Koszty ludzkie polityki migracyjnej Unii Europejskiej. Co mówi raport Lekarzy bez Granic?

Raport Lekarzy bez Granic jest efektem badań prowadzonych podczas projektów humanitarnych w dwunastu krajach Europy i Afryki. Dotyczy okresu od sierpnia 2021 r. do września 2023 r. Autorzy podkreślają, że na każdym etapie migracji do Unii Europejskiej stosowane są praktyki godzące w godność migrantów.

W raporcie opisano mechanizm „outsourcingu przemocy” stosowany przez Unię Europejską. Polega on na zatrzymywaniu migrantów w krajach poza Unią (Libia, Serbia). Na mocy umów UE oferuje sąsiadom wsparcie finansowe jako wyraz solidarności. Migranci pozostają tam bez dostępu do opieki zdrowotnej i prawnej.

Najczęstsze narzędzia przemocy to powstrzymywanie przed przekroczeniem granicy – medycy pomogli na granicach UE ponad 28 tys. osób, które zostały ranne na skutek pushbacków czy braku działań poszukiwawczo-ratowniczych. Dotyczy to głównie granic Grecji, Bułgarii, Węgier i Polski. W tej liczbie ponad 8 tys. stanowią uratowani na morzu.

Migrantów pozbawiano też wolności. Osoby, którym udało się dostać do Unii, przetrzymywane są w przypominających więzienia ośrodkach finansowanych ze środków unijnych (m.in. Grecja, Polska). Narażeni są tam na stres pourazowy oraz choroby zakaźne. Wykazano też przewlekłość procedur odbierającą poczucie bezpieczeństwa.

Inną formą stosowania przemocy była odmowa bezpieczeństwa socjalnego. Po przejściu podstawowych procedur przybysze spotykają się z polityką pozbawiającą ich możliwości godnego życia. W Belgii i Holandii zespoły medyczne udzielały pomocy osobom wykluczonym z opieki medycznej. Szczególnych ograniczeń w dostępie do usług medycznych doświadczają dzieci.

Z raportu wynika, że zapora wybudowana w 2022 r. na granicy polsko-białoruskiej znacząco zwiększyła ryzyko utraty zdrowia lub życia przez usiłujące ją przekroczyć osoby. Od stycznia do września 2023 r. prawie 40 proc. pacjentów doznało obrażeń podczas próby jej pokonania. Wymagali oni pilnej opieki szpitalnej. Ponadto medycy byli świadkami uwięzienia ludzi na obszarze między dwiema granicami, zwanym przez pacjentów „strefą śmierci”. Byli tam narażeni na trudne warunki i przemoc ze strony służb białoruskich. Obszar ten pozostawał niedostępny dla organizacji społecznych i medycznych.

Obecne reformy przedstawione w pakcie UE w sprawie migracji i azylu jeszcze bardziej wzmacniają sieć przemocy, która ma na celu zniechęcenie i wykluczenie ludzi próbujących dostać się do Europy.