Franciszek do wstrzyknięcia
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Franciszek poznał go trzydzieści lat temu – gdy Fernández, młody ksiądz z Cordoby, robił doktorat z teologii biblijnej na Uniwersytecie Katolickim w Buenos Aires, a Jorge Bergoglio właśnie został arcybiskupem stołecznej diecezji. Dziesięć lat później ks. Victor Manuel, po krótkim okresie pracy w parafii, diecezjalnym seminarium i kurii biskupiej w rodzinnej diecezji, był już wykładowcą i wicedziekanem wydziału teologicznego w stolicy. Ważnym momentem w jego karierze był udział w konferencji episkopatów Ameryki Łacińskiej w Aparecidzie, w 2007 r., gdzie pomagał przyszłemu papieżowi w pracach nad przygotowaniem dokumentu końcowego.
Papieski ghostwriter
O znaczeniu tej konferencji nie tylko dla Kościoła latynoamerykańskiego, ale także powszechnego, można pisać wiele. To z dokumentów Aparecidy pochodzą tak ważne dla pontyfikatu Franciszka idee opcji na rzecz ubogich, teologii ludu, nawrócenia misyjnego i duszpasterskiego, troski o stworzenie.
Niespełna dwa lata później kard. Bergoglio rozpoczął walkę z Watykanem o nominację rektorską dla swego najbliższego współpracownika. Mianował go na to stanowisko w grudniu 2009 r., ale Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej przez prawie dwa lata nie zgadzała się na tę kandydaturę – powodem były dwa artykuły Fernándeza z zakresu teologii moralnej, w których (zdaniem krytyków) propagował „etykę sytuacyjną”. Kard. Bergoglio nie ustąpił, pisząc do Watykanu odwołania i interweniując osobiście w kongregacji. Postawił na swoim i w 2011 r. ks. Fernández złożył rektorską przysięgę. Gdy tylko Jorge Bergoglio został papieżem, mianował swego współpracownika arcybiskupem.
Już w pierwszych latach pontyfikatu Franciszka Fernández był uważany za jego doradcę, choć formalnie – jak każdy biskup – pozostawał jedynie szeregowym członkiem niektórych kongregacji. Analitycy papieskich tekstów znajdywali w nich jednak fragmenty bliźniaczo podobne do sformułowań zawartych we wcześniejszych artykułach Fernadeza. Tajemnicą poliszynela było, że argentyński hierarcha jest współautorem najważniejszych dokumentów tego pontyfikatu: encyklik „Evangelii Gaudium” i „Laudato si” oraz adhortacji „Amoris Laetitia”.
Wielokrotnie bronił Franciszka w mediach włoskich i argentyńskich, przekonując, że to papież cieszy się szczególną asystencją Ducha Świętego, a nie krytykujący go biskupi, kardynałowie czy nawet prefekt Kongregacji Nauki Wiary (była to aluzja do wypowiedzi kard. Gerharda Ludwig Müllera, że jego kongregacja powinna czuwać nad poprawnością doktrynalną papieskich wypowiedzi i publikacji). Odpierał zarzuty, że Franciszek narusza tradycję Kościoła, dowodząc, że rozwój doktryny i dostosowywanie jej do zmieniającej się rzeczywistości były w tej tradycji stale obecne.
CZYTAJ TAKŻE
PAPIESKI WYSŁANNIK W MOSKWIE. CZY POKOJOWA MISJA WATYKANU MOŻE SIĘ UDAĆ >>>
W oficjalnym biogramie, opublikowanym przez Watykan po ogłoszeniu nominacji na prefekta Dykasterii Nauki Wiary, wspomina się o ponad 300 pracach naukowych arcybiskupa, choć złośliwi komentatorzy – zwłaszcza europejscy i z Ameryki Północnej – twierdzą, z właściwą sobie wyższością wobec Latynoamerykanów, że większość z nich to nic nie wnosząca do teologii publicystyka. Wypominają mu też publikację z 1995 r. – o sztuce pocałunku – która oczywiście nie jest ujęta w bibliografii autora.
Zarzuty dużo poważniejszego kalibru zgłasza natomiast serwis zajmujący się badaniem zaniedbań biskupów w sprawach o nadużycia seksualne księży. Autorzy oskarżają abp. Fernándeza, który od 2018 r. zarządzał archidiecezją La Plata, że nie dał wiary ofiarom, ale do końca bronił oskarżanego przez nich księdza, nawet gdy ten miał postawione zarzuty prokuratorskie. Ta sprawa znana była papieżowi, Fernández miał nawet bronić się przed objęciem dykasterii, dopóki nie zostanie wyjaśniona. Papież przekonał go obietnicą, że nie będzie musiał osobiście zajmować się sekcją dyscyplinarną, czemu dał zresztą wyraz w liście do nominata.
Koniec epoki Ratzingera
„Dykasteria, którą będziesz kierować, stosowała kiedyś niemoralne metody. Były to czasy, w których zamiast promować wiedzę teologiczną, zajmowano się ściganiem ewentualnych błędów doktrynalnych. Oczekuję od ciebie bez wątpienia czegoś zupełnie innego” – pisze Franciszek z właściwym sobie przekonaniem, że za jego pontyfikatu zmienia się wszystko (a poprzednicy torturowali nieprawomyślnych teologów w piwnicach Palazzo del Sant’Uffizio).
Podkreśla, że zadaniem prefekta ma być, owszem, „strzeżenie wiary”, ale nie poprzez narzucanie jednego sposobu jej wyrażania, bo „do wzrostu Kościoła mogą przyczynić się różne kierunki myśli filozoficznej, teologicznej i duszpasterskiej”.
To sugestia, że dykasteria nie ma być urzędem kontroli publikacji, ale teologicznym zapleczem ewangelizacji współczesnego świata, z którym Kościół powinien prowadzić rozmowę i z którym wspólnie powinien szukać odpowiedzi na pytania stawiane przez naukę i postęp. Ma być też organem weryfikującym, czy dokumenty Kościoła, publikowane przez poszczególne jego urzędy, są zgodne nie tylko „z duchem odwiecznego nauczania”, ale „uwzględniają też najnowsze Magisterium”.
CZYTAJ TAKŻE
WIELKA GRA: NIEMCY KONTRA WATYKAN: Niemieccy biskupi złożyli na ręce papieża kilka rewolucyjnych postulatów. Czy uda im się przekonać do nich episkopaty innych krajów, a także Franciszka? Przed październikowym synodem w Kościele toczy się wielka gra >>>
Nominacja nowego prefekta jest też dla Franciszka okazją, by pokazać, jakiej postawy oczekuje od wszystkich teologów. Nie jest tajemnicą, że papież nie ceni akademików, uprawiających „teologię zza biurka”, a jest zwolennikiem tych, którzy refleksję teologiczną wprzęgają w praktykę duszpasterską. Teologia ma służyć głoszeniu Ewangelii i nawróceniu, a nie „twardym, zimnym, logicznym wywodom”, których jedynym celem jest dominacja i przekonanie do własnej racji. „Potrzebujemy przekonująco mówić o Bogu, który kocha, przebacza, zbawia i wyzwala. Który stawia na człowieka i powołuje go do braterskiej służby” – pisze papież, dodając, że w wielości sposobów wyrażania wiary nie ma miejsca jedynie na te koncepcje, które odrzucają wszechmoc i miłosierdzie Boga.
Wydaje się niemal pewne, że zmiana kierownictwa jednego z najważniejszych urzędów doktrynalnych i powierzenie go osobie o podobnym do Franciszkowego sposobie myślenia, ma związek ze zmianami, jakich papież zamierza dokonać w najbliższym czasie – być może przy okazji synodu powszechnego, który rozpocznie się w październiku (abp Fernández przejmuje kierownictwo dykasterii od września). Jest też prawdziwym końcem ponad 40-letniej epoki Ratzingera: odchodzący z urzędu Luis Ladaria Ferrer był ostatnim (trzecim z kolei) prefektem z grona najbliższych współpracowników Benedykta XVI i podzielających jego wizję „strzeżenia depozytu wiary”.
