Wykupienie dostępu pozwoli Ci czytać artykuły wysokiej jakości i wspierać niezależne dziennikarstwo w wymagających dla wydawców czasach. Rośnij z nami! Pełna oferta →
Po raz pierwszy pojawia się jej imię, choć już wcześniej Tora o niej wspominała. Wszak to ona poszła za koszykiem, w którym unosił się na wodach niemowlak Mojżesz, i to ona sprawiła, że wychowaniem syna zajęła się prawdziwa matka. Miriam odpowiedziała synom Izraela, grając na bębenkach i tańcząc. Wedle różnych rabinackich opinii kobiety niemal słowo w słowo powtórzyły pieśń mężczyzn, ale fascynację wzbudzają instrumenty. Skąd one się znalazły na pustyni? Po co kobiety je zapakowały, pospiesznie opuszczając Egipt?
Raszi ma na to dobrą odpowiedź. Sprawiedliwe kobiety tego pokolenia były pewne, że Bóg uczyni cuda, a wiedząc o tym, co się musi stać, zabrały ze sobą instrumenty. Dobra odpowiedź, bo udzielił jej mędrzec, ale rodzi następne pytania. Skąd one wiedziały, że zdarzą się cuda? Kobiety były przygotowane na cuda, co samo w sobie brzmi jak sprzeczność. Wszak cuda są czymś, co nie mieści się w naszym poczuciu rzeczywistości. Przewidzieć ich nie sposób. Były ich jednak pewne. O tym decydowała chyba ich intuicja, przeczucia. Niosły bębenki po krętych drogach. Miały je, gdy opanował je lęk przed Egipcjanami i gdy wskakiwały do wody, a ta sięgała im aż do nosa. Przeczuwały, co się stanie, bo przez śmierć swoich dzieci znały krzywdę i żyły nadzieją. Miały w sobie dość goryczy i zarazem wiary w zbawienie. Właśnie gorycz najmocniej kojarzy się z imieniem prorokini: mar oznacza „gorzki”, jam – „morze”.
Dużo dowiadujemy się o pieśni z midraszy. Cytuje je współczesna komentatorka Aviva Zornberg w książce będącej rozważaniami nad Eksodusem. Pierwsi pieśń ocalenia śpiewać chcieli aniołowie, ale powstrzymał ich przed tym Bóg, mówiąc: „Nie dlatego was powstrzymuję, by was, aniołowie, poniżyć, ale dlatego, że pierwsze powinny śpiewać istoty z krwi i kości, nim niektóre z nich pomrą. A wy, jak długo pragniecie śpiewać, żyć będziecie”. Śmiertelność daje pieśni moc wyzwoleńczą. Jest sposobem obecności. Znakiem radości. Słabi tak mogą zaistnieć. Ale gdzie tu mowa o kobietach i prorokini Miriam? Odpowiedź jest nieoczywista. Zawiera się w mrocznym midraszu: kobiety grają między mężczyznami a aniołami. Zajmują one miejsce wyjątkowe. Na dwa sposoby można te opinie interpretować. Najbanalniejsza jest taka, że w kulturze patriarchalnej pierwszeństwo należy się mężczyznom. A trudniejsza interpretacja jest ciekawsza. Nie spieszyły się ze swoją pieśnią. Nie musiały od razu wykrzyczeć swej radości, bo do tego cudu były już przygotowane. Wiedziały albo przeczuwały, że się zdarzy. Cieszyło je to, że cud był ich udziałem, ale wierzyły weń, nim się zdarzył. Nie potrzebowały go, by chwalić Boga. I jeszcze ten taniec. W jednym z midraszy czytamy, że w przyszłości Bóg poprowadzi sprawiedliwych do tańca, który będzie przypominał współczesne „hora”. Sprawiedliwi będą wirować w kręgu. Powstaną z martwych pełni radości, silni i zwinni. Tańcząc, będą wskazywali na swego Boga, jak czyniły owe młode dziewczyny na brzegu Morza Czerwonego. Poważni rabini powiadają, że wtedy Miriam odkryła bosko-ludzką choreografię. Zobaczymy ją znowu w świecie przyszłym. ©
