Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Dziennikarka „Nowej Gazety” Jelena Miłaszyna i adwokat Aleksandr Niemow przylecieli do Groznego 4 lipca wcześnie rano. Na lotnisku wsiedli do taksówki, która miała ich zawieźć do sądu, gdzie tego dnia miało nastąpić ogłoszenie wyroku w sprawie Zaremy Musajewej, matki czeczeńskich aktywistów. Na trasie do miasta taksówkę zatrzymali zamaskowani siepacze, kazali pasażerom przesiąść się do jednego ze swoich aut. Było ich co najmniej dziesięciu, a może piętnastu. Kawalkada dojechała do odludnego miejsca, gdzie napastnicy rzucili się na zatrzymanych i zaczęli ich bić pięściami i pałkami, kopać. Z każdym uderzeniem żądali przekazania telefonów i laptopów oraz haseł dostępu do urządzeń. Napadnięci odmawiali wykonywania poleceń, w końcu Niemow został dźgnięty nożem, a Miłaszynej wyłamano palce rąk i grożono ich odcięciem. Adwokatowi bandyci przystawili pistolet do potylicy, obojgu grozili śmiercią.
Dziennikarka relacjonowała potem, że w trakcie „obrabiania” Niemowa mówili: „Za często tu przyjeżdżasz, bronisz różnych takich, lepiej sam się broń”, albo: „Uprzedzano was, żebyście tu nie przyjeżdżali, nie węszyli, nikogo nie bronili”.
ROSJA PO BUNCIE PRIGOŻYNA. CZY PUTIN UTRZYMA SIĘ U WŁADZY?
DR ADAM EBERHARDT, politolog: Rosyjska elita, choć zjednoczona wokół celu, jakim jest utrzymanie się u władzy, jest zarazem bardzo podzielona. To dobra wiadomość dla Ukrainy >>>>
Jelena Miłaszyna od lat specjalizuje się w publikacjach na temat Czeczenii i reżimu Kadyrowa. Pracuje w „Nowej Gazecie” od 1997 r., była współpracowniczką Anny Politkowskiej, obrończyni praw człowieka, badającej zbrodnie armii rosyjskiej m.in. w Czeczenii. Do tej pory – a minęło już 17 lat – nie wyjaśniono wszystkich okoliczności zabójstwa Politkowskiej, a ślady prowadzą do Czeczenii, na sam szczyt władzy. Miłaszyna po śmierci Anny zajmowała się nadal tematyką naruszania praw człowieka w Czeczenii. W 2017 r. opublikowała m.in. serię artykułów o egzekucjach czeczeńskich gejów. Po serii pogróżek redakcja wysłała Jelenę za granicę, ale dziennikarka wkrótce potem wróciła do Rosji. Atakował dziennikarkę również osobiście Ramzan Kadyrow, np. w styczniu 2022 r. mówił, że Miłaszyna to terrorystka – po tym, jak opublikowała materiał o porwaniach członków rodzin czeczeńskich opozycjonistów, którzy działają za granicą.
Gdy Miłaszyna i Niemow odzyskali wolność, trafili do szpitala, najpierw w Biesłanie, potem zostali specjalnym samolotem przewiezieni do Moskwy, gdzie są diagnozowani. U Jeleny stwierdzono złamania kości i wstrząśnienie mózgu, u Niemowa – ranę kłutą. Oboje są ciężko pobici, plecy Jeleny są purpurowe. Ogromne wrażenie robią jej zdjęcia, zamieszczane w sieci: ogolona na zero, wymazana „zielonką” (środek stosowany w Rosji na rany).
Gdy sprawa pobicia Miłaszyny i Niemowa trafiła do mediów, incydentem zainteresowała się pełnomocniczka ds. praw człowieka Tatiana Moskalkowa. To dzięki jej interwencji oboje rannych przewieziono z Czeczenii do szpitala w Biesłanie (Osetia Północna). A potem jak na komendę głos w sprawie pobicia zabrało wielu członków rosyjskiego establishmentu: potępiali napaść i wzywali do wyjaśnienia sprawy, znalezienia i ukarania sprawców. Głos zabrał sam Kadyrow: „Zbadamy sprawę” – obiecał.
Jak napisała w komentarzu dziennikarka Katerina Gordiejewa: „Pamiętam, jak to Kadyrow zapewniał, że obecnie Czeczenia jest najbezpieczniejszym miejscem w Rosji. Każde dziecko wie, że Kadyrow kontroluje w Czeczenii wszystko i wszystkich. Ptaki tam nie latają bez jego wiedzy i zgody. To jak to możliwe, że Miłaszyna i Niemow zostali bestialsko pobici w tak bezpiecznym miejscu?”.
W zgodnym potępieniu pobicia dziennikarki i adwokata przez rosyjskich polityków i działaczy, zwykle obojętnych wobec losów niezależnych przedstawicieli mediów i adwokatów, komentatorzy dopatrują się akcji na zlecenie. Publicysta Maksim Trudolubow pisze: „być może Kreml nakazał zmasowaną reakcję na pobicie, aby w ten sposób pogrozić palcem Kadyrowowi, który, jak się zdaje, nie palił się w dniu buntu Prigożyna do walki z wagnerowcami”. Według oficjalnej wersji Kadyrowa, wysłane do zbuntowanego Rostowa czeczeńskie oddziały utknęły w korku pod miastem. Tak, w korku. W opisie rzekomo wzorcowych jednostek czeczeńskich w publikacjach mediów społecznościowych powszechnie używa się pogardliwego określenia „wojska TikTok” – z uwagi na mnogość materiałów w sieci, w których Czeczeni przechwalają się znakomitą formą i odwagą.
Niewykluczone, że reakcja na uprowadzenie i pobicie Miłaszyny i Niemowa to echo narastającej wrogości na linii Kadyrow-FSB. Taką wersję wysuwa socjolog Igor Ejdman (od dawna na emigracji): „Czy myślicie, że tacy znani czekistowscy donosiciele, jak deputowany Chinsztejn czy senator Kliszas, sami z siebie opowiadają o zaniepokojeniu sytuacją w Czeczenii i represjami wobec dziennikarzy? Oczywiście, że nie. Widocznie ich kuratorzy z FSB uznali, że to dobra okazja, by zaatakować kadyrowców. Stosunki między FSB i Kadyrowem są nie lepsze niż między Prigożynem i ministerstwem obrony. Być może sukces, jaki Szojgu odniósł w starciu z Prigożynem, stał się inspiracją dla Bortnikowa (dyrektor FSB), który postanowił uderzyć w Kadyrowa”. Ejdman przypuszcza, że należy się spodziewać kolejnych odsłon walki pomiędzy skłóconymi klanami. „Wewnętrzne sprzeczności tylko będą się nasilać, ciśnienie w systemie rośnie. Bunt Prigożyna nie doprowadził do zawalenia się systemu tylko dzięki szczęśliwym dla niego zbiegom okoliczności. Ale wybuch nastąpi, to kwestia czasu. Detonatorem może stać się kolejny konflikt w grupie trzymającej władzę”.
Wróćmy jeszcze z dalekiej wycieczki zapoznającej z krajobrazem politycznym Rosji po buncie Prigożyna (to temat na oddzielną rozprawkę, o czym niebawem w następnych odcinkach „Rosyjskiej ruletki”) do sprawy Zaremy Musajewej.
SZCZYT NATO: JAKA OFERTA DLA UKRAINY?
Przypomnę: to na jej proces przyjechali do Groznego Miłaszyna i Niemow. Musajewa jest żoną byłego sędziego Sajdi Jangułbajewa i matką czeczeńskich aktywistów, obrońców praw człowieka, blogerów i publicystów Ibragima i Abubakara (działają na emigracji, występują z ostrą krytyką polityki Ramzana Kadyrowa). W styczniu 2022 r. policjanci przysłani z Czeczenii porwali Zaremę Musajewą z domu w Niżnym Nowogrodzie i wbrew jej woli przywieźli do Groznego. Sfingowano przeciwko niej sprawę karną (miała rzekomo podrapać policjanta; do oskarżenia dopisano jeszcze wzięte z sufitu zarzuty oszustwa). Kadyrow zapowiedział, że nie uniknie ona sprawiedliwego osądu, podobnie jak inni członkowie klanu, którzy namawiają do działalności ekstremistycznej i terrorystycznej. Abubakar Jangułbajew zwrócił się do Kadyrowa z prośbą o uwolnienie matki, oferując, że sam za nią pójdzie siedzieć.
Sąd w Groznym skazał Musajewą na karę 5,5 roku łagru.
