Uroczystości pogrzebowe arcybiskupa seniora wrocławskiego Mariana Gołębiewskiego rozpoczną się w niedzielę 17 marca wieczorną mszą, a „do godz. 22.00 będzie można indywidualnie czuwać przy trumnie” – podała archidiecezja wrocławska. Dzień później odbędzie się msza pogrzebowa, a trumna zostanie złożona w krypcie metropolitów wrocławskich.
Na będącego na emeryturze od 2013 r. abp. Mariana Gołębiewskiego Watykan w 2021 r. nałożył zakaz uczestniczenia „w jakichkolwiek uroczystościach publicznych, zarówno kościelnych, jak i świeckich”. Stało się to w efekcie przeprowadzonego przez Stolicę Apostolską „postępowania dotyczącego sygnalizowanych zaniedbań w sprawach wykorzystania seksualnego małoletnich przez niektórych kapłanów z diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, w czasach jego posługi biskupiej (1996-2004), i z archidiecezji wrocławskiej (2004-2013)”.
Zaniedbania abp. Gołębiewskiego dotyczą m.in. ks. Pawła Kani, jednego z negatywnych bohaterów filmu braci Sekielskich „Zabawa w chowanego”.
Informacja o pogrzebie wywołała protest jednej z ofiar księży-pedofilów. Marcin Kubicki opisał w „Gazecie Wyborczej” swoje bezowocne próby dodzwonienia się do decyzyjnych osób w nuncjaturze apostolskiej i kurii wrocławskiej. Pisał też do tych instytucji listy i maile; nie otrzymał odpowiedzi. „Ta decyzja to jest kuriozum, plucie w twarz ofiarom księży, których chronił” – komentował Kubicki.
Zaprotestowała również Państwowa Komisja ds. Wykorzystywania Małoletnich. W specjalnym komunikacie podkreśliła, że pochówek Gołębiewskiego nie powinien przybierać uroczystej formy ze względu na „cierpienie osób skrzywdzonych, ochronę ich czci, praw i godności”.
Rzecznik wrocławskiej kurii ks. Rafał Kowalski poinformował „Wyborczą”, że archidiecezja „zawsze konsekwentnie, dokładnie i z najwyższą starannością stosowała się do orzeczeń Stolicy Apostolskiej (w tym dotyczących sankcji nałożonych na metropolitów seniorów)”.
Ponieważ sprawa stała się głośna medialnie, na jej temat wypowiedzieli się także najwyżsi hierarchowie polskiego Kościoła. Abp Wojciech Polak, delegat KEP ds. ochrony dzieci i młodzieży, wydał komunikat, w którym oznajmił, że „decyzja o miejscu liturgii pogrzebowej i pochówku abp. Mariana Gołębiewskiego, (...) należy do aktualnego metropolity wrocławskiego [czyli abp. Józefa Kupnego – red.] po uzgodnieniu z najbliższymi zmarłego”. I powtórzył stwierdzenie, że forma pochówku „nie narusza decyzji Stolicy Apostolskiej”.
Odnosząc się do protestów, napisał: „Przyjmuję z pokorą i szacunkiem słowa osób skrzywdzonych wykorzystaniem seksualnym. Rozumiem, że mają prawo do wyrażania swego bólu i gniewu. Chcę przypomnieć jednak, że katedra jest tradycyjnym miejscem liturgii pogrzebowej, a krypta katedry – zwyczajowym miejscem pochówku dla biskupów, którzy w niej posługiwali. Jest miejscem modlitwy za zmarłych pasterzy, której potrzebują jak wszyscy grzesznicy. Ponadto każda liturgia pogrzebowa ma również charakter pokutny”.
Na tej tezie najwyraźniej postanowiono zbudować narrację wokół sprawy pochówku: powtórzył ją niedługo później metropolita Józef Kupny. Podczas konferencji prasowej kończącej plenarne spotkanie episkopatu (podczas którego został wybrany zastępcą przewodniczącego KEP) podkreślał, że pogrzeb „nie jest jakąś uroczystością, nie jest galą, nie jest miejscem, w którym będziemy chwalili zmarłego arcybiskupa. Więc proszę się nie niepokoić tym, że ten pogrzeb przerodzi się w jakieś wychwalanie go. Mamy świadomość zaniedbań”.
„Spędziłem miłe przedpołudnie z serdecznym i otwartym starszym panem, który wciąż nie zrozumiał, do czego się przyczynił” – wspomina Ignacy Dudkiewicz. W książce „Pastwisko” autorstwa niedawnego rozmówcy Zuzanny Radzik znajduje się wywiad z abp. Gołębiewskim. Z jego wypowiedzi dość jednoznacznie wynika, że do końca życia nie zrozumiał, za co właściwie został przez Watykan ukarany.
„Niektórzy mówią: »Jak mogliście tak robić, to zaniedbania«... Tak to jest, jak się patrzy przez współczesne okulary na rzeczywistość, która była 25 lat temu” – mówi Dudkiewiczowi wrocławski arcybiskup senior. I zastanawia się: „Czy to jest proporcjonalne, żeby za jednego zboczeńca ukarani zostali kardynał, Tyrawa, Janiak i ja? Pewno Watykan chce dla przykładu wobec mediów i świata ubić jednego czy drugiego biskupa emeryta, który jest już blisko końca życia. Dla Watykanu to niewielka rzecz. Być może jakaś frakcja się dorwała w Watykanie i steruje tym wszystkim. Papież jest z innego kręgu kulturowego, nie zna naszej sytuacji, (...). Odsunięto ludzi związanych z Janem Pawłem II na boczny tor. A to był wielki papież, zaistniał na świecie, był gwiazdorem. Niektórym to mogło się nie podobać, mogli zazdrościć. Bo wcześniej to zawsze Włosi byli najważniejsi”.
O tym, jak zmarły metropolita senior podchodził do wyznaczonych mu ograniczeń, świadczy wydarzenie sprzed roku. 11 marca 2023 r. ingres do katedry gliwickiej odbywał bp Sławomir Oder. Abp Gołębiewski znalazł się w licznej biskupiej koncelebrze tej uroczystości. Kiedy wybuchł medialny skandal, rzecznik episkopatu ks. Leszek Gęsiak SJ przyznał, że „obecność abp. Gołębiewskiego pośród koncelebransów uroczystości w Gliwicach była złamaniem obowiązującego nakazu kościelnego”. Ale chwilę później usprawiedliwił obecnych hierarchów, podkreślając, że „zgodnie z prawem kościelnym arcybiskup senior podlega wyłącznie bezpośredniej jurysdykcji Stolicy Apostolskiej. Żaden z biskupów w Polsce, w tym również przewodniczący KEP, nie ma prawnych możliwości dyscyplinowania któregokolwiek z biskupów w podobnych sytuacjach”.
W komentarzu redakcyjnym pytałem wtedy: „Nawet jeśli przyjąć tłumaczenie, że [biskupi] nie mieli żadnego oparcia prawnego do zdyscyplinowania abp. Gołębiewskiego, pozostaje jeszcze przyzwoitość i zdrowy rozsądek. Dlaczego ani nuncjusz Salvatore Pennacchio, ani żaden z obecnych kardynałów (Kazimierz Nycz z Warszawy i Stanisław Dziwisz z Krakowa), ani przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki czy ktokolwiek z pozostałych biskupów nie postawił weta: »ksiądz arcybiskup nie może koncelebrować z nami mszy«?”.
Problem pogrzebu abp. Gołębiewskiego w krypcie katedralnej wywołuje analogiczne pytania. Czy odpowiedzialny za podjęcie tej decyzji abp Józef Kupny kierował się czymś więcej niż zasadą, że jeśli prawo czegoś nie zabrania, to na to pozwala?
Abp Wojciech Polak – trzeba przyznać – napisał samą prawdę: w świetle prawa kościelnego i postanowień Stolicy Apostolskiej wszystko się zgadza, pogrzeb w katedrze jest dopuszczalny. Prawa kanonicznego w biskupim spojrzeniu na rzeczywistość nie brakuje. Brakuje natomiast wyczucia, empatii czy wreszcie – solidarności z ofiarami, która jest chętnie głoszonym, ale zupełnie bezowocnym hasłem. I wreszcie: biskupom brakuje instynktu samozachowawczego.
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Masz konto? Zaloguj się
365 zł 95 zł taniej (od oferty "10/10" na rok)
