Wniosek do Trybunału Konstytucyjnego i osiem zawiadomień do prokuratury – to pokłosie trzech kontroli przeprowadzonych przez NIK w zakresie walki z pandemią. Najwyższa Izba Kontroli wzięła pod lupę wydatki covidowe, powstanie specjalnego funduszu covidowego oraz m.in. tworzenie i działalność szpitali tymczasowych.
Narracja, jaką próbują w kwestii pandemii narzucać politycy partii rządzącej, jest prosta: covid-19 był kataklizmem, na który świat nie był przygotowany, więc siłą rzeczy Polska również gotowa być nie mogła. A i tak na tle innych krajów poradziliśmy sobie dobrze (najgorliwsi mówią wręcz: „znakomicie”, „rewelacyjnie”). Tyle, że to nieprawda, a raczej – półprawda.
Jest faktem, że pandemia zaskoczyła wszystkich, czego wyrazem były dantejskie sceny rozgrywające się w Lombardii czy niektórych regionach Francji i Hiszpanii wczesną wiosną 2020 roku. Pierwsze uderzenie SARS-CoV-2 powaliło na kolana kraje Europy Zachodniej, a Polska wyszła obronną ręką ze względu na wczesny i głęboki lockdown. Ale już jesień 2020 roku, mimo że mieliśmy kilka miesięcy przewagi i większą wiedzę na temat wirusa – przyniosła prawdziwą hekatombę w zakażeniach i zgonach. Hekatombę, która powtórzyła się wiosną 2021 roku.
Chaos i marnotrawstwo środków publicznych, które rysuje NIK, może zaskakiwać tych, którzy mają krótką pamięć. Dodatki covidowe, wypłacane hojną ręką pracownikom szpitali? Wszystko w tej sprawie zostało powiedziane i napisane w czasie, gdy zapadały decyzje – to Ministerstwo Zdrowia (minister Adam Niedzielski) nie zadbało o podstawy prawne i kryteria wypłacania tych pieniędzy. Szpitale tymczasowe? Media na bieżąco relacjonowały kontrowersje związane – choćby – z flagowym przedsięwzięciem, jakim był „Covidowy Narodowy” – szpital wydmuszka, do którego (gdy już ruszył) przyjmowano pacjentów w stanie dobrym, bo inni nie byli kwalifikowani. Ileż materiałów powstało na temat szpitala tymczasowego na Dolnym Śląsku!
NIK chce, by TK Julii Przyłębskiej zbadał zgodność z konstytucją specustaw covidowych. Już na etapie ich uchwalania opozycja, eksperci i publicyści alarmowali o ich niezgodności – w różnych fragmentach i aspektach – z konstytucją i praktykami dobrej legislacji. I tak dalej, i tak dalej.
Czy NIK nie powinna się tym wszystkim zajmować? Przeciwnie! Opublikowane właśnie raporty i wnioski z nich płynące są tym bardziej cenne, że opinia publiczna zdaje się mieć niezwykle krótką pamięć. Co więcej, przypadłość ta wydaje się doskwierać również opozycji.
Gdy w ostatnią sobotę Koalicja Obywatelska przedstawiła swoje 100 konkretów na 100 dni rządów, wśród obietnic znalazły się również te, dotyczące rozliczenia rządów PiS. Ale sprawę pandemii, której bilans dla Polski, na tle większości krajów rozwiniętych, na tle UE, jest wyjątkowo niekorzystny, potraktowano wręcz po macoszemu. Owszem, na liście osób do rozliczenia (postawienia przed prokuratorem) znaleźli się były minister zdrowia Łukasz Szumowski i były wiceminister zdrowia Janusz Cieszyński, ale w ich przypadku KO wskazała jedynie budzący ogromne wątpliwości (dyplomatycznie rzecz ujmując) zakup respiratorów. To, patrząc choćby na zarzuty NIK, wręcz „drobiazgi”. Oczywiście afera respiratorowa nadaje się do wyjaśnienia, ale jako jeden z elementów znacznie szerszego zjawiska – zatrzymując się tylko na zakupach covidowych. KO chce też, by prokuratura zajęła się odwołanym na początku września Adamem Niedzielskim – ale chodzi o kwestie zupełnie z pandemią niezwiązane, bo o ujawnienie danych pacjenta-lekarza, którego dopuścił się szef resortu zdrowia. Tymczasem akurat w przypadku Adama Niedzielskiego lista decyzji podejmowanych w czasie pandemii, którym należałoby się dokładnie przyjrzeć, jest dużo dłuższa (również ze względu na to, że kierował resortem przez większość okresu pandemii).
Politycy PiS już obrali strategię obrony. Twierdzą – np. Jacek Sasin, któremu, jako ministrowi aktywów państwowych, NIK zarzuca, że drenował konta spółek Skarbu Państwa na rzecz szpitali tymczasowych, w tym takich, które nigdy nie ruszyły – że NIK stała się tubą Konfederacji, od początku nastawionej covidosceptycznie i kwestionującej sens i strategię walki z pandemią. To cena, którą prezes NIK płaci – niestety nie osobiście, ale jako przedstawiciel kluczowej instytucji państwowej – za obecność syna na listach Konfederacji i swoje wystąpienie u boku polityków tego ugrupowania.
Jednak treść raportów nie wskazuje, by NIK, badając działania organów państwa w czasie pandemii, przyjmowała optykę posłów, którzy odmawiali zakładania maseczek na sali sejmowej czy udawali się z poselskimi kontrolami do domów dziecka, tropiąc rzekomy przymus szczepień. Raporty pokazują to, co widoczne było gołym okiem i o czym w natłoku innych spraw zdajemy się zapominać: na początku lekceważenie zagrożenia, potem chaotyczne próby opanowania sytuacji, następnie podporządkowanie bieżącej polityce (wybory prezydenckie) walki z realnym zagrożeniem, zmarnowanie kilku miesięcy na pozorowane przygotowania, powrót do strategii opartej na chaosie i wdrażanie jej z zadziwiającą konsekwencją przez wiele tygodni, wręcz miesięcy.
Tak wyglądał pierwszy rok pandemii w Polsce. A potem – wraz z pojawieniem się szczepionek przeciw – napięcie tylko rosło. Gotowy scenariusz na horror klasy B? Nie, na katastrofę, do której doszło.
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Masz konto? Zaloguj się
365 zł 95 zł taniej (od oferty "10/10" na rok)
