Prawda jest nieśmiertelna

Bo w Internecie z morza bezwartościowych śmieci można często wyłowić prawdziwe perły. Święty Tomasz z Akwinu to jeden z największych teologów i filozofów chrześcijańskich, jego myślą Kościół karmił się przez wieki. I dziś właśnie chciałbym się podzielić kilkoma myślami, jakie wyczytałem na początek Wielkiego Postu, jakie napisał św. Tomasz. I właśnie na początki Wielkiego Postu Tomasz stawia zasadnicze pytanie, które mieści się w jednym słowie: śmierć, ze znakiem zapytania. Dlaczego śmierć? Według naszej religii człowiek został stworzony do nieśmiertelności. Ale pod jednym warunkiem: że jego rozum będzie poddany temu, co racjonalne, i temu co prawdziwe. Bo przecież Bóg jest najwyższą racjonalnością, mądrością, prawdą. Bo przecież jeśli rozum będzie poddany prawdzie, będzie złączony z Bogiem. I to, że mamy się kierować prawdą i racjonalnością nie jest jakimś prawem nałożonym z zewnątrz, które mogłoby być takie lub inne, zależne od woli prawodawcy. To wynika z natury rzeczy, z natury naszego rozumu. Rozum jest stworzony po to, ażeby żył w prawdzie. I dalej św. Tomasz pisze: Racjonalność i prawda są nieśmiertelne. A ślady tego widzimy w naszym podległym zniszczeniu świecie. Bo jeżeli na przykład jakieś twierdzenie zostanie matematycznie udowodnione, to pozostanie prawdziwym na zawsze, na wieki wieków, do skończenia świata i jeszcze dalej. Jest więc w jakimś sensie nieśmiertelne. I wedle pierwotnych planów Bożych cały człowiek miał uczestniczyć w nieśmiertelności jakoś podobnej do nieśmiertelności prawdy. Bo myśl zatopiona w prawdzie jest nieśmiertelna jak sama prawda, a Bóg jest prawdą.

Ale człowiek nie przeszedł próby. Nie spełnił warunku, jaki Pan Bóg na niego nałożył. Nie spełnił tego warunku, że zawsze ma kierować się prawdą i racjonalnością. Człowiek skorzystał z innego wielkiego daru – wolności i postąpił wbrew prawdzie. I wtedy, gdy człowiek zgrzeszył przeciwko prawdzie, zapanował nad człowiekiem rozkład i śmierć. Zapanowały nad nim prawa materii. Bo ludzkie ciało poddane jest prawom fizyki, a one prowadzą do rozkładu i śmierci. Myśl, czyli duchowa strona ludzkiej natury, jest nieśmiertelna. Ciało natomiast podległe śmierci. Pierwotnie to strona duchowa miała zapanować nad materialną i dać człowiekowi swoją nieśmiertelność, ale na skutek zła, któreśmy popełnili, to materia zapanowała nad duchem i śmierć stała się naszym udziałem. To są wszystko myśli tego wielkiego teologa, św. Tomasza z Akwinu.

I chwila zastanowienia nad sobą mówi nam, że przecież my tego wszystkiego doświadczamy w sobie, niemal bez przerwy doświadczamy w sobie tego napięcia między duchem i ciałem, ciałem czyli materią. Wiemy jak bardzo nasze uczucia, pasje, namiętności, czasem po prostu zły humor, zaciemniają nasze rozumowania i podejmowanie decyzji zgodnie z rozumem. Albo zwykła słabość naszego ciała, niekiedy po prostu nam się nie chce podjąć wysiłku, jaki trzeba włożyć w to, by się czegoś nauczyć lub bezstronnie wyważyć racje. I tu właśnie staje przed nami dobre zadanie na okres Wielkiego Postu. Ćwiczyć nasz rozum w panowaniu nad światem materii, nad naszym ciałem. Tradycyjne wielkopostne umartwienia właśnie temu mają służyć, żeby trochę wznieść się ponad siebie, żeby nasza myśl pracowała jaśniej i bardziej obiektywnie, żeby bardziej zbliżyć się do pierwowzoru, jaki Bóg postawił przed nami w dziele stworzenia.

I wróćmy jeszcze na koniec do rozważania św. Tomasza. Utraciliśmy naszą nieśmiertelność, ale Chrystus ją dla nas odzyskał. Kiedyś świat materii znowu zostanie poddany duchowi, tak jak został poddany w zmartwychwstaniu Jezusa. Ale zanim to nastąpi, tylko on zna godzinę, powinniśmy kształtować naszą drogę przez świat materii, cierpienia i śmierci na wzór tej drogi, którą przeszedł on sam. Owszem, patrzmy pod nogi, ale nie traćmy z oczu celu. Droga znika za horyzontem, być może jeszcze spory kawał przed nami. A może niedaleko, może za najbliższym zakrętem.