Piękno oczami nauki

Gościem przedostatniego Śniadania Mistrzów był profesor Karol Tarnowski, filozof, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Papieskiego. Rozmowa, którą prowadził Wojciech Bonowicz, obracała się wokół filozoficznych aspektów wiary, a także wątków związanych z myślą postsekularną.

Przez większą część dnia wydarzenia festiwalowe koncentrowały się w Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha. W ramach pasma spotkań zatytułowanego „Inventio” odbył się szereg mini-wykładów przygotowanych przez informatyków i przedstawicieli świata IT. Opowiadali oni o różnych społecznych aspektach funkcjonowania nowych technologii: między innymi Anna Błaszczyk poruszyła wątek nowych trendów w świecie programowania, ale zwróciła także uwagę na genederowy kontekst tego mocno zmaskulinizowanego środowiska. 

W Muzeum Manggha przez cały dzień można było także obejrzeć oryginalną wystawę łączącą sztukę i najnowsze technologie, między innymi instalacja „Magnetio” Magdaleny Kurowskiej, Kamili Koźmińskiej i Wiesława Bartkowskiego, w ramach której, korzystając z pola elektrostatycznego można samodzielnie budować „rzeźby” z metalowych kulek. Była także możliwość przetestowania eksperymentalnej aplikacji pozwalającej sterować komputerem przy pomocy wzroku.

Neurokogniwistyka, którą zajmuje się Mateusz Hohol, gość kolejnego spotkania w ramach pasma „Dwie Księgi”, to, zdaniem wielu, przyszłość zarówno nauki, jak i humanistyki. „Świat jest jeden – tego jestem pewien” – powiedział badacz. Jego zdaniem pojęcia czy koncepcje filozoficzne (szczególnie związane z metafizyką) nie dają się naukowo wytłumaczyć, co nie oznacza jednak, że nauka jest całkowicie bezradna wobec problemów takich jak na przykład istnienie wolnej woli. Neurokogniwistyka w niezwykły sposób łączy rozmaite języki opisu naszego doświadczenia – choć, jak zawsze w przypadku dyscyplin sugerujących istnienie kompleksowych rozwiązań, należy zachować pewną ostrożność.

Oferta rozmaitych warsztatów na Festiwalu Copernicus jest ogromna, ale nawet na ich tle dzisiejsze zajęcia prowadzone przez Annę Gełdon wyróżniały się znacząco. Historyczka sztuki pokazała, jak powstają prawosławne ikony. Co więcej, uczestnicy spotkania mieli okazję sami stworzyć jej szkic. Całość odbyła się w Pracowni Ikony prowadzonej przez historyczkę.

Sobotnie popołudnie domknęło spotkanie trzech znawców i miłośników kulinariów – Wojciecha Nowickiego, Marka Bieńczyka i Macieja Nowickiego, którzy dyskutowali, i to bardzo intensywnie, o tym, czym jest jedzenie i jak może mieć ono znaczenie.

Wieczór należał do piękna rozumianego przez pryzmat nauki. Profesor Semir Zeki wygłosił wykład „The neurobiology of aesthetic experiences and the significance of beauty”, w którym przedstawił podstawowe założenia neuroestetyki, nowej dyscypliny naukowej, której jest współzałożycielem.

Drugą część wieczoru wypełniła debata „Piękno w przyrodzie”, w której wziął udział profesor Zeki oraz prof. Piotr Winkielman, prof. Mariusz Cichoń i dr Mateusz Hohol. Dyskusja, kontynuując wątki poruszone przez Zekiego w jego wykładzie, obracała się wokół problemu skomplikowanej relacji pomiędzy pięknem i przyjemnością. Czy zwierzęta są w stanie doświadczyć piękna? Czy dobierając się w pary kierują się wyłącznie biologiczną pragmatyką, czy też specyficznie rozumiana estetyka także ma tu znaczenie? „Większość zwierząt nie ma anatomicznej podstawy dla doświadczenia piękna” – stwierdził prof. Cichoń i podkreślił, że lubimy projektować na świat przyrody kategorie czysto ludzkie. Nawet jeśli przyjmiemy taką perspektywę, to wciąż pytanie to wydaje się ważne, gdyż wprowadza do naukowych struktur myślenia problemy rodzące twórcze zamieszanie – czego najlepszym przykładem była wieczorna dyskusja.

Dzień zakończyła tradycyjnie projekcja filmu w kinie Mikro (tym razem był to „Podejrzany: Ai Weiwei” w reżyserii Andreasa Johnsena) oraz koncert Julii Marcell w Forum Przestrzenie.