Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Był fenomenem wczesnej pisarskiej dojrzałości. Stefan Zweig w „Świecie wczorajszym”, elegii powstałej podczas II wojny na zaoceanicznej emigracji, gdzie żegnał na zawsze (wkrótce popełni samobójstwo) swój Wiedeń, swoją Austrię i swoją Europę, pisał o nastoletnim Hofmannsthalu: „W całej literaturze światowej nie umiałbym wymienić przykładu (z wyjątkiem Keatsa i Rimbauda) podobnej nieomylności w opanowaniu języka, szerokości lotu ideowego, nasycenia każdej linijki wiersza substancją poetycką, jakie cechowały ten wspaniały talent”. I wspominał osłupienie sławnego krytyka Hermana Bahra, który wyznaczył w kawiarni spotkanie nieznanemu autorowi podpisującemu się „Loris”. Spodziewał się sędziwego mędrca destylującego swoje myśli w samotności, tymczasem pojawił się „wysmukły, bezwąsy gimnazjalista w krótkich spodenkach”, któremu nie do końca jeszcze minęła mutacja; pseudonimu użył, bo uczniom nie wolno było drukować pod nazwiskiem...
Hugo von Hofmannsthal (1874-1929) – poeta, prozaik, krytyk, dramatopisarz, autor librett do oper Richarda Straussa („Kawaler Srebrnej Róży”!), był jednym z najważniejszych twórców austriackiego modernizmu. Jego świat skończył się wraz z upadkiem cesarstwa Habsburgów – szukał wtedy ratunku w idei „rewolucji konserwatywnej” – ale jego wrażliwość, myślenie o sztuce, o obowiązkach artysty wobec świata pozostają nadal żywe. „Był artystą ściśle związanym z momentem historycznym, z pewną wizją Europy, literatury i społeczeństwa, a zarazem musiał rozmijać się ze współczesnością patrząc na nią z dystansu kogoś, kto dostrzega niebezpieczeństwa” – zauważa Wojciech Karpiński.
Wspaniałe przekłady Pawła Hertza pozwalają docenić mistrzostwo stylistyczne Hofmannsthala, tak podziwiane przez współczesnych. I zrozumieć znaczenie, jakie dwa jego teksty miały dla Józefa Czapskiego (a tym samym i dla polskiej kultury). Pierwszy to apokryficzny „List”, w którym Lord Filip Chandos tłumaczy się Franciszkowi Baconowi z powodów zaniechania działalności literackiej. A tekst drugi to jedyny w tym wyborze i zarazem otwierający książkę wiersz – odczytywany przez Czapskiego jako etyczne przesłanie, wyraz nieusuwalnej świadomości grozy istnienia i jakiejś powinności, którą nakłada na nas cudze cierpienie.
Hugo von Hofmannsthal „Księga przyjaciół i szkice wybrane”. Wybrał, tłumaczył i notami opatrzył Paweł Hertz. Posłowie Wojciech Karpiński. Wydawnictwo Próby, Warszawa 2023, ss. 312
