Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Duch Święty uczy nas zwykle pedagogią czasu długiego. Zdarzają się jednak w historii Kościoła takie czasy, kiedy Duch rozprzestrzenia się niczym ogień. Są one przez Niego wybrane – wtedy przybywa, aby przemieniać i czynić nowe rzeczy.
Myślę, że pontyfikat papieża Franciszka będzie miał ogromny wpływ nie tylko na przyszły styl sprawowania posługi biskupa Rzymu, lecz także na losy całego Kościoła.
Pojawiają się głosy mówiące o potrzebie zwołania nowego soboru powszechnego. Osobiście wykluczam taką możliwość. Franciszek będzie jednak papieżem, który sprawi, że postanowienia ostatniego soboru zostaną w pełni i właściwie zrealizowane. Dotychczasowe zmiany dotyczyły bowiem tylko sfery zewnętrznej, a nie dotknęły istoty. Np. w liturgii: wprowadzono nowe księgi, języki narodowe, kapłan celebruje twarzą do wiernych. Ale nadal liturgię sprowadza się do zewnętrznych znaków, traktując ją jako kościelną musztrę. Daleko nam jeszcze, aby odkryć jej sens: nasze zjednoczenie z Chrystusem.
Spuścizną pontyfikatu Franciszka będzie także decentralizacja, której nie należy rozumieć jako zakwestionowanie struktury hierarchicznej Kościoła. Zmiany sprawią, że Europa przestanie być jedynym punktem odniesienia i centrum świata, przynajmniej religijnego. W naszej mentalności funkcjonuje nadal obraz świata z geograficznych atlasów, w którym to, co lepsze, jest na górze, a to, co gorsze, na dole. Także w teologii. Mam nadzieję, że obecny pontyfikat sprawi, iż przestaniemy być eurocentryczni i uwolnimy teologię z „helleńskiego obrzezania”. To, co udało się osiągnąć Pawłowi w czasie tzw. soboru jerozolimskiego, w sporze z Piotrem i jego poglądem, że należy utrzymać „żydowskie obrzezanie”, co było aktem otwarcia się na nowe kręgi kulturowe (świat helleński), w ciągu wieków stało się nowym jarzmem i „nowym obrzezaniem”. Tymczasem zmieniła się geografia Kościoła. To w tzw. Trzecim Świecie żyje dziś zdecydowana większość katolików. Papież to widzi i dał temu wyraz przez nominacje kardynalskie swojego pierwszego konsystorza.
Decentralizacja Kościoła i otwarcie się na nowe obszary kulturowe pozytywnie wpłynie na rozwój teologii, która zacznie czerpać z różnorodności rdzennych tradycji. Dziś to teologie latynoamerykańska, afrykańska, azjatycka – w większości nieznane w środowiskach akademickich Europy – są najbardziej twórczymi, stawiają nowe kwestie i używają oryginalnych metodologii. Europie spotkanie z nowym może wyjść tylko na dobre.
Jeszcze jedno: cieszy postawa „młodych gniewnych”, którzy są pełni krytyki i wymuszają np. nowe tłumaczenie papieskiej adhortacji. Cieszy zaangażowanie, np. pisanie listów otwartych do episkopatu, poprzez które chce się wejść w dialog z hierarchią. Oby ich głosy stały się punktem wyjścia do dyskusji, a nie do mocniejszego barykadowania się.
O. KASPER KAPROŃ (ur. 1971) jest franciszkaninem, doktorem liturgiki – w latach 2001-07 studiował w Papieskim Instytucie Liturgicznym św. Anzelma w Rzymie. Od trzech lat pracuje na misjach w Boliwii.
