Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
MATEUSZ FLAK: - Nagrodę Nobla otrzymała Pani za "wkład w demokratyzację Iranu oraz walkę o większe prawa kobiet i dzieci". O co i z czym Pani walczy w tej chwili? W jaki sposób w Iranie łamane są prawa człowieka?
SZIRIN EBADI: - Wszyscy ludzie są równi, niezależnie od płci, religii, rasy, pochodzenia. Dochód państwa musi być rozdzielany równo między obywateli. Nie jest słuszne to, co dzieje się w niektórych krajach: wąska grupa posiada bardzo wiele, a większość żyje w biedzie. Każdy powinien mieć zapewniony choćby minimalny standard życiowy i możliwości realizowania celów. Każdy powinien być wolny - żyć według własnych wyobrażeń i mieć prawo do wyrażania własnych poglądów. To są rudymenty praw człowieka. Uważam się za ich obrońcę, zamierzam więc walczyć o nie dalej. Z kim? Z rządzącymi i tymi wszystkimi, którzy gwałcą prawa człowieka.
Jako prawnik mogę powiedzieć, na czym polega nieprzestrzeganie praw człowieka w Iranie pod kątem prawa - ciągle istnieje dyskryminacja ze względu na płeć i religię. Demokracja irańska jest niepełna, ogranicza się np. wolność słowa. Tylko w ciągu ostatnich kilku lat zamknięto ponad 80 gazet!
- A jaka jest sytuacja irańskich kobiet? Czy ich życie nadal określają absurdalne przepisy? Po ostatnich wyborach nie będą miały reprezentantek w parlamencie, a przecież są lepiej wykształcone od mężczyzn, pracują w "męskich" zawodach, działają w organizacjach feministycznych, spełniają się w filmie i literaturze...
- To prawda, że pozycja kobiet irańskich w kulturze jest wysoka. Wiele z nich to osoby wykształcone - dziewczyny stanowią 63 proc. wszystkich studiujących. Takim wynikiem nie może się pochwalić żaden z krajów europejskich. Mogą zatem oczekiwać, że społeczeństwo i władza będzie liczyć się z ich zdaniem.
Tymczasem bezrobocie wśród kobiet jest o 18 proc. wyższe niż wśród mężczyzn. Zgodnie z obowiązującym prawem mężczyzna może mieć cztery żony. Bez podania przyczyny może się rozwieść, podczas gdy wystąpienie o rozwód w przypadku kobiety jest bardzo utrudnione. Kobieta zamężna, która chce udać się w podróż, musi mieć na to pisemną zgodę męża. W sądzie z kolei zeznaniom jednego mężczyzny równe są dopiero zeznania dwóch kobiet.
- W rozmowie o Iranie nie można uciec od polityki. W lutowych wyborach do parlamentu zwyciężył obóz konserwatywny. Pomijając wyborcze manipulacje Rady Strażników, trzeba przyznać, że społeczeństwo wyraziło w ten sposób rozczarowanie nieskutecznością reformatorów. W jakim stopniu przejęcie niemal pełni władzy przez ajatollachów zahamuje demokratyzację Iranu? Jaka jest przyszłość opozycji, której stała się Pani symbolem po otrzymaniu Nagrody Nobla?
- Idea reform obecna jest w sercach większości Irańczyków. Bardzo wielu obywateli mojego narodu chce poprawy swojego losu właśnie na drodze pokojowej. Nawet jeżeli jakaś grupa bądź kilka grup, określanych jako postępowe, nie były w stanie zrealizować reform, to jeszcze nie jest powód, by Irańczycy zapomnieli o podstawowym pragnieniu wolności. Nie zmieni tego nawet fakt, że parlament znajdzie się w rękach konserwatystów. Idea wolności tkwi w Irańczykach zbyt głęboko. Jestem pewna, że proces reform nie zostanie powstrzymany.
Rozmowę z języka perskiego tłumaczył Marek Smurzyński.
---ramka 325869|strona|1---
