Atak na Ukrainę do wstrzyknięcia
Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Tego dnia Borys, dziennikarz z jednego z powiatowych miast zachodniej Ukrainy, wstał wcześnie. Liczył, że gdy stanie z rana w kolejce na pobliskiej stacji benzynowej – gdzie, jak słyszał, mieli rzucić paliwo – uda mu się wreszcie kupić choćby te limitowane 10 litrów, które teraz może jednorazowo zatankować prywatna osoba (w niektórych sieciach z kartą klienta można kupić nieco więcej). Nie udało się: Borys odstał wiele godzin, aby na koniec usłyszeć, że paliwa zabrakło.
Podobne sceny rozgrywają się od kilku tygodni na całej Ukrainie: od Równego i Lwowa na zachodzie po Zaporoże i Mikołajów, położone na wschodzie już w pobliżu frontu. Podobno nieco lepsza sytuacja jest w Kijowie – lepsza w tym sensie, że paliwo bywa na stacjach częściej. Bo spośród kilkunastu stacji, które minąłem jadąc w ubiegłym tygodniu po Ziemi Lwowskiej, otwarta była tylko jedna, a przed nią stała długa kolejka. Deficyt dotyczy głównie benzyny i ropy, lepsza sytuacja jest z autogazem.
Wzrosły też ceny: o ile jeszcze niedawno jadący z Ukrainy do Polski chętnie napełniali baki do pełna, gdyż paliwo było tu znacznie tańsze, dziś ceny na stacjach są podobne jak w Polsce lub wyższe (bywa, że nawet równowartość 10 zł za litr na małych stacjach prywatnych). Z kolei na czarnym rynku trzeba zapłacić, jak słychać, nawet dwukrotną cenę. O ile czarny rynek ma coś do zaoferowania – bo często nie ma.
Deficyt paliw to kolejny skutek rosyjskiej inwazji: wstrzymania dostaw z Rosji i Białorusi, a także intensywnych rosyjskich ataków na ukraińską infrastrukturę naftową. Od mniej więcej półtora miesiąca magazyny paliw w całym kraju są stałym celem rosyjskich ataków rakietowych. Ostatnio Rosjanie atakują także rafinerie: w Krzemieńczuku (największą w kraju; zaopatrywała ona ponad jedną trzecią całego ukraińskiego rynku paliw) oraz w Łysyczańsku w Donbasie. Obie wstrzymały produkcję.
Tymczasem, jak czytamy w opracowaniu Ośrodka Studiów Wschodnich, przed 24 lutego Ukraina produkowała tylko 50 proc. potrzebnej w kraju benzyny, 15 proc. oleju napędowego i 20 proc. gazu LPG, zaś dwie trzecie importu benzyny i oleju napędowego pochodziło z Białorusi i Rosji.
Choć jeden kanister
Wprawdzie Ukraina przestawia się teraz na nowe szlaki dostaw i rozbudowuje import paliw z krajów Unii lub z innych regionów świata (tutaj tranzytem przez Unię), ale logistycznie jest to trudne. Minister gospodarki Julia Swiridenko twierdzi, że mocy przepustowych brakuje także po stronie unijnej, a w portach europejskich, gdzie przeładowywane jest zakontraktowane paliwo, tworzą się „korki”.
ATAK NA UKRAINĘ | KORESPONDENCJE, ZDJĘCIA, ANALIZY | CZYTAJ NA BIEŻĄCO W SERWISIE SPECJALNYM >>>
W piątek 13 maja portal Radio Svoboda cytował minister Swiridenko, która tego dnia podczas posiedzenia rządu miała powiedzieć, iż rezerwy benzyny na Ukrainie wystarczą obecnie na pięć dni, a oleju napędowego na trzy dni. Aby uniknąć kolejek na stacjach, zapasy powinny wystarczyć na 15 dni. Kwestię zaopatrzenia kraju w paliwo Julia Swiridenko nazwała drugą najważniejszą po dostawach broni. Minister ma nadzieję, że w drugiej połowie maja sytuacja poprawi się za sprawą zwiększonych dostaw z zagranicy.
W tym momencie te zapasy, które są, trafiają – co zrozumiałe w realiach wojny – w pierwszym rzędzie do wojska, a także do służb ratunkowych oraz komunalnych – lokalna administracja wydaje im kartki na paliwo, które można realizować na niektórych stacjach.
Trudno dziś ocenić, jak ta sytuacja przełoży się na gospodarkę, w tym na rolnictwo. Choć rolnicy obsiewają pola zbożami jarymi, i choć także na zachodniej Ukrainie kiełkują już zboża ozime, a złociste pola rzepaku ciągną się miejscami po horyzont – jeśli deficyt paliwa się utrzyma, trudno będzie zebrać i transportować plony. Byłby to kolejny wielki problem dla branży rolnej, która za sprawą rosyjskiej blokady portów nie może dziś wyeksportować zeszłorocznych zapasów zbóż i olejów.
Deficyt paliw uderza też w ukraiński wolontariat: ten, który od 2014 r. tradycyjnie odgrywa istotną rolę we wsparciu dla walczących żołnierzy i cywilów dotkniętych wojną. Aby pomoc, którą zgromadzili lub otrzymali z Polski, przewieźć na wschód do ostrzeliwanych miast i frontowych szpitali, wolontariusze z zachodniej Ukrainy muszą dokonywać kolejnych organizacyjnych cudów. Stąd też ich prośby: aby jadący z Polski zabierali ze sobą – prócz pomocy humanitarnej – również choćby jeden kanister z paliwem.
