezależnienie się od wydawnictwa „Libella”. Publikacje książkowe, m.in. Adam Ciołkosz, „Róża Luksemburg a Rewolucja Rosyjska”; Paweł Hostowiec [Jerzy Stempowski], „Eseje dla Kassandry”; Aleksander Hertz, „Żydzi w kulturze polskiej”; Andrzej Stawar, „Pisma ostatnie”; Paweł Zaremba, „Historia Polski” tom I.

1961 POLSKA Urodził się 30-milionowy obywatel PRL. ŚWIAT W Gwatemali umiera Andrzej Bobkowski, współpracownik „Kultury”, autor „Szkiców piórkiem”. Jurij Gagarin leci w kosmos. Z mauzoleum Lenina w Moskwie usunięto ciało Stalina. Ukazuje się pierwszy numer „Zeszytów Historycznych”, będących najpierw półrocznikiem, a od 1973 r. kwartalnikiem. Publikacje książkowe, m.in. J. Czapski, „Na nieludzkiej ziemi”; Cz. Miłosz, „Człowiek wśród skorpionów”; Cz. Miłosz, „Król Popiel i inne wiersze”; W. Gombrowicz, „Dziennik” tom II (1957–1961).

1962 POLSKAanna Rudzińska, sekretarka opozycyjnego Klubu Krzywego Koła, skazana na rok więzienia za współpracę z „Kulturą”. W Warszawie zamknięto Klub Krzywego Koła. ŚWIAT Nelson Mandela w więzieniu, wyjdzie na wolność w 1990 r. Trwa kryzys kubański. Do Francji, po wieloletnim pobycie w Argentynie, przyjeżdża Witold Gombrowicz, który odwiedza m.in. redakcję „Kultury”. Ukazują się m.in. Zygmunt Haupt, „Pierścień z papieru”; M. Hłasko, „Opowiadania”; Maria Czapska, „Polacy w ZSRR (1939–1942). Antologia”; Witold Jedlicki, „Klub Krzywego Koła”; G. Herling-Grudziński, „Drugie przyjście oraz inne opowiadania i szkice”.

1963 POLSKA We Wrocławiu epidemia czarnej ospy. ŚWIAT Prezydent John F. Kennedy ginie w zamachu. W „Kulturze” (nr 204) artykuł Gastona de Cerizay [Stanisława Cata-Mackiewicza] pt. „Polska Gomułki” i List „34”. Publikacje książkowe, m.in. M. Hłasko, „Brudne czyny”, „Wszyscy byli odwróceni”; Kazimierz Wierzyński, „Kufer na plecach”; Wincenty Witos, „Moje wspomnienia” tom I-III; Juliusz Mieroszewski, „Ewolucjonizm”.

1964 POLSKA List 34 intelektualistów do premiera Cyrankiewicza, wzywający do ograniczenia cenzury. W związku z protestem sąd w Warszawie skazał Melchiora Wańkowicza na półtora roku więzienia. ŚWIAT Początek wojny w Wietnamie. W ZSRR Nikitę Chruszczowa zastępuje Leonid Breżniew. Publikacje książkowe, m.in. G. Herling-Grudziński, „Inny świat”; W. Gombrowicz, „Kosmos”; Cz. Miłosz, „Gucio zaczarowany (poezje)”; Arthur Koestler, „Fragmenty wspomnień”.

1965 POLSKA Jacek Kuroń i Karol Modzelewski kolportują „List otwarty do partii”. Zostają skazani na trzy lata więzienia. Tekst opublikuje w 1966 r. IL, podobnie jak posłanie biskupów polskich do Episkopatu Niemiec z okazji zbliżającego się 1000-lecia chrztu Polski. Opinie z prasy polskiej: „Ludzie z »Kultury« są po prostu garstką sprytnych facetów, dla których wszystko, co polskie, stało się już w gruncie rzeczy zupełnie obce” (Wiesław Górnicki w „Życiu Warszawy”). ŚWIAT Umarł Winston Churchill. Zakończył obrady Sobór Watykański II. Współpracę z „Kulturą” podejmuje ponownie Gustaw Herling-Grudziński, zostając włoskim korespondentem. Potrwa ona do 1996 r. Publikacje książkowe, m.in. M. Hłasko, „Piękni dwudziestoletni”; J. Kuroń i K. Modzelewski, „List otwarty do partii”; W. Gombrowicz, „Dziennik (1961–1966)”, „Operetka”.

1966 POLSKA Usunięto z PZPR Leszka Kołakowskiego za jego odczyt w 10. rocznicę Października, krytykujący politykę Gomułki. Z partii na znak protestu przeciwko tej decyzji występuje wielu pisarzy i intelektualistów. Uroczystości Tysiąclecia Chrztu Polski. ŚWIAT W Chinach rozpoczyna się „Rewolucja kulturalna”. Papież Paweł VI ogłasza, że Indeks Ksiąg Zakazanych jest dokumentem historycznym i przestał obowiązywać wiernych. Z okazji dwudziestolecia „Kultury” redakcja przyznaje nagrody Lidii i Adamowi Ciołkoszom (za „Zarys dziejów socjalizmu polskiego”), Piotrowi Guzemu (za „Krótki żywot bohatera pozytywnego”) oraz Pawłowi Hostowcowi [Jerzemu Stempowskiemu] za całokształt twórczości. Publikacje książkowe, m.in. J. Mieroszewski, „Polityczne neurozy”; Tomasz Staliński [Stefan Kisielewski], „Widziane z góry”; Aleksander Weissberg-Cybulski, „Wielka czystka”; Leopold Tyrmand, „Życie towarzyskie i uczuciowe”.

1967 POLSKA PRL zrywa stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Charles de Gaulle przyjeżdża z wizytą do Polski. ŚWIAT Wybuchła wojna izraelsko-arabska, zwana „wojną sześciodniową”.