Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
WE WSI SKALITE – północno-zachodnia Słowacja, powiat Czadca – odbyła się skromna uroczystość: pod pomnikiem, zbudowanym jeszcze w okresie międzywojennym obok kościoła, złożono kwiaty. Na pomniku przedstawiającym kobietę w żałobie widnieją nazwiska 53 mieszkańców wsi, zmobilizowanych do armii węgierskiej (wchodzącej w skład armii monarchii habsburskiej) i poległych w latach 1914–1918. Kwiaty znalazły się też pod pomnikiem w sąsiedniej wsi Czerne. Tu pomnik przedstawia poborowego, beskidzkiego górala z pługiem (na zdjęciu obok). Widnieje na nim 59 nazwisk. Obie wsie liczyły wtedy po ok. 3 tys. mieszkańców (w tym wielu Polaków). Obecna Słowacja należała do Królestwa Węgier, części c.k. monarchii; powołano 400 tys. Słowaków, co szósty zginął.
OBCHODY ODDOLNE. Obok państwowych, w wielu krajach odbywają się oddolne obchody setnej rocznicy I wojny światowej, organizowane przez stowarzyszenia, miasta, inicjatywy lokalne. We francuskim Metz-Chambière, gdzie spoczywają żołnierze wielu narodów, podczas obchodów organizowanych przez Volksbund Deutsche Kriegsgräberfürsorge (organizacja opieki nad grobami wojennymi) jej szef Markus Meckel zaapelował do Unii Europejskiej, by zaangażowała się w zapobieganie wojnom. „Na Ukrainie i na Bliskim Wschodzie ludzie umierają, tak jak tu przed stu laty” – mówił, dodając, że na Ukrainie Wschodniej toczy się niewypowiedziana wojna, a my „jesteśmy jak sparaliżowani”.
ZWRÓCONA ZIEMIA. Niemiecki artysta Ruppe Koselleck oddał Francji coś, co kiedyś w Niemczech uważano za relikwię: ziemię z grobu pierwszego niemieckiego żołnierza, poległego w I wojnie (pochowanego w Illfurth w Alzacji). 2 sierpnia 1914 r. – zanim Niemcy wypowiedziały wojnę Francji – 22-letni podporucznik Albert Mayer prowadził patrol za francuską granicę i zginął podczas potyczki. W 1937 r. naziści pobrali ziemię z jego grobu i umieścili w Muzeum Widukinda (muzeum plemion germańskich) jako relikwię. Po 1945 r. z urny usunięto imię Hitlera; w 1970 r. trafiła do magazynu. W porozumieniu z muzeum Koselleck zwrócił ją teraz na grób Mayera.
PAMIĘĆ I REKONSTRUKCJA. Francuzi z grupy rekonstrukcyjnej odtwarzającej armię francuską walczącą w I wojnie złożyli kwiaty w Joncherey pod Belfort, pod pomnikiem pierwszego poległego Francuza: 21-letni kapral Jules-André Peugeot zginął 2 sierpnia w walce z patrolem Mayera. Zorganizowano też rekonstrukcję pierwszego starcia na froncie zachodnim. Pod pomnikiem Peugeota co roku odbywają się uroczystości. Po raz pierwszy na tę uroczystość przybyli z Magdeburga, rodzinnego miasta Mayera, potomkowie jego bliskich.