Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Maria Winowska była zaufaną współpracowniczką Prymasa. W jej korespondencji z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, dyrektorem polskiej sekcji Radia Wolna Europa, najwięcej miejsca zajmuje właśnie „Boss”, jak go czasem nazywają, Wielki Rozgrywający bitwę o Kościół.
Urodzona w 1904 r. (Nowak-Jeziorański był o 10 lat młodszy), Winowska studiowała we Lwowie filologię klasyczną i romańską, miała doktoraty z filozofii i teologii. Działała w „Odrodzeniu”, związała się ze środowiskiem Lasek, była współzałożycielką pisma „Verbum”, ustąpiła jednak z funkcji sekretarza redakcji wobec różnicy zdań z ks. Władysławem Korniłowiczem. W 1939 r. przedostała się do Francji, brała udział w ruchu oporu. Po wojnie pozostała w Paryżu. Publikowała w Polsce (m.in. w „TP”) i we Francji. Wydała 38 książek (głównie po francusku), przede wszystkim o wybitnych postaciach katolicyzmu. Jej prace przekładano na osiem języków, od angielskiego po arabski, w 1950 r. otrzymała nagrodę Akademii Francuskiej za książkę o ojcu Kolbem. Pisała o sytuacji katolików w Polsce, na Litwie i w Rosji, utrzymywała kontakt z rosyjskimi dysydentami (Sacharowem, Sołżenicynem i Bukowskim). Przyjaźniła się z wielkimi myślicielami katolickimi, np. Gabrielem Marcelem, zdobyła zaufanie kardynałów Hlonda, Wyszyńskiego i Wojtyły, sympatią darzył ją sekretarz Pawła VI prałat Pasquale Macchi.
W latach 60. miała stały dostęp do Prymasa, współredagowała listy do episkopatów zapraszające na obchody milenium. Zasiadała w gremiach decydujących o przyznawaniu stypendiów Polakom, była mężem zaufania Polskiego Porozumienia Niepodległościowego. Na spotkania z Prymasem jeździła do Rzymu na własny koszt – publikacje książkowe zapewniały jej finansową niezależność. Z poczuciem misji zabiegała o przekłady swoich książek informujących o sytuacji wierzących w krajach bloku komunistycznego. Ważne książki o PAX-ie („Dieu contre Dieu”) i o Kościele w Polsce („La Pologne défend son âme”) opublikowała pod męskimi pseudonimami.
W sądach apodyktyczna, czasem traktowała ludzi nieco z góry i oceniała ich surowo. Była przekonana, że władze w Polsce, ludzie PAX-u i osobiście Janusz Zabłocki usiłują ją zniszczyć. W listach z 1978 r. pisze, że wrogowie źle do niej nastawili otoczenie Prymasa, i dzieli się przekonaniem, że pojawiające się u niego oznaki sklerozy mogą być niebezpieczne. Krytykę swojej książki przez Prymasa składa na karb jego stanu umysłowego; wedle jej relacji kością niezgody miało być postawienie na jednej płaszczyźnie kard. Wyszyńskiego i Adama Michnika. Nowak odpowiada, że jest zaskoczony, bo właśnie spotkał się ze Stanisławem Stommą, który twierdzi, że Kardynał jest w doskonałej kondycji intelektualnej...
Listy te są zapisem niezliczonych projektów działań, informacji o ludziach i sprawach. Zapisem pola bitwy, bo oboje korespondenci walczyli z reżimem komunistycznym, jego ukrytymi i domniemanymi agentami. To ważny dokument epoki. Inaczej czyta go ktoś, kto – jak niżej podpisany – znał oboje autorów, ale lekturę polecam wszystkim. ©℗
Jan Nowak-Jeziorański, Maria Winowska KORESPONDENCJA 1955–1989, wstęp i opracowanie Andrzej Nowak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 2016
