Szkolna propaganda, czyli młody Rosjanin uczy się historii najnowszej

W putinowskiej Rosji historia jest jednym z instrumentów prowadzenia polityki. Prezydent lubuje się w tworzeniu parahistorycznych narracji służących bieżącym celom politycznym. Rosyjska skorupka powinna nasiąknąć odpowiednio spreparowanym przekazem już za młodu. Zatem od nowego roku szkolnego uczniowie będą wchłaniać zalecane treści z podporządkowanego polityce podręcznika historii najnowszej.

Rosyjska ruletka

Co dziś dzieje się w Rosji? Czy ten kraj da się zrozumieć? Jaka przyszłość go czeka? Co czwartek zapraszamy do autorskiego serwisu Anny Łabuszewskiej, eskpertki ds. rosyjskich.

Wymianę podręczników historii w rosyjskim systemie edukacji rozpoczęto od klas najstarszych – 10 i 11, w kolejnym roku szkolnym zostaną wprowadzone nowe książki dla klas 5-9. Prace nad podręcznikiem koordynował doradca prezydenta Władimir Miedinski, znany z kreatywnego podejścia do wydarzeń historycznych (warto przypomnieć w tym kontekście epizod z poprawianiem przez niego historii wielkiej wojny ojczyźnianej). Wspomagał go naukowo profesor Anatolij Torkunow, rektor MGIMO, uczelni będącej kuźnią kadr dla rosyjskiej dyplomacji i innych ważnych struktur państwowych. Na marginesie: jeszcze niedawno prof. Torkunow stał na czele rosyjskiej części polsko-rosyjskiej grupy ds. trudnych i patronował wspólnym badaniom wspólnej historii, w tym zbrodni katyńskiej.

Inwazja na Ukrainę: co każdy uczeń wiedzieć powinien

Główny akcent położono w opowieści dla uczniów starszych klas na uzasadnieniu inwazji na Ukrainę. Krok po kroku autorzy prowadzą młodych ludzi przez propagandowe tezy Kremla. „Idee fixe Zachodu to destabilizacja sytuacji wewnątrz Rosji”. „Scenariusz rozpadu Rosji był przećwiczony przez NATO w Jugosławii”. „Proamerykański reżim Saakaszwilego napadł na Osetię Południową związaną z Rosją wielowiekową przyjaźnią i wspólną historią”. Na liście grzechów Zachodu, na które Rosja nie mogła nie zareagować, znalazł się również demontaż pomników wdzięczności Armii Czerwonej w Europie Środkowo-Wschodniej. Oraz „odrodzenie nazizmu w państwach bałtyckich”. A zaraz za tym „pojawienie się nazizmu w Ukrainie”. Władze w Kijowie nazywane są konsekwentnie „juntą”, która doszła do władzy na fali „krwawego buntu 2014”. A „wściekła narodowa, językowa i kulturowa przemoc agresywnej mniejszości wobec większości” to opis sytuacji na Donbasie, która wymagała interwencji i niesienia przez Moskwę pomocy miażdżonej przez Ukraińców rosyjskojęzycznej ludności. Nad wszystkimi nieprawościami rzecz jasna powiewa gwiaździsty sztandar Stanów Zjednoczonych, które są głównym rozsadnikiem zła. A wymuszone przez wuja Sama dążenie Ukrainy do NATO „byłoby końcem cywilizacji. Do tego nie wolno było dopuścić”. Dlatego szlachetna Rosja z poświęceniem uderzyła 24 lutego 2022 r. na Ukrainę. Podręcznik nadąża za wydarzeniami, które mają miejsce i po tej dacie. Jest w nim i potępienie „zagranicznych agentów”, i wzmianka o fejkach dyskryminujących rosyjską armię, i o nowych bohaterach, którzy wsławili się na polu walki podczas „specjalnej operacji wojskowej”, i o „nowych terytoriach”, w których nareszcie zapanowało szczęście.

Medinski na konferencji prasowej zapewniał, że podręcznik różni się od klasycznych podręczników historii – jest w nim mniej suchych faktów, dat, liczb, język jest sprężysty, narracja żywa. Zapomniał dodać, że istotą tego tworu dla szkół jest czysta propaganda.  

Rosja zawsze ma rację

Politolog Aleksiej Makarkin napisał na Telegramie: „Nowy podręcznik historii to książka przeznaczona dla tych, którzy za chwilę dostaną wezwanie do armii i dla ich dziewczyn. (…) Władze są zainteresowane, aby młodzi zgłaszali się do wojska, a nie spieszyli w stronę Wierchniego Larsu (przejście graniczne na granicy Rosji i Gruzji, przez które przeszła wielka fala uchodźców po ogłoszeniu przez Putina częściowej mobilizacji we wrześniu 2022 r.). I żeby dziewczyny nie namawiały ich do wyjazdu za granicę, a apelowały o wypełnienie obywatelskiego obowiązku służby. (…) Podręcznik ma pokazać bezwarunkową rację Rosji w jej odwiecznej walce z Zachodem. Również w naszych czasach. W społeczeństwie mobilizowanym do walki, okopanym w oblężonej przez wrogów zewnętrznych twierdzy podręczniki wypełniają rolę dodatkowego instrumentu mobilizacji” (czytaj więcej >>>). Bo zadanie tego podręcznika nie polega na tym, aby uczyć, ale aby wywoływać emocje, przede wszystkim gniew i chęć odwetu.

ATAK NA UKRAINĘ: czytaj więcej w serwisie specjalnym >>>

Na koniec jeszcze jeden charakterystyczny cytat z podręcznika: „Zachód dostarczył ukraińskiemu reżimowi wiele broni i pieniędzy, a przeciwko Rosji zostały wprowadzone bezprecedensowe sankcje. Następnie Zachód ukradł wszystkie aktywa państwowe Rosji, umieszczone w zachodnich bankach na łączną kwotę 300 mld dolarów. Podobnie zostały ukradzione środki rosyjskich korporacji, osobiste majątki obywateli Rosji. Może chodzić o biliony dolarów”. I dalej wniosek: „W istocie działania Zachodu niczym nie różnią się od kradzieży dokonywanych w naszych muzeach przez nazistowskich okupantów w latach wielkiej wojny ojczyźnianej”. O tym, że pociągi z dziełami sztuki zrabowanymi na „wyzwolonych” terenach po wojnie pojechały na wschód, podręcznik nie wspomina. Jak i o innych wydarzeniach, które nie pasują do wizji Putina.