OLGA STANISŁAWSKA: Żyjemy w czasach „odchodzenia od demokracji”. Poszukując wyjaśnień, pisze Pan o jej dwoistej naturze.

ACHILLE MBEMBE: Bo z jednej strony odwoływała się ona do wolności – człowiek miał przejmować za siebie odpowiedzialność i sam sobą zarządzać, a punktami odniesienia były równość i sprawiedliwość. I rzeczywiście rozwój demokracji umożliwił niebywały postęp w historii ludzkości. Nie mam zamiaru tego kwestionować.

Demokracja liberalna miała jednak zawsze drugą twarz. Nazwałbym ją „twarzą nocną”. Zacznijmy od kwestii elementarnej: demokracja, o jakiej mówimy, jest demokracją istot ludzkich. Nie obejmuje więc innych istnień; innych gatunków zwierząt, roślin, minerałów. One też są mieszkańcami naszej planety. Uznaje się jednak, że są w naszej służbie i mamy prawo korzystać z nich tak, jak nam się podoba.

Nie jest nawet demokracją...