Optymizm trzeciej dekady naszego stulecia, tzn. mniej więcej lat 1918-1928, nie wydaje się niczym usprawiedliwiony. Właśnie skończyła się hekatomba I wojny, której przyczyn wybuchu, przyznajmy, nikt nie rozumiał i nie rozumie. Wojna ta zabrała miliony ludzkich istnień, a nawet, jak napisał Jerzy Stempowski, pozbawiła Europę jej młodych elit. Ale wszędzie wtedy czuło się ducha nowatorstwa i wiary w odnowę. Eksperymentatorstwo w sztuce było niewątpliwie dowodem zaufania okazywanego przyszłości, w polityce, Liga Narodów zdawała się gwarantować szacunek dla prawa międzynarodowego. Historia nie potwierdzała przekonania o swojej linii wstępującej, a jednak wielorakie zjawiska, obejmowane nazwą futuryzmu czy formizmu, dziwią ich oddaniu się we władzę przyszłości. Można wprawdzie powiedzieć, że w krajach, które odzyskały niepodległość, jak Polska i Czechosłowacja, istniały dane...