23 stycznia 1793 r. caryca Katarzyna II i król pruski Fryderyk Wilhelm II podpisali kolejny – drugi już – traktat podziałowy Rzeczpospolitej (pierwszego dokonano w 1772 r., z udziałem także Austrii). Teraz Rosja zagarnęła ogromny obszar ciągnący się od Wileńszczyzny przez województwa mińskie i brzeskolitewskie aż po obecną Ukrainę, w tym Wołyń i Podole. Prusy zagrabiły Wielkopolskę, Kujawy, część Mazowsza, Toruń i Gdańsk. Mieszkańców przymuszano pod groźbą kary do złożenia hołdu nowym władcom, tzw. homagium.

Uliczna rymowanka tak ujęła zdarzenia poprzedzające drugi rozbiór, w tym konfederację targowicką (będącą reakcją na reformy Sejmu Wielkiego i konstytucję 3 maja): „Zwiódł król pruski marszałków, marszałkowie posłów / A carowa rosyjska targowickich osłów”. Inny anonimowy wiersz komentował to, co nastąpiło później: „Stęskniona w kącie zbrodnia siedziała /...