Ściąga z Iraku

Państwo na Środkowym Wschodzie (Azja), leżące w dolinie dwóch wielkich rzek, Eufratu i Tygrysu - dawnej Mezopotamii - oraz obejmujące pustynne tereny na zachód od tej doliny i górzystą północ, czyli faktycznie istniejący tam - na obszarze ONZ-owskiej strefy zakazu lotów, chronionej przez samoloty amerykańskie i brytyjskie - od 1991 r. Kurdystan, niezależny od władz w Bagdadzie i posiadający własne władze, nie uznawane w świecie: parlament (115 posłów: 100 Kurdów, 10 Turkmenów i 5 Aramejczyków), rząd i premiera.

• Powierzchnia: 438,3 tys. km2.
• Ludność: około 22,8 milionów mieszkańców (stan na 1999 r.), w tym 80 proc. to Arabowie (w większości szyici), 15-20 proc. Kurdowie, oraz mniejszości (Turkmeni, Aramejczycy). Według różnych danych między 68 a 77 proc. ludności mieszka w miastach.
• Uchodźcy: w 2000 roku w Iraku znajdowało się ok. 700 tys. tak zwanych uchodźców wewnętrznych (ludzi zmuszonych do opuszczenia miejsca zamieszkania w obrębie Iraku) oraz 90 tys. Palestyńczyków i 24 tys. uchodźców z Iranu. Z kolei poza granicami Iraku mieszkało około pół miliona Irakijczyków, którzy uciekli z kraju za rządów Saddama Husajna, z czego najwięcej (387 tys.) trafiło do Iranu, a 15 tys. do Kuwejtu.
• Stolica: Bagdad, ponad 4,5 mln mieszkańców. Inne główne miasta to Basra (617 tys.), Mosul (664 tys.), Kirkuk (535 tys.), Erbil (334 tys.), As-Sulaymaniyah (280 tys.), Nadżaf (243 tys.), Al-Hilla (215 tys.), Karbala (185 tys.).
• Ustrój: od 1958 r. formalnie republika, faktycznie dyktatura wojskowa.
• Sąsiedzi: Turcja (na północy), Iran (na północy i wschodzie), Kuwejt (na południowym wschodzie), Arabia Saudyjska (na południu), Jordania (na zachodzie); do tego dochodzi 50-kilometrowy odcinek wybrzeża Zatoki Perskiej.
• ​Warunki naturalne: znajdujące się w północnej części kraju Góry Kurdyjskie osiągają 3612 metrów n.p.m. (góra Buz Dagh na granicy z Iranem, najwyżej położony punkt kraju). Górskie obszary Kurdystanu porasta roślinność trawiasta, karłowate lasy dębowe, w dolinach lasy topolowe i platanowe. Na południe od Gór Kurdyjskich rozciąga się falista wyżyna, na której w pierwszej połowie XX wieku odkryto duże złoża ropy naftowej; ich eksploatacja przyczyniła się do rozwoju gospodarczego. Największe pola roponośne znajdują się w rejonie Kirkuku i Mosulu. Centralny region Iraku to nizina - dolina Eufratu i Tygrysu (kolebka starożytnych cywilizacji: sumeryjskiej i babilońskiej) - na której skupia się rolnictwo, ośrodki miejskie i przemysłowe. Wzdłuż południowych i zachodnich granic ciągnie się obszar pustyń i pópustyń, poprzecinany dolinami i słabo zaludniony.
• Klimat: Irak znajduje się w strefie klimatu zwrotnikowego suchego. W Górach Kurdyjskich i na pogórzu klimat podzwrotnikowy. średnia temperatura stycznia notowana w Bagdadzie wynosi 100 C, a lipca aż 340 C. Pora sucha trwa od maja do października.
• Średnia długość życia: mężczyźni 65 lat, kobiety 67 lat.
• Śmiertelność noworodków: 10,4 proc. (1999 rok).
• Analfabeci: 36 proc. wśród męczyzn oraz 57 proc. wśród kobiet.
• Główne wyznania: 95 proc. muzułmanie, z czego dwie trzecie to szyici, głównie w południowym i zachodnich Iraku, a jedna trzecia sunnici (to Kurdowie i Arabowie w Iraku centralnym); około 3 proc. to chrześcijanie różnych Kościołów.
• Bogactwa naturalne: złoża ropy (uważane za drugie co do wielkości na świecie, po Arabii Saudyjskiej) oraz gazu ziemnego; zyski z ich wydobycia były podstawowym dochodem państwa i umożliwiały kiedyś modernizację kraju.
• Gospodarka: w ostatnich latach Irak nie podawał danych na temat swej gospodarki, a liczby dostępne opierały się szacunkach, np. szacunkowo zakładano, że pod koniec lat 90. Produkt Krajowy Brutto na jednego mieszkańca mógł wynosić około 1036 dolarów (wedle ONZ) - i dalej spadał. Od głodu ludność chronił jedynie ONZ-owski program „ropa za żywność”: Irak, posiadający skąpe rolnictwo, nie był bowiem samowystarczalny i zawsze w swej historii musiał importować żywność.
• Długi zagraniczne: zaciągnięte głównie w latach 80. podczas wojny z Iranem (na zakup broni), razem z odsetkami sięgają ponad 60 miliardów dolarów.Opracował WP