Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Jedyne, co mamy, to ta chwila" - mówi sparaliżowany 59-letni mężczyzna, który zna już dokładną datę własnej śmierci. Błyskotliwy profesor informatyki, zdeklarowany agnostyk, od kilku miesięcy przygotowuje się do odejścia. Piekło ma dla niego jedyną możliwą postać: nie chciałby doczekać chwili, kiedy jego ciało będzie już tylko "pustą skorupą" i Craig nie będzie nawet w stanie wyrazić swojego cierpienia. Ani samodzielnie wypić roztworu pentobarbitalu sodu, który uwolni go od męczarni - nie wiadomo, jak długich. Dlatego, odkąd zachorował, całe jego życie podporządkowane zostało myśli o możliwie spokojnej śmierci.
John Zaritsky (laureat Oscara za dokument "The Fifth Estate: Just Another Missing Kid" z 1981 r.) towarzyszy Craigowi z kamerą podczas ostatnich miesięcy jego życia - aż do momentu, kiedy z pomocą szwajcarskiej organizacji "Dignitas" mężczyzna pożegna się ze światem. To pożegnanie trwa właściwie przez cały czas. Wraz z żoną Craig omawia szczegółowo motywy i konsekwencje swojej decyzji. Wspólnie przygotowują pożegnalne wideo dla swych dzieci. Oboje wydają się dziwnie opanowani - znać, że wszelkie emocje zdążyli już dawno przepracować. Z pełną świadomością decydują się na "podróż po śmierć" - czyli z USA do Zurychu, jedynego miejsca, gdzie eutanazji mogą poddawać się również cudzoziemcy. Craig nie ukrywa smutku, ale trudno byłoby go nazwać człowiekiem w depresji. "Nie mam innej opcji" - powie trzeźwo, spokojnie, tuż przed odejściem.
Twórcy filmu dają Craigowi pełne prawo do ostatecznego kroku. Można by rzec, że "Wycieczka" jest filmem tendencyjnym, albowiem dobór bohatera i sposób argumentacji wyraźnie sugerują, iż eutanazja jest niezbywalnym prawem każdego cierpiącego człowieka. Problemy zaczynają się w momencie definiowania cierpienia. Klientami doktora Ludwiga Minellego, którego organizacja dokonuje rocznie kilkaset "wspomaganych samobójstw", czasem chcieliby być ludzie, których nie dotyka fizyczne cierpienie. Jak choćby pewna para staruszków z Vancouveru: on po trzech zawałach z lękiem spogląda w przyszłość, ona - zdrowa jak rydz, ale nie wyobraża sobie życia bez męża. Dostaną odpowiedź odmowną. Kto jednak powiedział, że cierpienia psychiczne mają mniejszą wartość? I dlaczego nie pomagać w samobójstwie ludziom psychicznie do tego niezdolnym? Oba przywołane w filmie przypadki wskazują na rozmaite oblicza "śmierci na życzenie". Granica konieczności niebezpiecznie się przesuwa. "Dignitas", która mieni się instytucją humanitarną, bardzo łatwo może się stać kolejną firmą pełniącą usługi dla ludności.
Kontrowersje, które wzbudza film Zaritsky’ego z racji swego jednoznacznie afirmatywnego charakteru, rozwiewa jednak sam sposób dokumentalnej rejestracji. "Wycieczka po śmierć" to film zrobiony z wyczuciem i taktem. Twórcy wiedzą, kiedy wyłączyć kamerę. Dotykając materii tak bardzo delikatnej, zdecydowali się oddać głos swoim bohaterom, których wyznania mają ciężar momentami trudny do zniesienia, ale zarazem zmuszają nas do zadania sobie najtrudniejszych pytań.
WYCIECZKA PO ŚMIERĆ - reż. John Zaritsky, Kanada 2007, HBO 2, środa 24 IX, 21.00
