Pionier

Od chwili, gdyśmy się poznali, podziwiałem w Bolku trzy cechy charakteru: duch inicjatywy, pracowitość i łatwość nawiązywania stosunków z ludźmi. Wierzbiański zawsze rozwijał jakieś pionierskie pomysły i umiał je realizować. Tym najtrwalszym i największym jego życiowym osiągnięciem okazał się „Nowy Dziennik”.

Założenie nowego pisma polonijnego w 1971 r. wymagało nie lada odwagi i optymizmu. Chyliły się ku upadkowi ostatnie dzienniki polonijne, mające za sobą pół wieku albo więcej istnienia. Przestał wychodzić „Dziennik dla Wszystkich” w Buffalo, „Wiadomości Codzienne” w Cleveland, „Nowiny Polskie” w Milwaukee, „Kurier Codzienny” w Bostonie. Prosperował jedynie „Dziennik Związkowy” w Chicago. Upadek polskiej prasy codziennej zwiastował stopniowe zamieranie skupisk polonijnych. Bez wspólnego pisma nie było wspólnej więzi łączącej ludzi rozproszonych w obcym żywiole. Nie było możliwości wzajemnego informowania się o wszelkich poczynaniach, uroczystościach i imprezach. Upadek polskojęzycznych mediów przyspieszyłby roztapianie się polskiego elementu w obcym żywiole.

Jakie szanse mogło mieć nowe pismo, gdy stare zamierały? „Nowy Dziennik” zajmował w Nowym Jorku miejsce „Nowego Świata”, który pod koniec swojego żywota miał 5 tys. prenumeratorów, z czego opłacało prenumeratę tylko 3 tys. Aby zdobyć ich adresy „Nowy Dziennik” musiał przejąć 30 tys. dolarów długów poprzednika. Założyciele zapożyczyli się w banku na 50 tys. dolarów. Drugie 50 tysięcy pożyczono od osoby prywatnej. I oto w 30 lat później „Nowy Dziennik” rozchodzi się w 28-30 tys. egzemplarzy. Dzienny numer liczy 24-26 stron, pismo zatrudnia kilkadziesiąt osób i mieści się we własnym domu na Manhattanie o wartości 3,5 mln dolarów. Dług hipoteczny został spłacony.

Ekspansja tej placówki była odbiciem dynamizmu jej twórcy. W 1975 r. obok „Nowego Dziennika” zaczyna wychodzić po angielsku pismo „New Horizon”, informujące czytelników amerykańskich, przede wszystkim tych polskiego pochodzenia, o sprawach polskich. W 1980 r. powstaje dział wydawniczy i księgarnia, która zaczyna od wystawienia na sprzedaż około 400 tytułów. W tym samym roku zaczyna ukazywać się dodatek niedzielny - „Tydzień Polski” - który w rok później zmienia nazwę na „Przegląd Polski”, uważany po zamknięciu londyńskich „Wiadomości” za najlepszy tygodnik literacko-społeczny poza granicami Polski. W roku 1993 r. po przeprowadzce do własnego budynku Wierzbiański znacznie rozszerza księgarnię i otwiera Galerię Sztuki Polskiej. Staje się ona miejscem spotkań, projekcji polskich filmów i dyskusji naukowych. Wydawnictwo „Nowego Dziennika” wypuszcza słownik biograficzny - polskie Who is who. Największym redakcyjnym osiągnięciem Wierzbiańskiego było odmłodzenie zespołu. Przeciętna wieku personelu wynosi mniej niż liczy sobie samo pismo. Jest to narybek pochodzący z młodego pokolenia, urodzonego i wychowanego w Polsce. Dzięki temu „Nowy Dziennik” świetnie rozumie sytuację w kraju i dobrze o niej informuje.

„Nowy Dziennik” zawsze unikał ataków, nagonek personalnych i wdawania się w polonijne spory. Do wyjątków dochodzi, gdy miara się przebierze. Wypowiedzi redakcyjne cechuje spokój i tolerancja wobec odmiennych poglądów. Nadaje to pismu powagę i zdobywa wiarygodność.

Ekspansja „Nowego Dziennika” nie zawsze kończyła się powodzeniem. W 1983 r. zakupiona została drukarnia i umieszczona w nabytym w tym celu budynku w Greenpoint, polskiej dzielnicy w Brooklynie. Miała obsługiwać nie tylko „Nowy Dziennik” i jego wydawnictwa książkowe, ale przyjmować także zlecenia z zewnątrz i stać się źródłem dochodów. Zabrakło niestety pieniędzy na modernizację sprzętu i po 11 latach drukarnia została zamknięta.

Niepowodzeniem finansowym skończyła się niepotrzebna próba rywalizacji z drugim największym pismem polonijnym ukazującym się w Chicago, „Dziennikiem Związkowym”. Gdy pismo chicagowskie postanowiło wkroczyć na podwórko Wierzbiańskiego i wydawać mutację nowojorską („Dziennik Nowojorski”) Wierzbiański zrewanżował się wydawaniem mutacji „Nowego Dziennika” w Chicago. Skończyło się to stratą 100 tys. dolarów. Konkurencja w Nowym Jorku przetrwała 5 lat. Pozostał po niej samodzielny „Tygodnik Nowojorski”, który ukazuje się nadal.

Duch inicjatywy Bolka nie mógł jednak pomieścić się w ścianach redakcji codziennego pisma. „Nowy Dziennik” stał się w jego rękach instrumentem działań polityczno-społecznych, zakrojonych na szeroką skalę. Najważniejszy był kierunek na kraj. Zbiórki pieniężne prowadzone na rzecz KOR-u, później Solidarności, a na końcu walki wyborczej z PZPR. Służyły temu m.in. apele na łamach pisma, licytacje i doroczne bale przynoszące spory dochód. W 1989 r., gdy ważyły się losy ponownego zalegalizowania Solidarności, „Nowy Dziennik” uruchomił całą kampanię wzywającą czytelników do wysyłania listów, adresowanych na reżimowy Sejm, wzywających do zarejestrowania NSZZ Solidarność. „Nowy Dziennik” zaangażował się na rzecz zwycięstwa Solidarności w historycznych wyborach w czerwcu 1989 r.

Lokalni politycy amerykańscy liczyli się z pismem docierającym do wyborców pol-skiego pochodzenia. Wierzbiański wykorzystywał redakcję jako placówkę działającą na rzecz realizowania polskich postulatów. Dzięki umiejętności oddziaływania na ludzi stał się de facto polskim ambasadorem. Brał aktywny udział w życiu nowojorskiej metropolii. Utrzymywał stosunki z władzami miejskimi, burmistrzem miasta, gubernatorem stanu Nowy Jork, kongresmenami i senatorami. Równocześnie interweniował na rzecz rodaków i załatwiał ich ludzkie sprawy, zwłaszcza rodaków niedawno przybyłych z Polski, którzy nie mogli liczyć na pomoc konsulatu PRL.

Pod wodzą Bolka pismo było czymś więcej niż tylko redakcją, było najbardziej aktywną polską instytucją w Nowym Jorku, skupiającą wokół siebie Polaków. Podobnie jak Maisons-Laffitte Jerzego Giedroycia pod Paryżem, redakcja „Nowego Dziennika” na Manhattanie stała się miejscem pielgrzymek rodaków z całego świata. Jak nie można być w Rzymie i nie zobaczyć Papieża, tak nie można było być w Nowym Jorku i nie odwiedzić Wierzbiańskiego.

Niepodległa i Demokratyczna Polska, o którą Wierzbiański całe życie walczył, okazała mu wdzięczność, nagradzając go najstarszym i najwyższym odznaczeniem, jakim jest Order Orła Białego.