Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Emilia Bażeńska (1881-1926), córka Michała Ignacego Bażeńskiego (zm. w 1902 r.), właściciela majątku Burbiszki (Burbiškěs) w obecnym rejonie radziwiliskim (Radviliškěs) na Żmudzi, w latach 1908-10 studiowała na Uniwersytecie Lwowskim. We Lwowie w 1910 r. poznała Kornela Makuszyńskiego, zaprosiła go do brata Michała Bażeńskiego, ówczesnego właściciela Burbiszek. Makuszyński poznał okolicę, dwór i dobrze utrzymany majątek, duży park, w którym było kilka stawów i sadzawek, mosty kamienne i drewniane oraz pierwszy na Litwie pomnik Adama Mickiewicza, dłuta Kazimierza Ulańskiego (1878-1914) z Poniewieża, ucznia Konstantego Laszczki z Krakowa. Po roku narzeczeństwa Emilia Bażeńska i Kornel Makuszyński pobrali się. Makuszyński w latach 1913-14 mieszkał w Burbiszkach. Rozkochany w architekturze zakopiańskiej, przywiózł spod Tatr domek i postawił go w parku. Było to kuriozum, ponieważ na równinach żmudzkich domek zakopiański niezbyt dobrze się prezentował. Domek Makuszyńskiego w Burbiszkach przetrwał do drugiej wojny światowej i dopiero w czasie wojny, jak oświadczył mi bratanek Emilii Makuszyńskiej, Adam Bażeński, spłonął z częścią zabudowań dworskich. Podobno w tym domku Makuszyński, w latach 1923-24, podczas wakacji napisał poemat “Pieśń o ojczyźnie". W Burbiszkach zastała go pierwsza wojna światowa. Makuszyńskiego, jako obywatela wrogiego Rosji państwa austriackiego, aresztowano i internowano z żoną w głębi Rosji.
We wrześniu 1914 r. Makuszyńscy wyjechali do Kostromy. Dzięki staraniom szwagra Michała Bażeńskiego, a także pomocy aktorów Stanisławy Wysockiej i Juliusza Osterwy, zwolniono ich z internowania i pozwolono w 1915 r. zamieszkać w Kijowie, gdzie pisarz został prezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz kierownikiem literackim Teatru Polskiego. W 1918 r. Makuszyńscy wrócili do Polski i zamieszkali w Warszawie. W 1924 r. Makuszyński wydał poemat “Pieśń o ojczyźnie", za który w 1926 r. otrzymał nagrodę państwową. W latach 1922-25 Makuszyńscy bywali w Burbiszkach, ponieważ Emilia miała w sąsiedztwie folwark Pojule, który dzierżawił, a później kupił, brat Michał. Emilia zmarła w 1926 r. na gruźlicę. Pochowano ją na Powązkach obok grobu Władysława Stanisława Reymonta, jej przyjaciela. Makuszyńska miała wielu przyjaciół pośród literatów. W jej sztambuchu pozostały wpisy m.in. Józefa Weyssenhoffa, Edwarda Leszczyńskiego, Włodzimierza Perzyńskiego. Po śmierci żony Kornel Makuszyński zerwał z Litwą, nigdy więcej tam nie pojechał. Jednakże wspomnienia z Litwy pozostawił w następujących strofach:
W tamtej to stronie lud jest zasiedziały,
Jak dąb wieczysty, zasię w jego słojach,
Tysiąc wyczytasz lat żywota chwały,
Serce swe dumnie zahartował w bojach,
Krwią nie inkaustem pisząc swe annały...
Co w jakichś starych wyczytałem zwojach.
Zaś ja, włóczęga, ciągle śniąc o gwieździe,
Żonę w litewskim tem znalazłem gnieździe.
Stąd moje z Litwą krewieństwo i miłość (...)
MIECZYSŁAW JACKIEWICZ (Olsztyn)
