Książki w pigułce. Recenzje nowości wydawniczych

Nerwy i wirusy

Eseje koreańskiego filozofa można czytać w parze z książką Jonathana Crary’ego „24/7. Późny kapitalizm i koniec snu”. Han opowiada o świecie, który wymaga nieustannej dostępności, prowadzącej do zmęczenia i wyczerpania. Ale ciekawie wypada tu konfrontacja z teoriami włoskiego filozofa Roberta Esposita, autora koncepcji z zakresu biopolityki. Han odrzuca jego punkt widzenia, ogłaszając (w tekstach sprzed pandemii) koniec „wieku wirusów” i wejście w „wiek neuronów”. Kiedy jednak przychodzi do zamykania granic i tworzenia obostrzeń, musi do teorii immunizacji Esposita powrócić. Otwarte pozostaje pytanie, jak doświadczenie przechorowania COVID-19 wpłynęło na każdego z nas. Nawet jeśli wyparliśmy lęk, long covid objawia się poprzez problemy z pamięcią i koncentracją. „Przemoc neuronalna”, która miała świadczyć o zmierzchu teorii Esposita, przyszła ze strony nowego, globalnego wirusa. ©(P) MOC

▪ Byung-Chul Han, SPOŁECZEŃSTWO ZMĘCZENIA I INNE ESEJE,
przeł. Rafał Pokrywka, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2022

Agent Kupfer

Czy można napisać coś rewolucyjnego o tak poczciwej postaci jak Mikołaj Kopernik? Okazuje się, że być może nie znamy nawet prawdziwego nazwiska astronoma. W dokumentach, które przywołuje Orliński, ojciec Kopernika figuruje jako drobny kupiec handlujący miedzią. Zbiegiem okoliczności miedź to po łacinie copper, cuprum, po niem. Kupfer. Autora „Rewolucji” interesuje Kopernik polityk, dyplomata i potencjalny szpieg, nawet podwójny agent, człowiek niespokojnej epoki, trochę podobnej do naszej. Dużo tu zagadek i domysłów. Jakie były jego relacje z Kościołem? Dlaczego był związany z Warmią, w której pierwsze wyższe uczelnie pojawiły się dopiero w drugiej połowie XX w.? Wiemy, że studiował we Włoszech, ale z drugiej strony – mało tam śladów na jego temat w jakichkolwiek dokumentach. Dlaczego? W końcu powszechnie spisywano wtedy wspomnienia, prowadzano dzienniki podróży i bogatą korespondencję prywatną. ©(P) MOC

▪ Wojciech Orliński, KOPERNIK. REWOLUCJE, Agora, Warszawa 2022

Wierzyć i dbać

Irmina Wolniak jest jedną z liderek zielonoświątkowego zboru Radość Życia w Gdańsku, graficzką oraz absolwentką szkoły biblijnej. Od kilku lat popularyzuje duchowość zdrową emocjonalnie – czyli podejście do wiary, w którym ważną rolę odgrywają przeżywane uczucia. Jesteśmy stworzeni na Boży obraz i dotyczy to również sfery emocjonalnej – podkreśla. Z takiego podejścia wyrastają jej refleksje biblijne. Nasza wiara – zaznacza pastorka – jest chrystocentryczna, „umieszczenie Jezusa w centrum własnych myśli, słów i tego, co robimy, pozwala je uporządkować w momencie, kiedy przychodzi zwątpienie, chaos i trudności”. Przypomina też, że zbawienia nie osiąga się w wyścigu na dobre uczynki, ale przez łaskę. To nauczanie oczywiste dla współczesnej katolickiej teologii (i dzielone z wieloma odłamami protestantyzmu), ale mało obecne w duszpasterstwie i katechezie. Tym bardziej warto wychylić się za płot naszego wyznaniowego podwórka. ©(P) MACIEJ MÜLLER

Cała recenzja książki Irminy Wolniak dostępna jest w osobnym tekście

▪ Irmina Wolniak, ZDROWY EMOCJONALNIE PLAN CZYTANIA BIBLII VOL. 1, 2022, książka dostępna w wersji elektronicznej w internetowym sklepie autorki

Głos rewolucji

Wielka poetka języka portugalskiego, pierwsza kobieta-laureatka Nagrody Camõesa. Jej twórczość była dotąd w Polsce słabo znana, teraz tę lukę wypełni wybór jej utworów, który przygotował Gabriel Borowski. Dodajmy, że jest to wybór dokonany nie z całej twórczości poetki, lecz z książek, które ukazywały się od roku 1962 – w jakimś sensie przełomowego dla jej poetyckiej drogi. Była poetką równowagi. Nie przypadkiem sławę przyniosły jej wiersze, które były reakcją na rosnącą opresję reżimu Salazara, a później na uwolnienie od niego, jakie przyniosła rewolucja goździków. Opisywała doświadczenie wygnania we własnym kraju, życia wśród demagogii i półprawd, ale potrafiła też zapisać moment wyzwolenia, chwilę wyjścia „z nocy i z ciszy”. Wybrana przez nią poetyka pozwoliła wyrazić to, co było przeżyciem zbiorowym i jednocześnie najgłębiej osobistym – odzyskania głosu, a tym samym odzyskania rzeczywistości. © WOJCIECH BONOWICZ

Czytaj całą recenzję tomiku Andresen

▪ Sophia de Mello Breyner Andresen, OTO JA. WIERSZE WYBRANE, Przeł. Gabriel Borowski, Wydawnictwo Lokator, Kraków 2022

Pustynna czerwień

Druga część wiernej adaptacji dzieła Franka Herberta. Autorzy ilustracji to wybitni rysownicy, laureaci najważniejszych nagród w świecie komiksu, pracujący m.in. dla ­Marvela, DC Comics, zapraszani do współpracy przez Davida Lyncha. Charakterystyczna dla tej serii jest oszczędność kolorów, operowanie monochromatyczną skalą. Wybrane partie opowieści odpowiadają w ten sposób konkretnemu miejscu akcji oraz jej czasowi, dzięki czemu widać, jak pustynia przenika bohaterów Herberta, jak powoli stają się oni jej organiczną częścią. Chwyt doskonale zresztą znany miłośnikom słynnej, wielokrotnie nagradzanej serii czarnych kryminałów „Blacksad”, w której kolory reprezentowały różnice poglądów bohaterów, polaryzacje poszczególnych grup itd. Nieco nudna, nieprzemyślana jest część dialogowa, przez co kadry momentami zbyt mało różnią się między sobą, nie oddając wystarczająco dobrze emocji postaci. ©(P) MOC

▪ Frank Herbert, Brian Herbert, Kevin J. Anderson, il. Raul Allen, Patricia Martin,
DIUNA. POWIEŚĆ GRAFICZNA. KSIĘGA 2. MUAD’DIB, przeł. Marek Marszał, Andrzej Jankowski, Rebis, Poznań 2022

Inna babcia

Dorośli czytelnicy uśmiechną się już przy pierwszym zdaniu tej książki, wprowadzającym w małą rozprawkę na temat natury dobrej opowieści. „Zauważyliście, że każda się jakoś zaczyna? Zwykle od tego, że w życiu głównego bohatera coś się wydarza. Coś bardzo doniosłego i znaczącego”. Tytułową Maję poznajemy w najważniejszym dniu jej życia, gdy mama zapowiada, że muszą prędko odbyć naradę rodzinną. Otóż rodzice, naukowcy zajmujący się badaniem klimatu, informują dziewczynkę, że planują dłuższą delegację na stację badawczą na Spitsbergen – krainę fok, morsów i maskonurów. Maja będzie musiała zostać pod opieką babci Irenki, właścicielki kota Rumianka i kanarka Pepe. Jak dziewczynka zareaguje na tę wiadomość? Jakie przygody czekają ją w tajemniczym domu i ogrodzie nietuzinkowej Ireny? I co kryje tajemnicza szuflada? W środku wyjątkowo ciepłe (mimo że pozbawione koloru) rysunki wrocławskiej ilustratorki Katarzyny Kołodziej. ©(P) MOC

▪ Agnieszka Krawczyk, il. Katarzyna Kołodziej, MAJA I TAJEMNICZA SZUFLADA, Frajda, Poznań 2022

Sezonownik

Najpierw rzucają się w oczy świetne, dynamiczne ilustracje Justyny Kulik złożone z dużych, barwnych plam, pokazujące nie tylko bohaterów historii, ale i świat przedstawiony, w dużych zbliżeniach albo z odległych perspektyw. Kulik tworzy własną narrację, co sprawia, że książkę obejrzymy nieraz. Na przykład śledząc, jak z miesiąca na miesiąc (książka napisana jest w porządku kalendarzowym, z podziałem na dwanaście części) zmieniają się barwy – z zimowo-
-chłodnych szarości i błękitów w cytrynowo-słoneczne, a potem słomiano-rude. Następnie przejdziemy do samych historii z życia Ignasia i jego starszej siostry Michasi, którym na co dzień towarzyszy – trochę jak u Krawczyk – babcia Helena, zupełnie jednak inna niż babcia Irenka. Opowieść o przyjaźni, dzieleniu się, kolorach, przyjemnościach, odpowiedzialności za innych oraz – last but not least – modlitwie. ©(P) MOC

▪ Hanna Sołtysiak, il. Justyna Kulik, PREZENT Z NIEBA. 12 HISTORII OD PRZYJACIELA, Wydawnictwo W drodze, Poznań 2022

Pirat Jej Królewskiej Mości

Najnowsza książka amerykańskiego dziennikarza i autora biografii Marco Polo oraz bestselleru o pamiętnym rejsie Magellana „Poza krawędź świata”. Bergreen tym razem przedstawia burzliwe przygody sir Francisa Drake’a, który – potajemnie wysłany przez Elżbietę I w rejs dookoła świata – zdobył sławę przede wszystkim za sprawą swoich pirackich dokonań. Jednocześnie Drake był pierwszym kapitanem, który opłynął świat – Magellan zmarł bowiem podczas podróży, nie doczekawszy jej finału. W ojczyźnie został legendą, skrzyżowaniem niedościgłego odkrywcy z bohaterem w typie Robin Hooda, choć przecież handlował także niewolnikami. Znacząco przyczynił się do powstania imperium brytyjskiego, uosabiał przemianę Anglii w Wielką Brytanię. Przez całą karierę, będąc narzędziem imperialnych ambicji Elżbiety, skrupulatnie gromadził rodzinny majątek. ©(P) MOC

▪ Laurence Bergreen, W POSZUKIWANIU IMPERIUM, przeł. Tomasz Hornowski, Rebis, Poznań 2022