Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Jako historyk filozofii politycznej, muszę przypomnieć, że każda zmiana może mieć charakter rewolucyjny lub ewolucyjny. W zasadzie wszelkie zmiany o charakterze rewolucyjnym są niekorzystne, a ich główna cecha polega na tym, że mają charakter całościowy, czyli są realizowane w imię hasła "zaczynania od nowa". W życiu codziennym zaczynanie zmian w domu od nowa oznacza porzucenie zmiany na rzecz kupna nowego mieszkania lub domu. Czasami to robimy, ale bardzo niewielu z nas lubi to naprawdę. Nie jest to tylko związane z temperamentem, ale także z naszą kulturą, która ma bardzo silne cechy kultury życia osiadłego. Amerykanie zmieniają miejsce zamieszkania i dom bez najmniejszych kłopotów, ale wiąże się to z odmienną naturą więzi społecznych, z odmiennymi obyczajami rodzinnymi i wreszcie z odmiennym stosunkiem do przeszłości. W Europie, a w Polsce w szczególności, stabilność w tym zakresie jest w cenie.
Jesteśmy zatem za zmianami ewolucyjnymi, a zmiany rewolucyjne pozostawiamy albo ludziom bardzo zamożnym, albo bardzo młodym, którzy (zresztą coraz bardziej niechętnie) muszą się wyprowadzić z rodzicielskiego domu i rozpocząć samodzielne życie, także w banalnym sensie organizacyjnym. Zmiany ewolucyjne przeprowadzamy w domu - pomijam stałą ewolucję polegającą na zmienianiu drobnych rzeczy i dokonywaniu drobnych ulepszeń - w dwu przypadkach, kiedy remont staje się niezbędny ze względu na stan podłóg, łazienki i ścian oraz/albo wtedy, kiedy mamy nieoczekiwanie więcej pieniędzy, niż się spodziewaliśmy. Ten drugi przypadek bywa niebezpieczny, gdyż możemy dokonać zmian najzupełniej niepotrzebnych.
W obu jednak przypadkach, które w sumie prowadzą do podobnych straszliwych konsekwencji polegających na wpuszczeniu do domu fachowców i zdewastowaniu spokoju naszego codziennego życia, mamy do czynienia z istotnym wyborem. Bo przecież dzięki temu, że mamy w Polsce kapitalizm, wybór płytek, jakie można położyć na podłogę w łazience jest tak duży, że jeżeli poświęcimy zbyt dużo czasu na ich wybranie, z pewnością zwariujemy na punkcie płytek. I tak jest z każdą inną rzeczą. Musimy więc, dla zachowania minimum zdrowia psychicznego, w pewnym momencie ograniczyć nasze poszukiwania i uznać - zdając sobie sprawę z ryzyka błędu - że dane rozwiązanie jest najlepsze, kupić i już więcej o tym nie myśleć.
Okazuje się zatem, że zmiana w domu przypomina zmianę polityczną, a wobec tego naszym pierwszym zadaniem jest zastanowienie się nad tym, czy zmiana jest konieczna, czy przyniesie konsekwencje, które powodują, że stan bieżący ulegnie poprawie, i czy mamy sposoby odpowiednie do dokonania przewidywanej przez nas zmiany. Jeżeli nie jesteśmy pewni odpowiedzi na chociażby jedno z tych pytań - najlepiej zrezygnować z wszelkiej zmiany. A jeżeli już się decydujemy na zmianę, musimy założyć, że koszty finansowe, podobnie jak koszty psychiczne, będą dwa razy większe niż przewidywaliśmy. Najlepiej zaś zostawić rzeczy swojemu biegowi i wyjechać. Szkoda tylko, że nie możemy podobnie postąpić w przypadku zmiany politycznej.
