Niewiele brakowało, a maszyny, które pomagają nam kroić warzywa, sprzątać podłogi, składać samochody i straszą nas w niezliczonych dziełach kultury, określalibyśmy dziś inaczej. Świetny pisarz czeski Karel Čapek planował początkowo nazwać sztucznych pracowników w swojej sztuce „labory” – od łacińskiego słowa oznaczającego pracę. Żalił się jednak bratu, artyście, że to sformułowanie jest dla niego za bardzo papierowe. „To nazwij ich »roboty«” – miał według późniejszej relacji rzucić Josef Čapek, nie odrywając się od malowania. W języku czeskim, w odróżnieniu od polskiego czy słowackiego, „robota” nie oznacza zwykłej pracy. W domyśle jest ciężka – niewolnicza, pańszczyźniana.

Alegoria rosyjskiej rewolucji

Taka wymowa bardzo pasowała Čapkowi w sztuce „R.U.R.” (od „Rossum’s Universal Robots”, w przekładzie Andrzeja Sieczkowskiego „Uniwersalne Roboty ­Rossu­ma”). Krytyk...