Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Na 54. Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie było tłoczno i gwarno - znalazło się tu w końcu ok. 500 wystawców i blisko 52 tys. odwiedzających, czyli nieledwie 7 tys. więcej niż w zeszłym roku. Przez tłum z trudem przeciskały się - reklamujące literaturę dla dzieci - wróżki, niedźwiedzie i myszy, zainteresowanie mediów było znacznie większe niż rok temu, książki podpisywali m.in.: Katarzyna Herbert, Hanna Krall, Dariusz Czaja, Jacek Dukaj, Marek Edelman, Jacek Hugo-Bader, Wojciech Karpiński, Krzysztof Kozłowski, Kazimierz Kutz, Antoni Libera, Claudio Magris, Jerzy Pomianowski, Jarosław Marek Rymkiewicz, Piotr Sommer, Andrzej Wajda, Michał Witkowski, Maciej Wojtyszko i Adam Zagajewski, czy - z autorów zagranicznych - Tim Weiner, autor opublikowanej przez Rebis książki "Dziedzictwo popiołów. Historia CIA"... Popularnością przebił wszystkich, tak, tak, Wojciech Cejrowski, reprezentowany przez firmę Zysk i S-ka (inni wydawcy szeptali, że w trakcie podpisywania autor sprzedał 500 egz. swoich podróżniczych reportaży).
Niejasna jest, niestety, przyszłość Targów, a dokładniej - ich lokalizacja, a to z powodu gwałtownie rosnących stawek za wynajem sal w Pałacu. "W stosunku do roku 2007 władze miasta, jako właściciele PKiN, podniosły ceny wynajmu sal blisko trzykrotnie - mówi Dorota Koman, dyrektor ds. promocji Ars Polony, czyli organizatora MTK. - Koszty usług świadczonych przez Pałac wzrosły w stosunku do 2008 r. o ok. 30 proc. Tak wielki wzrost cen musi skutkować podniesieniem kosztów ponoszonych przez wydawców - a przez to utrudni lub wręcz uniemożliwi ich udział w imprezie".
Nike i Gdynia
Propozycji było dużo, a jednak brakowało książek przykuwających uwagę. Podobne wrażenie odnosi się, czytając spis pozycji nominowanych do najważniejszych nagród literackich, choć oczywiście portretują one stan rynku z zeszłego roku. Dwudziestka NIKE wygląda więc tak: "Podwójny krajobraz" Irit Amiel, "Fabryka muchołapek" Andrzeja Barta, "Kieszonkowy atlas kobiet" Sylwii Chutnik, "Balzakiana" Jacka Dehnela, "Antypody" Sławomira Elsnera, "Inne tempo" Jacka Gutorowa, "Baw się" Romana Honeta, "Bambino" Ingi Iwasiów, "Gesty" Ignacego Karpowicza, "Utwór o matce i ojczyźnie" Bożeny Keff, "Król festynów" Pawła Konjo Konnaka, "Capcarap" Artura Daniela Liskowackiego, "Między nami dobrze jest" Doroty Masłowskiej, "Pałac Ostrogskich" Tomasza Piątka, "Marsz Polonia" Jerzego Pilcha, "Księga ocalonych snów" Krystyny Sakowicz, "Królowa tiramisu" Bohdana Sławińskiego, "Czarna Matka" Wojciecha Stamma, "Piosenka o zależnościach i uzależnieniach" Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego oraz "Gulasz z turula" Krzysztofa Vargi.
Daje do myślenia zarówno niska przeciętna wieku autorów, jak dobór wydawnictw (po cztery razy WAB i Biuro Literackie, dwie pozycje ha!art-u, tylko raz Wydawnictwo Literackie, brak Znaku), jak przede wszystkim mocne poczucie, że (pewnie z wyjątkiem Barta i Pilcha) mamy do czynienia z pozycjami spoza umownego mainstreamu. To idzie młodość? Wreszcie nadchodzi zmiana - co powtarza od lat Artur Burszta, szef Biura Literackiego? Być może, w każdym razie ciekawy będzie werdykt jury (Edward Balcerzan, Tadeusz Bartoś, Grażyna Borkowska, Tadeusz Bradecki, Kinga Dunin, Tomasz Fiałkowski, Marcin Król, Dariusz Nowacki, Marta Wyka), który poznamy na początku października.
Zestaw nominowanych do Nagrody Literackiej Gdynia, tradycyjnie bardziej nastawionej na autorów mniej "oczywistych", jest następujący. W kategorii poezja: Jacek Gutorow, "Inne tempo"; Radosław Kobierski, "Lacrimosa"; Monika Mosiewicz, "cosinus salsa"; Edward Pasewicz, "drobne! drobne!"; Eugeniusz Tkaczyszyn--Dycki, "Piosenka o zależnościach i uzależnieniach". W kategorii proza: Andrzej Bart, "Fabryka muchołapek"; Inga Iwasiów, "Bambino"; Jacek Podsiadło, "Życie, a zwłaszcza śmierć Angeliki de Sancé"; Marcin Świetlicki, "Jedenaście". I wreszcie - bodaj czy nie najciekawsza - eseistyka: Justyna Jaworska, "Cywilizacja »Przekroju«"; Maria Poprzęcka, "Inne obrazy"; Stanisław Rosiek, "[nienapisane]"; Andrzej Waśkiewicz, "Obcy z wyboru"; Cezary Wodziński, "Logo nieśmiertelności". Jury (Agata Bielik-Robson, Marek Bieńczyk, Jerzy Jarniewicz, Zbigniew Kruszyński, Małgorzata Łukasiewicz, Aleksander Nawarecki, Piotr Śliwiński) zrezygnowało ze wskazania piątej pozycji prozatorskiej, co oczywiście jest dość wyraźnym komunikatem. Tu zwycięzców poznamy wcześniej, już podczas gdyńskich "Literaturomanii", które odbędą się w dniach 12-13 czerwca. Oprócz wręczania nagród także debaty z udziałem nominowanych pisarzy, spór krytyków o literaturę lat 1989-2009, turniej jednego wiersza, warsztaty, spotkania z Hanną Krall i Januszem Głowackim. Więcej informacji: www.nagrodaliteracka-gdynia.pl.
Miłosz i Conrad
Podczas Targów odbyły się też konferencje zapowiadające jesienne krakowskie festiwale literackie. Tu - dla odmiany - tonacja była optymistyczna, bo też i jest się czym pochwalić. Spory najwyraźniej odeszły w przeszłość, przedstawiciele Instytutu Książki i Krakowskiego Biura Festiwalowego mówią jednym głosem, rezultatem współpracy są dwie ciekawe imprezy.
O współtworzonym przez "Tygodnik" I Międzynarodowym Festiwalu im. Josepha Conrada (www.conradfestival.pl), który odbędzie się w dniach 3-7 listopada, pisaliśmy już kilkakrotnie. Tu wypada tylko powiedzieć, że uczestnicy konferencji prasowej chwalili zarówno imponujący zestaw gości (m.in. Pascal Quignard, Per Olov Enquist, Roberto Calasso, Etgar Keret i Atiq Rahimi oraz Agata Bielik-Robson, Hanna Krall, Agneta Pleijel, Olga Tokarczuk, Marek Bieńczyk, Stefan Chwin, Przemysław Czapliński, Jacek Dukaj, Janusz Głowacki, Wojciech Jagielski, Jerzy Pilch, Krzysztof Rutkowski, Andrzej Stasiuk, Mariusz Szczygieł, Henryk Waniek...), jak i przemyślaną, bogatą koncepcję, dzięki której spotkaniom autorskim towarzyszą koncerty, spektakle, projekcje filmowe, wystawy, dyskusje, warsztaty i debaty.
Natomiast I Festiwal Literacki im. Czesława Miłosza (www.instytut-
ksiazki.pl) odbędzie się w dniach 23--25 października i zbudowany będzie wokół dwóch podstawowych wątków. Obok więc spotkań autorskich wybitnych poetów (Wisława Szymborska oraz m.in. Hans Magnus Enzensberger, Jiři Gruša, Seamus Heaney, Ko Un, Tomas Venclova, Derek Walcott, Adam Zagajewski...) będziemy mogli uczestniczyć w debatach poświęconych aktualności koncepcji, które Miłosz sformułował w "Zniewolonym umyśle", a więc nad - jak piszą organizatorzy - "współczesnymi formami zniewolenia, rozumianego nie tylko w kontekście politycznym, społecznym i religijnym, lecz także jako zniewolenie przez kulturę masową, media i reklamę". Dyskusję "Poeta i imperium" poprowadzi Irena Grudzińska-Gross, w przygotowanej przez Adama Michnika debacie "Zniewolony umysł - umysł wyzwolony" wezmą udział m.in. Leszek Kołakowski, Siergiej Kowaliow i Dubravka Ugrešić, zaś nad portretowaniem form zniewolenia przez współczesną młodą literaturę zastanawiać się będą m.in. Paweł Dunin-Wąsowicz, Grzegorz Jankowicz i Tomasz Różycki.
***
Jesień w Krakowie zapowiada się więc bardzo ciekawie. Tylko: jak znaleźć czas na uczestnictwo w tych wszystkich spotkaniach...?
