Promieniowanie kosmiczne to ślad dawnych i odległych zdarzeń w przestrzeni kosmicznej. Jego cząstki niosą tropy największych tajemnic Wszechświata. Przez powierzchnię naszej planety i przez nas samych w każdej chwili przelatują wysokoprzenikliwe cząstki powstające w efekcie oddziaływań pierwotnego promieniowania kosmicznego z atmosferą Ziemi. Naukowcy budują specjalne detektory, żeby wśród tych cząstek szukać odpowiedzi na największe pytania nauki.
SEE ENGLISH TRANSCRIPT HERE
Ale promieniowanie kosmiczne mogą wykrywać także… nasze zwyczajne smartfony. A to dzięki cyfrowemu aparatowi, a ściślej jego matrycy CMOS, która może rejestrować także ślady wysokoenergetycznych cząstek. Matryca jednego smartfona jest zbyt mała, żeby efektywnie zbierać informacje o zdarzeniach na kosmiczną skalę. Ale dzisiaj smartfona ma 2,71 miliarda ludzi na Ziemi*. Co by się więc stało, gdyby do pracy zaprząc miliony smartfonów na całym świecie? I połączyć ich siły z istniejącymi, specjalistycznymi detektorami?
Takie pytanie zadali sobie naukowcy z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. I stworzyli projekt CREDO (Cosmic Ray Extremely Distributed Observatory): ogólnoplanetarny, społecznościowy detektor promieniowania kosmicznego, który 11 września 2019 r. oficjalnie zainaugurował swoją działalność.
Adres URL dla Zdalne wideo
Rejestrowanie zdarzeń przez dużą liczbę smartfonów w wielu miejscach na kuli ziemskiej pozwala tropić korelacje czasowe między liczbami zarejestrowanych cząstek i wyciągać wnioski o zmianach w strumieniu promieniowania kosmicznego docierającego do naszej planety. Dzięki danym zgromadzonym przez społeczność CREDO naukowcy mają nadzieję przybliżyć się do odpowiedzi na tak wielkie pytania współczesnej nauki, jak to o kształt czasoprzestrzeni, grawitację kwantową czy ciemną materię. Ale liczą też, że dane na temat promieniowania kosmicznego pomogą także w prognozowaniu trzęsień ziemi czy badaniu wpływu tego promieniowania na ludzkie zdrowie.
Żeby wziąć w projekcie udział, wystarczy pobrać aplikację Credo Detector ze strony credo.science lub z Google Play (wersja na iOS jest w przygotowaniu) i uruchomić ją przy zasłoniętym obiektywie. Od teraz w poszukiwanie odpowiedzi na wielkie pytania nauki może się włączyć każdy z nas.
O tym wszystkim w najnowszym odcinku Podkastu Powszechnego opowiada koordynator projektu CREDO dr hab. Piotr Homola z IFJ PAN.
Adres URL dla Zdalne wideo
Wykorzytano utwór: Kevin MacLeod, "Fluidscape" (incompetech.com, filmmusic.io) na licencji CC BY
* W odcinku podkastu omyłkowo podaliśmy liczbę użytkowników wszystkich urządzeń mobilnych ("ponad 5 mld"), a nie tylko smartfonów (2,71 mld). Źródło: bankmycell.com
