Kronika religijna

• W Watykanie odbyły się uroczystości jubileuszu 25-lecia pontyfikatu Jana Pawła II (15-18 października). Papież podpisał adhortację “Pastores gregis" (“Pasterze trzody"), poświęconą misji i posłudze biskupów w Kościele oraz beatyfikował matkę Teresę z Kalkuty (zob. relacja ks. Adama Bonieckiego na str. 21).
• Życzenia jubileuszowe Papież otrzymał m.in. od Światowej Rady Kościołów oraz patriarchy Moskwy i Wszechrusi Aleksego II. “Dziękujemy naszemu wspólnemu Panu i Zbawicielowi Jezusowi Chrystusowi za posługę Jana Pawła II trwającą tyle czasu, tak ważną, bogatą, historyczną i trudną" - napisał w imieniu Rady zastępca sekretarza generalnego Georges Lemopoulos. Zaznaczył, że papieska posługa jest “trudna z powodu licznych konfliktów między narodami, a także między Kościołami i wspólnotami religijnymi". Mimo napiętych stosunków między Watykanem a rosyjską Cerkwią depeszę gratulacyjną wysłał Papieżowi również patriarcha Aleksy II. Prosił w niej o przyjęcie “serdecznych braterskich pozdrowień", dodając, że Papież znany jest na całym świecie “jako pełen oddania chrześcijanin, duszpasterz, biskup i głowa największego Kościoła chrześcijańskiego". “Modlę się, aby Pan miłosierny dał Waszej Świątobliwości siły do dalszego wypełniania Waszych zadań i otaczał swą miłością wszystkie dzieci Waszego Kościoła" - napisał patriarcha.
• Liturgia Nieszporów należy do najstarszych modlitw w Kościele wschodnim i zachodnim, sięgając korzeniami kultu sprawowanego w Świątyni jerozolimskiej - przypomniał Jan Paweł II w katechezie podczas środowej audiencji ogólnej na Placu św. Piotra. Było to drugie nauczanie z rozpoczętego przed tygodniem cyklu o modlitwie Kościoła słowami Nieszporów. Po wygłoszeniu nauki po włosku i streszczeniu jej w kilku językach, Papież pozdrowił pielgrzymów: “Pozdrawiam moich rodaków z Polski i ze świata, kardynałów i biskupów. Wszystkim serdecznie dziękuję za obecność - tę dzisiejszą i tę w ciągu 25 lat mojego pontyfikatu" - powiedział po polsku. W trakcie audiencji Papież zaapelował o pokój w Boliwii, wyrażając duchową solidarność z ofiarami zamieszek. Niedawno w czasie starć między demonstrantami i siłami bezpieczeństwa zastrzelono w tym kraju ponad 40 osób.
• W przyszłości papieże prawdopodobnie będą raczej przechodzić na emeryturę niż pełnić posługę aż do śmierci - uważa kard. Godfried Danneels, prymas Belgii. “Żyjemy - stwierdził - za długo i ludzie nie mogą dźwigać tej odpowiedzialności, gdy osiągają wiek 90 czy 100 lat". Nie powinna jednak istnieć określona granica wieku: kardynałs uważa, że o momencie rezygnacji czy przejścia na emeryturę winien decydować sam papież. Kilka dni później kard. Bernardin Gantin, emerytowany dziekan Kolegium Kardynalskiego, stwierdził jednak: “Papieże nie przechodzą na emeryturę, są bowiem wybierani jako dożywotni słudzy". W dziejach Kościoła przynajmniej czterech papieży zrezygnowało z urzędu. Taką rezygnację dopuszcza prawo kanoniczne - decyzję podejmuje tylko papież (“nie wymaga niczyjego przyjęcia" - kan. 332). Jan Paweł II w dokumencie “Universi Dominici gregis" (1996 r.) stwierdził, że wakat na Stolicy Piotrowej jest możliwy na skutek “śmierci lub ważnej rezygnacji papieża" (nr 3).

Kościół w świecie...

• Kard. Francis Arinze skrytykował nieprawidłowości we wprowadzaniu posoborowej reformy liturgicznej. Prefekt Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów sprzeciwił się podczas wystąpienia na dorocznym Krajowym Spotkaniu Diecezjalnych Komisji Liturgicznych w USA zjawisku liturgicznego “kreacjonizmu", który “banalizuje" i “trywializuje" święte obrzędy. Wśród nieprawidłowości wymienił m.in.: autobiograficzne wstępy księży do Mszy, banalne żarty, przegadane komentarze, wyciąganie wiernych z naw do ołtarza i ustawianie ich wokół niego, “walka (świeckich szafarzy) przy ołtarzu, by otworzyć tabernakulum czy chwycić święte naczynia". Przykładem desakralizacji jest - podkreślił Arinze - taniec w liturgii. Tymczasem abp Piero Marini, odpowiedzialny za liturgię sprawowaną przez Jana Pawła II, kilka dni temu stanął w obronie tańca w czasie Mszy “papieskich" zagranicą i w Watykanie. Arcybiskup powiedział, że celebracje te mają “uniwersalny" charakter i winny przejmować niektóre kulturowe elementy katolickich wspólnot świata. W Watykanie trwają właśnie prace nad dokumentem, który ma przeciwdziałać nieprawidłowościom w liturgii.
• “Czy w dzisiejszej Francji mniej ryzykowne ma być bicie własnej żony niż psa?" - pytają biskupi z komisji społecznej tamtejszego Episkopatu w obliczu inercji władz państwowych w sprawie przemocy w domu. Biskupi stwierdzili w specjalnym oświadczeniu, że władze państwowe z jednej strony okazują pobłażliwość sprawcom przemocy domowej, z drugiej zaś - surowo karzą winnych okrucieństwa wobec zwierząt. Oświadczenie hierarchów zbiegło się z opublikowaniem raportu “Przemoc wobec kobiet", autorstwa popieranych przez Kościół we Francji organizacji kobiecych. Raport ujawnił, że w kraju nad Loarą nastapiła eskalacja przemocy domowej.
• W październiku rozpoczęła działalność pierwsza w historii chrześcijańsko-islamsko-żydowska wyższa uczelnia w Izraelu. Uniwersytet Mar Elias (od proroka Eliasza) powstał dzięki czteroletnim staraniom ks. Eliasa Chacoura - chrześcijanina, Araba i obywatela Izraela. Ksiądz ten - jako pierwszy Palestyńczyk - został konsultantem watykańskiej komisji ds. dialogu katolicko-żydowskiego. Uczelnia, która jest filią uniwersytetu w Indianapolis (USA), mieści się w Ibillin w Galilei. Na razie będzie mieć trzy wydziały: informatyki, ekologii i chemii oraz komunikacji.

... i w Polsce

• Jan Paweł II spotkał się z prezydentem Aleksandrem Kwaśniewskim (17 października). Spotkanie trwało osiem minut, rozmowa w cztery oczy - trzy minuty. Prezydent (był pierwszym gościem Papieża w 26. roku pontyfikatu) odznaczył abp. Stanisława Dziwisza Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski i zapewnił Jana Pawła II, że Polska będzie konsekwentna w sprawie włączenia do preambuły konstytucji UE odwołania do chrześcijaństwa.
• Szacunek i wdzięczność za 25 lat pontyfikatu, pamięć o wizycie w parlamencie w 1999 r. oraz życzenia dalszych lat posługi wyrazili posłowie w uchwale Sejmu z okazji ćwierćwiecza pontyfikatu Jana Pawła II.
• Rozważane jest utworzenie diecezji wokół Bydgoszczy - ujawnił w rozmowie z KAI Prymas Polski. Dodał jednak, że rewolucji nie będzie, bo “struktury diecezjalne są już dobrze uregulowane, szczególnie po pamiętnej reformie z 1992 r.". Niedawno tygodnik “Wprost" sugerował, że powstaną cztery nowe diecezje (Bydgoszcz, Wałbrzych, Gorzów Wielkopolski i Piotrków Trybunalski), natomiast archidiecezje poznańską i gnieźnieńską połączy unia personalna. Prymas przypomniał, że w marcu przestanie przewodniczyć Konferencji Episkopatu Polski: “Myślę, że mój następca w Warszawie zostanie przewodniczącym, bo najlepiej tę funkcję sprawować, będąc jednocześnie w stolicy. Natomiast prymasostwo zawsze będzie jakoś zakotwiczone w Gnieźnie" - stwierdził kardynał.
• Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że Radio Maryja powinno przedstawiać swoje sprawozdania finansowe Krajowej Radzie Radiofonii i Telewizji. Redemptoryści, którym przed dwoma laty Rada przyznała nową koncesję, uważali, że nie mają obowiązku składać sprawozdań, bo Radio nie prowadzi działalności gospodarczej. NSA oddalił ich skargę: obowiązek składania sprawozdań wynika z ustawy o RTV i dotyczy wszystkich nadawców bez wyjątku.
• Prawie milion dolarów zebranych w tym roku w polskich parafiach Caritas przeznaczy na remont i wyposażenie trzech przychodni zdrowia w Iraku. Program pomocy Irakijczykom jest jubileuszowym darem dla Jana Pawła II od Kościoła w Polsce.
• Nagrody i wyróżnienia. Najwyższe odznaczenie papieskie - Order św. Sylwestra Papieża - otrzymała poznańska lekarka Wanda Błeńska, która ponad 40 lat leczyła trędowatych w Afryce. Order wręczył jej podczas Mszy w bazylice archikatedralnej w Poznaniu abp Stanisław Gądecki. Tadeusz Mazowiecki odebrał Nagrodę św. Benedykta, przyznaną mu przez opactwo w Subiaco jako “bohaterowi historycznego ruchu »Solidarność«, który zmienił oblicze Europy" - oraz za działania na rzecz praw człowieka, pokoju i pojednania między narodami. Kompozytor Henryk Mikołaj Górecki otrzymał nagrodę “Lux ex Silesia" - ufundowane przez metropolitę katowickiego, abp. Damiana Zimonia, wyróżnienie dla osobistości, które w działalności naukowej lub artystycznej ukazują wartości moralne i wnoszą wkład w duchową kulturę Górnego Śląska. Jerzy Kluger, szkolny przyjaciel Jana Pawła II, otrzyma tytuł “Człowieka Pojednania 2003", przyznawany przez Polską Radę Chrześcijan i Żydów.