Wychowankowie joannitów

Plan pielgrzymki

17 kwietnia, sobota

*godz. 18 - lądowanie papieskiego samolotu na lotnisku Luqa, powitanie, wizyta u prezydenta George’a Abeli.

*19.45 - spotkanie Papieża z 250-osobową grupą misjonarzy w Grocie św. Pawła w Rabacie koło La Valletty.

18 kwietnia, niedziela

*Ok. południa - Msza św. na przedmieściach stolicy pod gołym niebem; organizatorzy oczekują 50 tys. osób. Od kilku tygodni trwa budowa trybuny, na której stanie ołtarz. Trybuna musi być stabilna, a jednocześnie łatwa do rozbiórki tak, aby nie wyrządzić szkód na historycznym placu. Stąd większość zastosowanych materiałów będzie można zutylizować. Prasa informuje, że Papież będzie siedział na "tronie z kartonu".

*Ok. 17.15 - spotkanie z młodzieżą w stołecznym Wielkim Porcie

*18.40 - ceremonia pożegnania na lotnisku Luqa.

Papieska pielgrzymka wpisze się w obchody 1950. rocznicy dotarcia na wyspę chrześcijaństwa. Tradycyjnie przyjmuje się, że nastąpiło to ok. roku 60, kiedy u wybrzeży Malty rozbił się okręt wiozący do Rzymu św. Pawła; Apostoł spędził na wyspie trzy miesiące.

Kościelna wyspa

Malta jest jednym z najbardziej katolickich krajów Europy: 98 proc. ludności (z 404 tys.) wyznaje katolicyzm, który jest - mocą zapisu w konstytucji - religią państwową. W ustawie zasadniczej czytamy m.in., że "władze apostolskiego Kościoła rzymskokatolickiego mają obowiązek i prawo nauczać, które zasady są dobre, a które złe". Katecheza jest obowiązkową częścią szkolnej edukacji; Kościół prowadzi 1/3 szkół. Hymnem państwowym jest modlitwa: "Strzeż, o Panie, tak jak zawsze strzegłeś, tej kochanej ojczyzny, opromienionej Twoim światłem".

Jedynym kanonizowanym (w 2007 r.) Maltańczykiem jest ks. Jerzy Preca (1880-1962), założyciel Stowarzyszenia Nauki Chrześcijańskiej. W 1957 r. zaproponował on do prywatnego odmawiania pięć nowych tajemnic różańcowych, które nazwał "tajemnicami światła". Jan Paweł II w 2002 r. wprowadził je w całym Kościele.

W kraju istnieje jedna metropolia i funkcjonuje trzech biskupów: abp Paul Cremona z Malty i jego sufragan Annetto Depasquale oraz bp Mario Grech z wyspy Gozo. W państwie o powierzchni 316 km kw. znajduje się aż 360 kościołów. Jeden z nich, tzw. Rotunda w miejscowości Mosta ma trzecią co do wielkości kopułę na świecie o średnicy 40 m (po bazylice św. Piotra w Rzymie i świątyni Hagia Sofia w Stambule).

W latach 1990 i 2001 Maltę odwiedził Jan Paweł II.

Arabowie i rycerze

Los zapewnił Malcie szczególnie ciekawe dzieje: wyspa przez wieki przechodziła z rąk do rąk: m.in. fenickich, rzymskich, bizantyjskich, normańskich i hiszpańskich. Kościół rozwijał się nawet wbrew Arabom, rządzącym na Malcie od IX do XI wieku. Pozostałością tego okresu jest język maltański, podobny do arabskiego; tamtejsi katolicy mówiąc o Bogu, używają słowa "Allach".

W 1530 r. Malta weszła w swój najświetniejszy okres, kiedy władzę objęli na niej joannici, rycerze Zakonu Szpitalnego św. Jana Jerozolimskiego, zwani później kawalerami maltańskimi. Jednym z wielkich wydarzeń historii wyspy była obrona przed flotą turecką w 1565 r. Nazwa stolicy La Valetta pochodzi od nazwiska wielkiego mistrza Jeana Parisota de La Valette, który kierował obroną. 8 września, dzień, w którym Turcy odstąpili od oblężenia, jest świętem narodowym Matki Bożej Zwycięskiej.

Z okresu joannickiego pochodzi większa część zabytków architektury. Na Malcie tworzył przez pewien czas wielki malarz wczesnego baroku Caravaggio: "Ścięcie św. Jana Chrzciciela" jego autorstwa znajduje się w stołecznej katedrze.

W 1798 r. joannitów wypędził Bonaparte. Po Francuzach rządzili tam Brytyjczycy, dla których wyspa była w czasie II wojny światowej niezwykle cenną bazą lotniczą i morską.

W 1964 r. Malta uzyskała niepodległość.

Et in Arkadia ego

W przeddzień przyjazdu Benedykta XVI Malta żyje sprawą wykorzystywania seksualnego dzieci i młodzieży przez księży. W oświadczeniu ogłoszonym 8 kwietnia biskupi wyrazili głęboki żal i skruchę wobec ofiar. Przyznali, że wstydem napawa ich fakt, iż "te zbrodnicze czyny popełnili ludzie, którzy w imieniu Kościoła mieli obowiązek wychowywać i chronić tych młodych ludzi". Wezwali wiernych do współpracy z odpowiednimi instancjami, włącznie z władzami cywilnymi.

Biskupi zaznaczyli jednocześnie, że Kościół na Malcie jako jeden z pierwszych podjął aktywne działania przeciw seksualnemu wykorzystywaniu dzieci przez księży. W 1999 r. powołano do tych spraw specjalną komisję.

Spośród 45 przypadków pedofilii zgłoszonych w ciągu 11 lat, 13 zostało przez komisję potwierdzonych, 13 innych jest nadal w trakcie rozpatrywania, a 19 uznano za bezpodstawne.

12 kwietnia w imieniu ofiar pedofilii maltańskich duchownych Lawrence Grech wyraził życzenie, aby Benedykt XVI spotkał się z nimi podczas pielgrzymki. "Chcemy sprawiedliwości, a nie zemsty. Nie domagamy się odszkodowań" - powiedział Grech. "Prosimy o spotkanie z Papieżem, aby mógł nam osobiście przekazać słowa przeprosin, aby pomógł nam dojść do siebie i przezwyciężyć tę traumę" - dodał. Podkreślił, że nie jest zamiarem ofiar zepsucie papieskiej wizyty, dlatego nie odbędzie się planowana wcześniej manifestacja. Potępił również obraźliwe napisy pojawiające się na plakatach witających Benedykta XVI.

Nadzieja w niepokornych

12 kwietnia z przesłaniem do mieszkańców Malty przed wizytą Papieża wystąpił watykański sekretarz stanu kard. Tarcisio Bertone. Napisał, że Papież zachęca ich do "pogłębiania przywiązania do swego wielkiego dziedzictwa, żyjąc nim jako prawdą zawsze aktualną, choć w dzisiejszym społeczeństwie zagrażają jej sprzeciwy, lekceważenie i niepamięć". Wyraził radość, że "Malta opowiada się zdecydowanie za potrzebą obrony świętości małżeństwa, centralnego znaczenia rodziny dla zdrowego społeczeństwa oraz za koniecznością strzeżenia godności ludzkiego życia od poczęcia do naturalnej śmierci. (...) Są to wielkie prawdy, o których Malta może dawać z przekonaniem wiarygodne świadectwo".

Maltańskie prawo całkowicie zakazuje aborcji i rozwodów. Władze w negocjacjach akcesyjnych z Unią Europejską zapewniły sobie niezależność w decydowaniu o sprawach związanych z ochroną życia. Krok ten poparły wszystkie najważniejsze partie polityczne.

Malta razem z Polską bezskutecznie zabiegała, aby w przyszłym Traktacie Konstytucyjnym Unii znalazło się odniesienie do chrześcijańskiego dziedzictwa Europy. Porażką zakończyły się też protesty Malty i kilku innych krajów przeciwko decyzji o finansowaniu doświadczeń na komórkach macierzystych embrionów z budżetu UE. W 2009 r. maltański minister sprawiedliwości Carmelo Mifsud Bonnici ostro skrytykował wyrok Trybunału w Strasburgu uderzający w obecność krzyży we włoskich szkołach. Zarzucił sędziom brak wrażliwości na czynniki kulturowe, które kształtują tożsamość narodową.

Benedykt XVI wysoko ceni sobie niepokorność mieszkańców Malty wobec sekularyzacyjnych prądów współczesności. Od początku pontyfikatu Benedykt XVI spotykał się już dwukrotnie z prezydentem i raz z premierem Malty. Świadczy to o intensywności stosunków maltańsko-watykańskich. Drugim sekretarzem Papieża jest Maltańczyk ks. Alfred Xuereb.

Przyjmując w 2005 r. nowego ambasadora Malty przy Watykanie zwrócił uwagę, że jego rodacy, "wierni swym chrześcijańskim korzeniom rozumieją wagę swej misji również w obecnej delikatnej fazie historii Europy i świata". Naród maltański wie - mówił Papież - "że stanowi integralną część przestrzeni zwanej Europą i, pozostając w harmonii ze swymi szlachetnymi tradycjami duchowymi i kulturowymi, które wyróżniały go w ciągu wieków, pragnie uczynić wszystko, aby wspólnota europejska trzeciego tysiąclecia nie zatraciła dziedzictwa wartości kulturalnych i religijnych ze swej przeszłości".