Ki Tisa

Nazwa parszy Ki Tisa pochodzi od słów: gdy sporządzisz (chodzi o spis). W parszy odsłania się nowy wymiar judaizmu. Poznajemy w niej Trzynaście Atrybutów Miłosierdzia, którymi Bóg rządzi światem. Jedyny w nowy sposób, jeszcze nigdzie nie wypowiedziany, oznajmił swoje drogi i sposoby bycia z ludźmi. Działo się to zaraz po tym, jak Mojsze z rozkazu Boga powtórnie wykuł kamienne bloki i wszedł z nimi na Synaj. Tam zstąpił do niego w obłoku Wiekuisty. Prorok nigdy nie był tak blisko Boga. Nigdy Jego obecność tak bardzo nie utrwaliła się na obliczu Mojżesza. Z biblijnego opisu dowiadujemy się, że po powrocie na dół niezwykle intensywnie promieniowała jego twarz i musiał na spotkaniach z innymi śmiertelnikami zakładać ochronną maskę.

Na górze Mojżesz oznajmił w imię Boga: "Wiekuisty, Wiekuisty, Bóg miłosierny i litościwy, nieskory do gniewu i pełen miłości i prawdy; Przechowujący miłość tysiącom, przebaczający winę i występek i grzech, ale nie wytępia do ostatka, nawiedzając winę ojców na dzieciach i wnukach, do trzeciego i czwartego pokolenia". (35, 6-7). Wedle rabina Raszi oraz Majmonidesa, XII-wiecznego filozofa z Kairu, judaizm tak nazywa owe Atrybuty.

11. Haszem, Haszem. (Pod tym imieniem objawił się wtedy Bóg) Współczucie Boga dla ludzi, nim zgrzeszą.

12. Współczucie Pana dla ludzi po tym, jak zgrzeszyli.

13. El (imię Boga wskazujące na dodatkowy atrybut sprawiedliwości), mocarny we współczuciu dla wszystkich istot wedle ich potrzeb.

14. Łaskawy, by ludzkość nie znalazła się w niedoli.

15. Łaskawy, gdy ludzkość już znajdzie się w niedoli.

16. Powolny w gniewie.

17. Pełen miłosierdzia.

18. Będący prawdą.

19. Litościwy dla tysięcy.

10. Wybaczający nieprawości.

11. Wybaczający przewiny.

12. Wybaczający grzechy.

13. Ułaskawiający.

Trzynaście Atrybutów Miłosierdzia daje nam ważną wskazówkę moralną: kto wybacza, jest miłosierny i współczujący, temu też Bóg wybaczy grzechy i obdarzy łaskawością. Są to więc podstawowe zasady życia Boga i człowieka.

Prawda miłosierdzia objawiła się w chwili dla Żydów dramatycznej. Ze złota sporządzili obraz Cielca (byka) na rzekome podobieństwo Wiekuistego, a  Mojsze schodząc po raz pierwszy z Synaju, gdy zobaczył lud w bałwochwalczym zapamiętaniu, roztrzaskał przerażony Tablice Przykazań. Nawet kilka dni czy tygodni po tym, jak przeżyli cud Objawienia, popadli w zwątpienie. (Czasem myślę, że może dobrze się stało.)

Żydzi nie tyle stworzyli sobie idola, nie porzucili monoteizmu, co często im się zarzuca. Z pewnością natomiast złamali Drugie Przykazanie, zabraniające tworzenia podobizny Najwyższego. Uczynili tak, bo poczuli się zagubieni, osieroceni. Mojżesz poszedł na 40 dni do jaskini w górze i nie wrócił w zapowiadanym przez siebie dniu. Nie wiedzieli, co czynić. Mieli poczucie, że ich Pan, Wiekuisty, skrył się przed nimi i że skrył się również ich przewodnik i prorok. Złoty Cielec miał zbliżyć ich do Boga prawdziwego. Po tym wydarzeniu, powiadają rabini, Pan, rzec można, pojął, że ludzie nie są w stanie istnieć na najwyższym poziomie duchowego wtajemniczenia, że nie potrafią żyć wedle praw czystej i surowej sprawiedliwości, że potrzebne są nie tyle nowe prawa, ile te istniejące powinny zostać wzbogacone o element współczucia i miłości. One dopiero, połączone ze sprawiedliwością, wskazują na właściwy sposób życia błądzących.

Wymagania wobec ludzi po grzechu Złotego Cielca nie zmniejszyły się, a tylko zmieniły swój kształt i barwę. Objawił się Bóg miłości, wybaczania, litości. Objął słabych i wątpiących opieką i współczuciem. Oznajmił im drogę życia, która stała się podstawą etyki zarówno żydowskiej, jak i, śmiem sądzić, chrześcijańskiej.

Mojżesz nazwał atrybuty Bożego Miłosierdzia, po czym skłonił się przed Nieskończonym, poprosił o wybaczenie i powtórzenie przymierza. Prosił o wybaczenie za grzech swego ludu, za swoich braci i za to, że roztrzaskał Tablice Świadectwa. Bóg wymazał przewiny, podtrzymał przymierze w nowym już kształcie, w postaci zapisanych prawami Tablic uzupełnionymi o Trzynaście Atrybutów Miłosierdzia.