Przychodzę tutaj co roku – mówi 34-letnia Javiera. Poznaję ją 11 września, w dniu rocznicy przewrotu wojskowego, który w 1973 r. dał początek dyktaturze. Jesteśmy na cmentarzu Głównym, w samym sercu Santiago de Chile. W powietrzu czuć już nadchodzącą na południowej półkuli wiosnę. Stoimy z Javierą tuż obok potężnej tablicy pamiątkowej, poświęconej osobom zabitym i „znikniętym” (desaparecidos) w latach wojskowego reżimu (1973-90). Wygrawerowano na niej kilka tysięcy nazwisk – las liter, który kryje za sobą polityczne zabójstwa, porwania, tortury, zaginięcia i wiele innych ludzkich tragedii. Na środku marmurowej ściany widnieje nazwisko obalonego przez juntę prezydenta, Salvadora Allende.

Javiera trzyma w ręku bukiet czerwonych goździków, będących symbolem pamięci o ofiarach tamtego ponurego czasu. Na piersi ma kartkę z czarno-białym portretem mężczyzny, poniżej imię i...