Obrady Episkopatu: Europa i nie tylko

„Stanowisko Episkopatu w sprawie integracji z UE jest dobrze znane i wielokrotnie powtarzane, więc nie ma pilnej potrzeby wydawania oddzielnego listu w tej sprawie” - mówił jeszcze przed zebraniem Prymas. Zazwyczaj dobrze poinformowana Ewa Czaczkowska pisała nawet w „Rzeczpospolitej”, że apel o udział wiernych w referendum znajdzie się jedynie w komunikacie, wydanym na zakończenie posiedzenia Episkopatu (słowo pasterskie biskupów jest odczytywane w kościołach, natomiast komunikat niekoniecznie). Mimo to list powstał, a z naszych informacji wynika, że jego przygotowanie powierzono abpowi Henrykowi Muszyńskiemu jeszcze podczas poprzedniego spotkania Episkopatu. Inna sprawa, że tekst był przedmiotem wielokrotnych przeróbek, choć zarówno zwolennicy, jak i przeciwnicy integracji wśród hierarchów ostateczne brzmienie uznali za „prounijne”, szczególnie przez odwołanie się do jednoznacznego cytatu z papieża. Abp Muszyński mówił na konferencji prasowej, że każdy, kto śledzi po-stawę Jana Pawła II, nie może mieć wątpliwości, iż bardzo wyraźnie dostrzega on miejsce Polski w strukturach europejskich. „Sprawa wejścia do Unii nie jest przedmiotem nauki wiary, ale dla ludzi wierzących autorytet moralny Ojca Świętego ma taki ciężar gatunkowy, że nieuwzględnianie tej wypowiedzi byłoby, delikatnie mówiąc, lekkomyślnością” - podkreślił metropolita gnieźnieński. Fragmenty słowa biskupów i przyjętego dwa dni wcześniej komunikatu z posiedzenia Komisji ds. Dialogu między Episkopatem a Polską Radą Ekumeniczną, drukujemy poniżej.

O integracji europejskiej biskupi rozmawiali także z gośćmi z zagranicy (wizyty hierarchów z innych krajów są tradycją wiosennych zebrań Konferencji Episkopatu), oraz z uczestnikami zorganizowanego przez Forum Świętego Wojciecha tzw. IV Zjazdu Gnieźnieńskiego. „Biskupi Europy patrzą na integrację jak na proces budowania wspólnoty, a nie tylko przystąpienia państw kandydujących do Unii Europejskiej” - tłumaczył podczas konferencji prasowej rzecznik Episkopatu o. Adam Schulz. Stąd m.in. projekt Środkowoeuropejskiego Dnia Katolików, obchodzonego pod hasłem „Chrystus - nadzieja Europy”, a obejmującego Austrię, Bośnię i Hercegowinę, Chorwację, Czechy, Polskę, Słowację, Słowenię i Węgry (zob. obok rubryka „Kościół w świecie”). Już teraz, po zakończeniu zebrania plenarnego, biskupi zawierzyli integrację europejską Opatrzności Bożej podczas modlitwy w kościele bł. Władysława z Gielniowa oraz na Polach Wilanowskich - w miejscu budowy świątyni Świętej Opatrzności Bożej.

*

Biskupi uaktywnili powołany latem ub.r. Zespół ds. Kontaktów z Przedstawicielami Kościoła Greckokatolickiego na Ukrainie. Wprawdzie, jak zapowiada jego przewodniczący bp Ryszard Karpiński z Lublina (członkami są także ks. prof. Leszek Adamowicz z KUL i prezes warszawskiego KIK Piotr Cywiński), Zespół nie będzie rozstrzygał spornych problemów historycznych, tylko skupi się na modlitwie, ale kontekst zbliżającej się 60. rocznicy tragicznych wydarzeń na Wołyniu jest aż nadto oczywisty. Pierwsze spotkanie Zespołu z przedstawicielami analogicznego Zespołu powołanego przez ukraiński Kościół greckokatolicki (na razie bez obserwatora ze strony tamtejszych łacinników) odbędzie się w dniach 8-9 maja w Lublinie.

Episkopat dyskutował nad dokumentem wzywającym do pojednania polsko-ukraińskiego, przypominającym słynny list biskupów polskich do niemieckich. O potrzebie takiego dokumentu wspominał kilkakrotnie kard. Józef Glemp. „Sprawa jest niezmiernie trudna i delikatna - powiedział KAI bp Karpiński. - Nie możemy adresować takiego wezwania wyłącznie do Kościoła greckokatolickiego, który reprezentuje tylko niewielką część społeczeństwa ukraińskiego. A za bolesne wydarzenia, np. rzeź na Wołyniu, odpowiada nie tylko ta część”. Na razie więc list nie powstanie, choć abp Jan Martyniak, greckokatolicki metropolita przemysko-warszawski zwraca uwagę, że Kościół nie może stać z boku, kiedy prezydenci Ukrainy i Polski przygotowują się do obchodów rocznicy mordów na Wołyniu.

Biskupi przyjęli natomiast projekt przepisów mówiących o obecności księży wmediach. Przewodniczący Rady ds. Środków Społecznego Przekazu bp Sławoj Leszek Głódź nie zdradził szczegółów, zapowiedział jednak, że przepisy zostaną zatwierdzone i ogłoszone w czerwcu. Powołał się przy tym na kanon 831, par. 1 Kodeksu Prawa Kanonicznego („W dziennikach, czasopismach lub periodykach, które wyraźnie atakują religię lub dobre obyczaje, wierni mogą coś zamieszczać jedynie dla słusznej i uzasadnionej przyczyny. Duchowni i członkowie instytutów zakonnych mogą to czynić jedynie za zgodą ordynariusza miejsca”), a przy okazji ujawnił, że prowincjał redemptorystów, o. Zdzisław Klafka poinformował kard. Glempa o powstaniu telewizji TRWAM, a Konferencja Episkopatu „przyjęła to do wiadomości”.

Na podobnym etapie co przepisy regulujące występy księży w mediach znajduje się Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin. Konferencja Episkopatu zatwierdziła dokument, ale jego szczegóły poznamy za kilka tygodni, po dokonaniu ostatecznej redakcji.

Na drugą już, pięcioletnią kadencję na stanowisku sekretarza Konferencji Episkopatu wybrano bpa Piotra Liberę, delegatem Episkopatu ds. duszpasterstwa emigracji został natomiast bp Ryszard Karpiński. Jego poprzednik, abp Szczepan Wesoły, powołany na to stanowisko przez Papieża, przeszedł 8 kwietnia na emeryturę. Obecnie, według nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego, organizowanie duszpasterstwa emigracji należy do kompetencji Konferencji Episkopatu. 

Fragmenty słowa biskupów w sprawie wejścia Polski do UE
Papieski drogowskaz

Po zakończeniu debaty publicznej na temat warunków przystąpienia Polski do Unii Europejskiej stajemy przed obywatelskim obowiązkiem podjęcia decyzji w referendum akcesyjnym. Ze względu na wielką wagę tego wydarzenia i konsekwencje, jakie za sobą pociągnie, biskupi raz jeszcze kierują swoje pasterskie słowo do wiernych Kościoła i ludzi dobrej woli.

W obecnej chwili Naród polski staje przed ważną decyzją dołączenia do innych krajów europejskich, aby wespół z nimi budować pełniejszą wspólnotę i nową rzeczywistość społeczną, polityczną i gospodarczą na naszym kontynencie. Kościół jako Sakrament jedności człowieka z Bogiem i ludzi między sobą, którego wewnętrzną zasadą życia jest Miłość, wyprzedza wszystkie wspólnoty ziemskie a przynależność do niego stanowi jeszcze mocniejsze zobowiązanie do budowania wspólnoty także w wymiarze doczesnym. Dlatego każdy Polak, tym bardziej człowiek wierzący, w poczuciu odpowiedzialności za przyszłość i należne naszej Ojczyźnie miejsce w rodzinie narodów europejskich, powinien wziąć udział w referendum. Człowiek wierzący powinien oddać głos zgodnie z możliwie pełnym rozeznaniem i sumieniem uformowanym przez wiarę oraz przez wypływające z niej obiektywne moralne kryteria. Przypominamy jednocześnie, aby nie ulegać w tak ważnej sprawie propagandzie, z którejkolwiek strony by ona pochodziła.

Dla człowieka wierzącego, ale także dla ludzi dobrej woli, którzy cenią doświadczenie Kościoła w sprawach ludzkich, niezawodnym drogowskazem jest nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II, który upominając się o prawa wiary, religii i moralności chrześcijańskiej w zjednoczonej Europie wyraźnie dostrzega miejsce Polski w strukturach europejskich. Papież przypomina: „Słuszne jest dążenie do tego, aby Polska miała swe należne miejsce w ramach politycznych i ekonomicznych struktur zjednoczonej Europy. Trzeba jednak, aby zaistniała w nich jako państwo, które ma swoje oblicze duchowe i kulturalne, swoją niezbywalną tradycję historyczną, związaną od zaran ia dziejów z chrześcijaństwem. Tej tradycji, tej narodowej tożsamości Polska nie może się wyzbyć. Stając się członkiem Wspólnoty Europejskiej Rzeczpospolita Polska nie może tracić niczego ze swych dóbr materialnych i duchowych, których za cenę krwi broniły pokolenia naszych przodków” (Jan Paweł II, Przemówienie do Ambasadora RP przy Stolicy Apostolskiej, 3 XII 2001). W dużym stopniu od nas samych zależy, w jakim wymiarze słowa te staną się rzeczywistością.

Wprawdzie sprawa wejścia do Unii nie jest przedmiotem nauki wiary, jednak wierzący, a także wszyscy ludzie dobrej woli powinni poważnie uwzględnić w swoich wyborach głos papieża, widzialnej Głowy Kościoła mającego wielkie doświadczenie w sprawach ludzkich oraz najwyższego współczesnego autorytetu moralnego. Biskupi mają świadomość, że z samej wiary katolickiej nie można bezpośrednio wyprowadzić stanowiska w sprawie referendum akcesyjnego, dlatego usiłują zrozumieć różne stanowiska, niepokoje i krytykę. Równocześnie apelują, by wznieść się ponad wszelkie podziały, uprzedzenia i wzajemne niechęci i w sprawie narodowej tak wielkiej wagi, jaką jest przystąpienie Polski do Wspólnoty Europejskiej,wyrazić wolę, która najlepiej służyć będzie szeroko pojętemu dobru Ojczyzny. Odpowiedź na pytanie referendalne nie powinna być traktowana w kategorii grzechu, lecz w kategorii cnoty roztropności oraz obywatelskiej odpowiedzialności i troski za dziś i jutro naszej Ojczyzny.

Jesteśmy świadomi, że jednocząc się w ramach Wspólnoty Europejskiej stajemy nie tylko przed szansą, ale także i przed nowymi wyzwaniami. Wraz z Kościołami ewangelickimi oraz Komisją ds. Dialogu między Episkopatem Polski a Radą Ekumeniczną wyrażamy nadzieję, że w procesie integracji zostanie uszanowana zarówno tożsamość narodowa i wyznaniowa, jak i odmienność oraz różnorodność. W tej dziejowej chwili, potrzeba nam wszystkim szczególnego światła i wsparcia Bożego. Dlatego biskupi proszą, aby wysiłkom zmierzającym ku coraz pełniejszej integracji narodów i społeczeństw towarzyszyła modlitwa całego Kościoła Bożego, szczególnie w Wigilię Uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Ducha Świętego prosimy o szczególne światło, a Świętych Patronów Polski i Europy o szczególne orędownictwo.

Kardynałowie, Arcybiskupi i Biskupi zebrani na 322. Zebraniu Plenarnym Konferencji Episkopatu Polski

Warszawa, 2 maja 2003 r.

Fragmenty komunikatu Komisji ds. Dialogu między Episkopatem a Polską Radą Ekumeniczną

Odważnie do Europy

W dniu 30 kwietnia br. w siedzibie Polskiej Rady Ekumenicznej w Warszawie obradowała Komisja Dialogu między Episkopatem Polski a Polską Radą Ekumeniczną. Obradom przewodniczyli: abp A. Nossol (rzym.-kat.) i abp Jeremiasz (prawosławny). (...)

Przypomniano pozytywne nastawienie Episkopatu Polski i Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej wobec procesu integracji z Unią Europejską. Zwrócono uwagę na fakt, że Kościoły, poprzez dążenie do jedności między wszystkimi chrześcijanami, wyprzedzają europejskie procesy zjednoczeniowe między narodami i państwami. Podkreślono, że Polska stoi przed historyczną decyzją o dołączeniu do krajów, które budują nową rzeczywistość społeczną i polityczną naszegokontynentu na bazie wolności, równości, solidarności i demokracji. Przypomniano, że z taką Europą więcej nas łączy niż dzieli. Członkowie Komisji dostrzegają zagrożenia natury moralnej i duchowej, z którymi przyjdzie nam się zmierzyć w nowej rzeczywistości. Ich przedsmak już jest doświadczany. Mimo to odważnie, w imię Boże, Kościoły chcą wyjść naprzeciw tym wyzwaniom.

Członkowie Komisji uważają, że ponieważ Europa chce być z Polską, dlatego Polska powinna być z Europą.

W tym kontekście Komisja uważa, że udział w referendum jest obowiązkiem każdego dojrzałego obywatela.

Sekretarz Komisji
Bp Edward Puślecki