Córa Syjonu

Pytanie to staje przed nami zwłaszcza podczas lektury rozdziału dziewiątego Księgi, jedynego spisanego w formie poetyckiej, gdzie na początku Zachariasz wymienia szereg miast obcych państw, przeciwstawiając ich los losowi Jerozolimy: Chadrak, Damaszek, Chamat, Tyr i Sydon, Aszkalon, Gaza, Ekron, Aszdod (por. Za 9, 1-8). Oto Jahwe stanie po stronie swojego ludu, a ludy sąsiednie spotka klęska. Jahwe mówi: “Rozłożę się obozem jako straż dookoła mego Domu, by nikt już przezeń nie przechodził; nie stanie już nad nimi żaden ciemięzca, bo odtąd Ja sam będę czuwał" (9, 8).

O ile w prezentacji obcych miast symbolika kobieca nie jest tak jednoznaczna, ta zostaje wprost odniesiona do Syjonu i Jerozolimy. Spośród wielu wątków, znanych z innych ksiąg prorockich, u Zachariasza odsunięto jednak na drugi plan jej negatywną wykładnię, związaną z pytaniem o winę za wygnanie i niewolę. Ważniejsze jest zwiastowanie nowego czasu - czasu zbawienia, który rozpoczyna się powrotem Jahwe do Jego miasta i Jego świątyni. Dlatego na pierwszy plan wysuwają się metafory córki i matki. “Raduj się bardzo, córo Syjonu! Wznoś okrzyki radości, córo Jeruzalem! Oto Król twój przychodzi do ciebie, sprawiedliwy i zwycięski; pokorny, jedzie na oślęciu, na źrebięciu oślicy" (9, 9; por. 2, 14). Córa Syjonu jest adresatką obietnicy zbawienia. Kończy się czas jej cierpienia, zaczyna czas sprawiedliwości i pokoju. Jerozolimę (twierdzę) przedstawia się też jako matkę, której dzieci wracają z dala, z wygnania: “Jeńcy, którzy żyjecie nadzieją, wracajcie do twierdzy! Już dziś to oznajmiam: Wynagrodzę cię w dwójnasób" (9, 12). Tym samym Zachariasz nawiązuje do wcześniejszych słów Izajasza, odwracając ich wymowę. Według Izajasza, Jerozolima przez niewolę dostała “za wszystkie swe grzechy podwójną odpłatę z rąk Jahwe" (Iz 40, 2). Według Zachariasza, nagroda z rąk Jahwe za wszystkie cierpienia będzie podwójna.

Jahwe sprowadza wygnańców i chce zamieszkać pośród nich “ze względu na krew Przymierza" (Za 9, 11). W egzegezie tego sformułowania zwraca się najczęściej uwagę na wierność Boga Przymierzu zawartemu na Synaju. W kontekście metafory miasta jako kobiety możliwa jest jednak i interpretacja oblubieńcza, małżeńska, oczywista np. dla Izajasza czy Ezechiela, z których myśli teologicznej czerpał Zachariasz. Wówczas można byłoby widzieć w Za 9, 11 reinterpretację Ez 16, 9. O ile jednak w ujęciu Zachariasza trzy analizowane człony: krew - przymierze - małżeństwo skojarzone są w aspekcie pozytywnym, dla Ezechiela krew jest znakiem nieczystości.

Poza metaforą miasta jako kobiety, w Księdze Zachariasza wspomina się też niektóre doświadczenia kobiet. W ostatniej z przedstawionych wizji, przed ostatecznym wybawieniem nastanie czas bitwy, a w niej codziennym losem kobiet jest gwałt (14, 2). Nie brak też odniesień do kobiet w opisie przyszłego pokoju Jerozolimy: “Starcy i staruszki, każde z laską w ręku z powodu podeszłego wieku, zasiądą znowu na placach Jerozolimy. Place miasta znowu zapełnią się bawiącymi się chłopcami i dziewczętami" (8, 4n). Obecność dzieci i osób starszych w miejscach publicznych jest znakiem braku zagrożenia, znakiem pokoju. Młode kobiety i młodzi mężczyźni mają przed sobą pewną przyszłość: “Zboże zapewni rozkwit młodzieńcom, a młode wino - pannom" (9, 17). Rzeczywiste zbawienie istnieje tylko dla wszystkich wspólnie.