Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Uroczystość wręczenia Medali odbyła się – podobnie jak przed rokiem – w auli Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. Gości przywitał redaktor naczelny „TP” Piotr Mucharski, a nazwiska tegorocznych laureatów ogłosił ks. Adam Boniecki, przewodniczący Kapituły, w skład której wchodzą również Piotr Mucharski, prof. Andrzej Zoll i prof. Władysław Stróżewski.
Przypomnijmy: Agnieszkę Holland nagrodziliśmy za duchowy niepokój i szukanie dla niego artystycznego wyrazu – jak w ostatnim jej dziele, serialu „Gorejący krzew”, poświęconym historii Jana Palacha, a także za odwagę stawiania metafizycznych pytań i powagę w traktowaniu kwestii etycznych. Ks. prof. Michał Heller – wybitny teolog, kosmolog i filozof przyrody – otrzymał nagrodę za heroiczną walkę z ignorancją: pychą rozumu i zachłannością wiary; za cierpliwe tłumaczenie, czego dotyczą kompetencje nauki i niesprzeczny z nimi zamysł Stwórcy.
PRÓBA DOTKNIĘCIA DUCHOWOŚCI
W laudacji na cześć Agnieszki Holland Grzegorz Jankowicz – redaktor działu kulturalnego „TP” i krytyk literacki – mówił m.in.: „Każdy film Agnieszki Holland zaczyna się od zmagania z negatywną energią, każdy jej film jest walką z siłami, których źródła biją w skomplikowanej, nieciągłej, chaotycznej rzeczywistości. Przedstawić ją tak, by zrozumieć motywacje ludzi, których losy składają się na tę rzeczywistość, nie wypłaszczyć, nie uogólnić żadnego z tych losów, uchwycić emocjonalne, egzystencjalne i polityczne napięcia jednostek i zbiorowości, zwłaszcza te, z którymi nie chcemy się konfrontować, o których najchętniej byśmy zapomnieli albo które chętnie byśmy pominęli, bo nie pasują nam do światoobrazu utylizowanego w aktualnych sporach politycznych i ideologicznych – oto cel sztuki filmowej Agnieszki Holland”. Jankowicz zwrócił też uwagę na inny istotny element twórczości wybitnej reżyserki: poszukiwania drogi do religii, „która ją fascynowała i zarazem odpychała”.
„Jestem bardzo wzruszona i zaszczycona, właśnie dlatego, że to nie jest filmowa nagroda, a także dlatego, że jest od ludzi, z którymi komunikuję się od bardzo dawna. To ludzie [środowisko „Tygodnika” – przyp. red.], którzy stoją na nieco innym brzegu niż ja, ale zawsze wyciągają do mnie rękę. Tym razem ta ręka jest w dodatku obciążona takim ciężkim i pięknym przedmiotem” – mówiła Laureatka, wskazując na otrzymany Medal.
Odnosząc się do uzasadnienia decyzji kapituły, Holland wspomniała dwie ważne dla siebie rozmowy: „Ks. Boniecki powiedział mi kiedyś, że mam instynkt teologiczny. Zapamiętałam to sobie i starałam się ten instynkt w sobie kształcić. Kiedy zrobiłam film »W ciemności« i pokazywałam go w Los Angeles, na projekcję przyszedł wnuk jednego z bohaterów, ortodoksyjny rabin żydowski, który pierwszy raz oglądając ten film, dowiedział się o losie i bohaterstwie swojego dziadka. On mi z kolei powiedział, że ten film jest prawdziwie talmudyczny. A więc dostałam tę nagrodę za jakąś próbę dotknięcia czy wyrażenia duchowości” – powiedziała. I wyznała, że św. Jerzy ma dla niej znaczenie siły drugiego, cichego patrona nagrody, Jerzego Turowicza, „polskiego katolika, otwartego, ciekawego świata i innych. Byłoby bardzo dobrze, gdyby ta postawa była powszechna w naszym życiu społecznym”.
OSWAJAĆ, NIE WALCZYĆ
Laudację na cześć ks. prof. Michała Hellera wygłosił ks. Adam Boniecki, wyjaśniając, dlaczego Laureat dostał tę nagrodę dopiero po dwudziestu latach od wręczenia Medalu po raz pierwszy. Ks. Michał Heller, tłumaczył redaktor senior „TP”, był przez lata tak blisko redakcji, że „wręczanie mu nagrody mogłoby wyglądać tak, jakbyśmy sami siebie nagradzali”. Ks. Boniecki na wstępie laudacji przypomniał ideę, która stoi za przyznawaną od dwu dekad nagrodą. „Od 20 lat przyznajemy Medal św. Jerzego ludziom, którzy jak św. Jerzy walczą ze smokiem. Ze smokiem jakiegoś konkretnego zła. Może raczej należałoby powiedzieć, że wszyscy oni walczą z jednym smokiem – ze złem, które – jak apokaliptyczny smok – ma »siedem głów i dziesięć rogów«. Według chrześcijańskiej logiki, walka ze złem ma paradoksalną naturę: nie jest niszczeniem, ale budowaniem. Najbardziej skutecznie walczy ze złem ten, kto przywraca harmonię” – mówił były redaktor naczelny „Tygodnika”, nawiązując do postaci nagrodzonego.
Ks. Adam Boniecki przypomniał też, że smok, z którym od lat walczy ks. Heller, jest smokiem ignorancji. Chodzi o ignorancję obustronną: „Teologowie boją się trudnych pytań ze strony nauk ścisłych, naukowcy posługują się kliszami wyobrażeń o wierze. Ubolewa Ksiądz Profesor nad tym, że niektórzy kaznodzieje zabierają się do tej problematyki, nie mając pojęcia, o czym mówią. Można sobie wyobrazić, jak wtedy się czuje obecny w kościele fizyk, matematyk, biolog...” – mówił ks. Boniecki.
Ks. Heller wyznał, że nie jest zwolennikiem metaforyki walki i nie podoba mu się św. Jerzy zabijający smoki. „Wolę jednak nie uśmiercać smoki, tylko je oswajać. Jeżeli spotykam człowieka nieprzyjaznego, to najpierw muszę go oswoić, a dopiero potem jest szansa z nim się zaprzyjaźnić” – powiedział. Co oswaja w swojej codziennej działalności Laureat? Jak sam mówi, poza oswajaniem ignorancji, ważne jest oswajanie irracjonalizmu. „Dzielę ludzi na dwie kategorie: jedni to tacy, z którymi da się rozmawiać logicznie, na argumenty. Drudzy – to ci, z którymi trzeba rozmawiać psychologicznie. Z tymi pierwszymi można dyskutować, za tych drugich można się tylko modlić” – mówił podczas swego wystąpienia ks. Heller, zaznaczając, że najlepszą metodą oswajania ignorancji oraz irracjonalizmu jest edukacja. Przywołane wcześniej podczas gali porzekadło: „trzeba się chwalić, bo jak nie, to inni nas nie pochwalą”, parafrazował: „muszę się doszkalać, bo jak nie, to inni mnie oszkalują”.
JUBILEUSZ
Po wystąpieniach laudatorów oraz laureatów przemawiali przedstawiciele władz Tarnowa (miejsce urodzenia ks. Hellera, o czym przypomniał prezydent miasta Ryszard Ścigała) i Krakowa (wiceprezydent Magdalena Sroka), a także przedstawiciele mecenasów imprezy: Grupy Azoty, Naczelnej Rady Adwokackiej, Fiata Auto Poland oraz Domu Wina. Część oficjalną zakończył koncert grupy Babu Król – interpretującej wiersze Edwarda Stachury – po którym redaktor naczelny „TP” (przeczytawszy, jak co roku, szczegółowy jadłospis) zaprosił na bankiet.
Medale św. Jerzego „Tygodnik Powszechny” przyznał po raz dwudziesty. Łącznie otrzymało to wyróżnienie już 39 osób: wybitnych duchownych (jak ks. Arkadiusz Nowak czy abp Józef Życiński), społeczników (np. Janina Ochojska, Jerzy Owsiak, Anna Dymna), intelektualistów (prof. Barbara Skarga, prof. Leszek Kołakowski) czy polityków (Tadeusz Mazowiecki, Václav Havel, Jacek Kuroń,).
Serdecznie dziękujemy naszym Partnerom za pomoc w organizacji Gali. | Partnerzy: Stowarzyszenie Filmowców Polskich, Miasto Tarnów, Naczelna Rada Adwokacka, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana w Łodzi, Kino Polska, Fiat Auto Poland, Hotel Poleski, Dom Wina, Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, Restauracja Pod Aniołami, Ars Modi, Farutex, Lobo | Patroni medialni: TVN24, Onet.pl, Dziennik Polski, Radio dla Ciebie, Radio Kraków
